آیا تغییر رتبه در شاخص‌های بین‌المللی یعنی بهتر شدن وضعیت کشور؟

مقدمه:‌

دکتر حمیدرضا ربیعی رئیس پژوهشکده فناوری اطلاعات دانشگاه شریف امروز در سمینار بستر ملی داده‌های باز گفته‌اند که: «جایگاه ایران در شاخص‌های جهانی در ارتباط با داده‌های بازی (Open Data) که دولت‌ها در اختیار جامعه و مردم قرار می‌دهند در بازه زمانی 2015 تا 2017، به میزان 50 رتبه ارتقا یافته است.» (http://www.irna.ir/fa/News/83216294)

گزاره‌ی ایشان چنین تبادر می‌کند که «دولت داده‌های بیشتری در اختیار مردم گذاشته و وضعیت کشور بهتر شده است». در ادامه خواهیم دید آیا بهبود وضعیت کشور در یک شاخص بین‌المللی الزاما به معنی فعالیت بهتر دولت است؟ دقت داریم که در صدد صحت‌سنجی «بهتر شدن وضعیت ایران در داده باز» نیستیم، صرفا می‌خواهیم به سوالی مشخص پاسخ دهیم.

داده باز (open data)، دو شاخص مهم بین‌المللی دارد:

1. Open Data Barometer (ODB) : https://opendatabarometer.org
2. Government Open Data Index (GODI) : https://index.okfn.org

ایران از ابتدا در ODB نبوده و نیست،‌ این شاخص برای سنجش وضعیت باز بودن داده‌های کشورهای مختلف نیاز به سطحی از ارتباط با دولت آن کشور دارد. ایران ارتباطی با نهاد متولی این شاخص (Web Foundation) ندارد.

اما وضعیتمان در GODI قدری بهتر است. در گزارش سال‌های 2013 و 2014 نبودیم، اما از 2015 اضافه شدیم. در سال 2015 پایین‌تر از کشورهایی مثل سودان و نیجریه و بالاتر از لیبی و سوریه با 7% باز بودن در رتبه 117 قرار داشتیم: (http://2015.index.okfn.org/place)

در گزارش سال 2016 با ارتقای قابل توجه 46رتبه‌ای به جایگاه 67 رسیدیم؛ بالاتر از ترینیداد و توباگو و پایین‌تر از تونس (https://index.okfn.org/place) :

ارتقای قابل توجهی است، 46 رتبه. اما این بهبود چطور اتفاق افتاده است؟

شاخص GODI مبتنی بر مشارکت کاربران است. در زمان پیمایش، هرکسی می‌تواند داده‌های کشورهای مختلف را ثبت کند. سپس ناظران مورد تایید داده‌ها‌ی درج شده را بررسی کرده و در صورتی که بر اساس استاندارد شاخص باشند، تایید می‌کنند.

در پیمایش سال 2016 ما در «شفافیت برای ایران» داده‌های مربوط به ایران را درج کردیم. قبل از آن از داخل ایران کسی با این مجموعه ارتباط نداشت. اکنون با مراجعه به زیرمحورهای مختلف مربوط به ایران،‌ می‌توان نام کسانی که در تکمیل داده‌ها مشارکت داشته‌اند را ملاحظه کرد (https://index.okfn.org/place/ir/statistics)

گزارش این اتفاق را همان موقع در وبلاگ شفافیت برای ایران نوشتیم که می‌توانید در http://blog.tp4.ir/post/445 و http://blog.tp4.ir/tag/GODI ببینید.

خلاصه:

علت بهتر شدن رتبه ایران در این شاخص خاص، بهبود واقعی وضعیت داده باز در کشور نیست. تلاش عده‌ای جوان برای بهبود تصویر ایران در آیینه‌ی شاخص‌های بین‌المللی است.

امروز، تازه گام اول برای بهبود وضعیت کشور برداشته شد و راه درازی در پیش است ...

-

پ.ن.1: رشتوی این یادداشت را بخوانید و با دیگران به اشتراک بگذارید: https://twitter.com/mh_khani2/status/1098188815062175744?s=20