سید حسام فروزان
سید حسام فروزان
خواندن ۳ دقیقه·۵ سال پیش

وابی سابی؛ صید مروارید در جوی حقیر

فروغ می‌گفت هیچ صیادی در جوی حقیری که به گودالی می‌ریزد، مرواریدی صید نخواهد کرد. اما وابی سابی می‌گوید حتی در دلِ زشتی و زوال هم می‌توان و باید زیبایی دید. یافتن زیبایی از دل زشتی و زوال؛ وابی سابی شاید همان مفهومی باشد که در این روزگار سخت بدان نیاز داریم. جهان بینی نشأت گرفته از زیبایی شناسی سنتی ژاپن که بر پذیرش نقصان و عدم کمال در زندگی تمرکز دارد. و قبول چرخه طبیعی رشد و زوال در صلح با جهان.


لئونارد کورن در کتاب وابی سابی به مقایسه این نگرش با زیبایی شناسی غربی پرداخته است. وابی به معنی ستایش اندوه و فقر و سادگی است و سابی به زیبا دیدن پیری و کهنگی اشاره دارد. این نگرشی است که ما را به پذیرش امر اجتناب ناپذیر می خواند. همه چیز از نیستی می آید و به سوی نیستی می رود. هیچ چیز پایدار و کامل و زوال ناپذیر نیست. آنکه کامل شده، مرده است. ردپای گذر عمر بر صورت طبیعی است و باید پذیرفت. هم‌چنان که شکستگی و زنگار و تیرگی و فرسودگی اشیاء و محیط مذموم نیست و می تواند زیبا باشد.


وابی سابی درست در مقابل مدرنیسم و کمال گرایی در هنر غرب قرار می گیرد. مدرنیسم ایمان به پیشرفت و تکامل دارد و آینده محور است، اما وابی سابی به طبیعت ایمان دارد و حال نگر است. تولید انبوه و مونتاژ در اینجا جایی ندارد چرا که اشیاء یگانه و منحصر بفرد محسوب می شوند. ژاپنی ها کاسه شکسته را بند می زنند و جای شکستگی‌ها را با آب طلا زیباتر می کنند.


وابی سابی ما را به رهایی از آنچه غیرضروری است می خواند. صنعت مد و فشن و بوتاکس و جوان سازی و... برای چیست؟ انکار و به تأخیر انداختن پیری و زوال طبیعی. پوشاندن زخم های گذر عمر. در این نگرش هر کوششی برای پنهان کردن زوال بیهوده است. وابی سابی می گوید شیفتگی افراطی به خودنمایی و موفقیت و ثروت را رها کنیم و از زندگی سبکبارانه لذت ببریم.

در مراسم چای سنتی ژاپن جهان بینی مبتنی بر وابی سابی دیده می شود. درِ چایخانه مثل زورخانه های ایران کوچک و کوتاه است برای اینکه فرد با فروتنی و خاکساری وارد شود. در آن‌جا سلسله مراتب مادی وجود ندارد و همه آدم‌ها یکسان هستند. اشیاء قیمت ندارند بلکه ذات آنها مهم است.

لباس های وصله دار و پاره و پوره و رفو شده نشأت گرفته از وابی سابی است. سرمایه داری از همه چیز سواستفاده می کند، حتی نگرشی بر ضد خود را کالا می کند و می فروشد!
در جهان وابی سابی، اشیاء کوچک و صمیمی و نزدیک و قابل لمس هستند نه در موزه و محفظه های شیشه ای. نگرش وابی سابی یعنی عدم تکلف، درگیری بی واسطه با طبیعت و جهان و عدم تلاش برای مهم بودن و تفاخر به قدرت و جایگاه.
.
امروز جهان شبکه ای و دیجیتال زده دارد در جهت مقابل این تفکر به سرعت پیش می رود. واقعاً داریم به پیش می رویم؟ حکمت‌های شرقی همچون وابی سابی شاید بتوانند ما را به تأمل وادارند که ببینیم داریم چطور زندگی می‌کنیم و به کجا می‌رویم...

حکمت زندگیزیبایی شناسیمدرنیسمحال خوبخودکاوی
در حال حاضر مترجم. وبلاگ‌نویس سابق؛ روزنامه‌نگار فصلی، اهل ادبیات و سینما. علاقمند به حوزه محتوا | hesamforouzan.com |
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید