مرسده خدادادی
مرسده خدادادی
خواندن ۱ دقیقه·۱ سال پیش

واژه‌ماژه: واژۀ «ارتش» در فارسی امروز و «ارتشتار» در فارسی میانه

ویکی‌پدیای فارسی می‌گوید واژۀ ارتش در فارسی امروز، پسین‌سازی‌شدۀ واژۀ ارتشتار از فارسی میانه است.

برای این مطلب در ویکی‌پدیای

آنچه من با پرسش از دو نفر از متخصصان زبان‌های ایرانی باستان دریافته‌ام، این است که ارتشتار در گذر زمان و در طول تاریخ زبان فارسی بخش انتهایی «تار» خود را از دست داده است، درست مانند خانه که ابتدا خانَگ بوده و در طول تاریخ، -َگ خود را از دست داده است.

پس به نظر من، برخلاف آنچه ویکی‌پدیای فارسی می‌گوید (بدون ارجاع به منبعی)؛ ارتش پسین‌سازی‌شده از ارتشتار نیست. پسین‌سازی معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که گویشوران یک زبان، در قیاس با سایر وندهای موجود در زبان، بخشی از یک واژه (معمولاً ناآشنا و وام‌واژه) را وند تلقی کرده و آن را از واژه جدا می‌سازند و یک واژۀ جدید می‌سازند.


متداول‌ترین نمونه از پسین‌سازی که در اکثر کتاب‌های زبان‌شناسی وجود دارد، پسین‌سازی کردن واژۀ edit در انگلیسی از وام‌واژۀ ایتالیایی editor است. یعنی گویشوران انگلیسی در قیاس با سایر واژه‌های موجود در زبان انگلیسی؛ بخش or که بخش انتهایی این واژه است را یک وند تلقی کرده و آن را از این واژه جدا کرده و فعل جدیدی در زبان انگلیسی ساخته‌اند با عنوان to edit.

نمونۀ دیگر فعل televise است که گویشوران انگلیسی از وام‌واژۀ فرانسوی television ساخته‌اند.


و در ابتدا کلمه بودواژه‌سازیوام‌واژهفارسی میانهپسین‌سازی
اگر با جستجوی نامم در گوگل به اینجا آمده‌اید، قدمتان روی چشم؛ منتها چیزی از زندگی شخصی‌ام اینجا پیدا نمی‌کنید. اینجا صفحۀ یادداشت‌هایم در باب زبان‌شناسی، زبان‌ها و آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان است.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید