اجازه بدین همین اول جواب یه سوال رو مشخص کنیم: آیا حتی من که ... هم باید مالیات بدم؟ جای خالی هرچیزی بذارین جوابش فرق نمیکنه. شاید باورتون نشه این سوال اشتباهه! در واقع سوال اصلی اینه: آیا حتی منکه ... هم باید پرونده مالیاتی تشکیل بدم؟
جواب این سوال اما از نظر قانون خیلی مشخصه. اینکه شما دانشجویی، کارت پاره وقته، فلان کار رو برای تفریح میکنی و حتی توش برات ضرره، فقط یکماه از سال از این راه پول درمیاری، درآمد خیلی کمه و ... فرق نمیکنه. سازمان امور مالیاتی میگه هر کس که تو مرز این کشور داره پول درمیاره، باید بیاد بهم بگه کارش چیه و سال قبل چقد درآمد داشته. اونجا من بررسی میکنم که باید مالیات بده یا نه.
تو جمله قبل به اون بخش "کارش چیه" میگن ثبت نام و تشکیل پرونده مالیاتی. اصلا سخت نیست و مثل پرونده قضایی یا پرونده کمیته انضباطی دردسر هم ایجاد نمیکنه. درواقع یکی از شروط استفاده از معافیت داشتن پروندست. با اینحال چون ثبت نامش رایگانه، الکی نباید ثبت نام کرد. ثبت نام و تشکیل پرونده یعنی من دارم پول درمیارم حواستون بهم باشه.
به اون بخش "سال قبل چقد درآمد داشته" هم میگن اظهارنامه مشاغل که خرداد هر سال باید از طریق سایت سازمان امور مالیاتی ارسال بشه. برا شرکت‌ها خیلی دردسر داره اما برا مشاغل اونقد شر ایجاد نمیکنه. شما یا اظهارنامه پر میکنید، یعنی میگید من اینقد فروختم و اینقد هزینه کردم و یا از تبصره 100 استفاده میکنین. خیلی خلاصه، تبصره 100 اینه که سیستم با توجه به اطلاعاتش (اظهارنامه برآوردی) یه مبلغی رو بهتون بعنوان مالیات مقطوع اعلام میکنه، شما پرداخت میکنین و تمام.
برای اینکه درک کنیم حدود مالیات گیری چقدره و حتی بایت چه چیز‌هایی باید مالیات بدیم، اجازه بدین مثال بزنم:
قانون میگه اگه داری پول درمیاری باید بیای بگی و از هیچی هم نمیگذره. حتی فعالیت‌های کشاورزی و دامداری که معاف هستن هم بشرط تسلیم اظهارنامه میتونن از معافیتشون استفاده کنن. یعنی آقا تو بیا بگو چقد درآوردی، من قول میدم کاریت نداشته باشم.
حالا یه استثنا اینجا هست. اگه کارمند کسی هستی، لازم نیست خودت مستقیم درآمدت رو به اداره مالیات بگی. کارفرمات موظفه هر ماه مالیات حقوقت رو کم کنه و از طرف تو پرداخت کنه. اینجا مواظب تعریف کارمند باش. اینکه هرماه مبلغ معینی میگیری از نظر اداره دارایی دلیل بر کارمند بودن نیست. برات سختش نمیکنم، اگه بیمه هستی یعنی کارمندی. با اینحال وقتی کمتر از یکسال جایی کار میکنید، معمولا ازتون مالیات اضافه میگیرن که آخر مقاله میگم چطور پس بگیریدش.
اما اگه درآمدی داری که تحت عنوان حقوق ثابت نیست و در قبالش بیمه نمیشی، خویش فرما هستی و باید درآمدت رو به اداره مالیات گزارش بدی. بعد بررسی اون گزارش سالانه که بهش میگن اظهارنامه مالیاتی، مامور مالیات بهت جواب سوال اول رو میده که آیا باید مالیات بدی یا نه. چون تنها وقتی میتونی از تخفیف‌ها و معافیت‌های مالیاتی استفاده کنی که اظهارنامه داده باشی.
همونطور که گفتم ثبت نام یعنی ممیز مالیاتی عزیز، من مشغول کار هستم، حواست باشه ازم مالیات بگیری. سازمان امور مالیاتی اما به این قانع نیست. میگرده ببینه کی داره پول درمیاره که ثبت نام نکرده. جاهای خیلی زیادی هم هست که ممکنه اشخاص رو شناسایی کنه. از همه معروفتر و مشخص‌تر همین تراکنش‌های بانکی هستن. تو یه پست ویرگول قبلا توضیح دادم که اداره مالیات چطور حساب‌های بانکی رو کنترل میکنه. اگه خیلی خلاصه بخوام بگم، کنترل به این معنی نیست که برای هر هزار تومان پولی که به حسابتون میاد بازخواستتون کنن. یسری حد و حدود و فعالیت مشکوک تعریف کردن. بهرحال سازمان امور مالیاتی هم ترجیح میده کارمنداش درگیر کشف فرار‌های مالیاتی سنگین باشن تا اینکه حال من و شما رو بگیرن!
اینجا دوباره برمیگردیم به سوال اول. آیا باید تشکیل پرونده بدم؟ از نظر قانونی بله. ولی اگه کارتون هنوز خیلی کوچیکه، گردش حساب خاصی نداره، یه کمک خرج مختصره و اسناد دندونگیری هم ایجاد نمیکنه... چی بگم والا! ولی اگه از اون نویسنده‌هایی هستین که محتوا رو تحویل میدین و به محض بارگزاری تو سایت، کارفرما میچسبه به خط اول گوگل خب باید سهم دولت رو بدین دیگه!
قطعا شما هم کارفرمایی دارید که ازتون فاکتور با مهر، امضا، شماره ملی و شماره حساب منطبق با شماره ملی میخواد. مگه قبول نکرده که هر ماه n میلیون براتون واریز کنه؟ پس این اداها چیه؟ میخواد چکار؟ این برمیگرده به همون اظهارنامه که گفتم برا شرکت‌ها دردسر داره و یکی از جاهای مهمی که اطلاعات فریلنسر‌ها میفته دست اداره مالیات!
دولت از شرکت‌ها و مشاغل گروه 1 به همین سادگی نمیگذره. میگه تمام خرج‌هاتون رو بیارید من کنترل کنم. هزینه‌هاشون باید قابل قبول باشن. اینکه چه هزینه‌هایی قابل قبول هستن رو در مواد 147 و 148 قانون مالیات مستقیم توضیح داده. این مواد توضیح میدن که چه خرج‌هایی رو من از سودت کم میکنم. در کنارش یه 169 مکرر هم داره که اونجا میگه من هر فاکتوری رو ازت قبول نمیکنم. باید کد ملی و کد اقتصادی کسی که بهش پول دادی رو بهم بگی که بتونم با اظهارنامه اون هم چک کنم.
در کنار این اشخاص حقوقی و مشاغل گروه 1 یه تکلیف دیگه هم دارن به اسم معاملات فصلی (ماده 169 قانون مالیات مستقیم). اونجا مجبورن هر فصل خرج‌هاشون رو با کد ملی فروشنده به دارایی اعلام کنن و اصلا هدف این کار اینه که مشخص بشه کی داره چیزی رو مخفی میکنه.
اینجا کد ملی شما و از اون مهمتر شماره حسابی که اعلام کردین میفته دست مامور مالیات. اگه پرونده نداشته باشین اون گردش حسابتون رو بررسی میکنه. تو یه شرایطی باید نامه بزنه به بانک و تو یه شرایطی باید از واحد انفورماتیک اداره دارایی استعلام کنه که هردو حالت هم خیلی براش آسون هستن. تو این مرحله براتون اظهارنامه برآوردی تشکیل میشه. اون از روی گردش حساب درآمدتون رو تخمین میزنه. چون پول مربوط به کسب و کار وارد اون حساب شده، ممیز اون رو حساب تجاری در نظر میگیره و تمام ورودی اون حساب میشه درآمد مشمول مالیاتتون. حالا ممکنه ماشین فروخته باشین، قرض پس گرفته باشین و ... که بعد باید در دفاعیات مالیاتیتون اون مبالغ رو از اظهارنامه حذف کنین.
بنظرم اگه تو کار حرفه‌ای هستید حتما ثبت نام کنین و اظهارنامه بدین. تا حد ممکن هم بصورت شخص حقیقی و مشارکت مدنی برین جلو و شرکت ثبت نکنین. دردسر مالیاتی شرکت زیاده و مالیاتش هم نسبتا سنگینه. مسائل مالیاتی اشخاص حقیقی گروه دو و سه خیلی ساده هستن. یه حساب رو برای کار مشخص کنین و مواظب باشین بجز مبالغ مربوط به فاکتور‌هایی که صادر میکنین، هیچ مبلغ دیگه‌ای واردش نشه.
مسئله بعد عنوان کار و اینتاکد پروندتونه. این هم خیلی مهمه. اینتاکد یه شناسست که سود فعالیتتون رو تخمین میزنه. برای کار‌های خدماتی حدودا 30 درصده. یعنی اگه اظهارنامه ندین و تبصره 100 بزنین، 30 درصد فروشی که اعلام کردین رو بعنوان درآمد در نظر میگیره و مالیاتش رو حساب میکنه.
نکته بعد هم ارزش افزودست. بله شما هم مشمول ارزش افزوده هستید. یعنی باید رو هر فاکتورتون 9 درصد اضافه کنین و هر سه ماه یکبار بدینش به دولت. اما خودتون هم تو این سه ماه هزینه‌هایی داشتین که بابتشون ارزش افزوده دادین. اینجا هم شما باید اظهارنامه بدین. یه جدولی براتون باز میشه که یه ردیفش وارد میکنین چقد ارزش افزوده از مشتریهاتون دریافت کردین. یه ردیف هم مشخص ازتون می‌پرسه چقد تو اون سه ماه ارزش افزوده پرداخت کردین. اگه چیزی که گرفتین، از چیزی که دادین بیشتر باشه، اون مابهالتفاوت رو میدین به دارایی. اگه برعکس باشه برا فصل بعدتون اعتبار در نظر گرفته میشه و می‌تونید حتی نقدش کنین.
این رو هم در نظر بگیرین که براساس همون مواد 147 و 148 ممیز میتونه تو رسیدگی یکسری هزینه‌ها رو به دلیل عرفی نبودن رد کنه. کار‌هایی مثل طراحی سایت، سئو و ... رو بعضی از ممیزین مالیاتی تو هزینه‌ها قبول نمی‌کنن. میگن اینا دارایی هستن و باید در طول سال‌های بعد مستهلک بشن. با اینحال 9 درصد ارزش افزودشون برای همون فصل اعمال میشه.
قانون مالیات مستقیم یه ماده 87 داره و خلاصش اینه که سازمان رو موظف میکنه ظرف نهایتا سه ماه پول شما رو پس بده. حالا در چه حالتی کارفرما مالیات کارمندش رو بیشتر از حد قانونی میده؟ آیا این کار رو عمدا انجام میده؟
اول چک کن ببین نرخ معافیت مالیاتی هرسال چقدره. سال 1402 درآمد سالانه 120 میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف شده و فقط اگه بیشتر بشه شما مشمول مالیات بر حقوق میشید. اضافه پرداخت مالیات هم دقیقا به همون جمله بالا برمیگرده. تو قانون هیچ حرفی از "ماه" نیست. میگه "سال مالی". اصلا با اینکه تو در ماه چقدر میگیری کار نداره. سالانه حساب میکنه. فرض کن شما با یجا ماهی 15 میلیون توافق کردی. اداره مالیات میاد و درآمد سالانت رو حساب میکنه:
15*12=180
از اونجایی که 180 میلیون بیشتر از معافیت مالیاتی سالانست، اون 30 میلیون مشمول مالیات میشه و ماهانه از حقوقتون کم میکننش. تا اینجا اکیه اما فرض کن شما فقط سه ماه تو اون شرکت باشی و تا پیدا کردن شغل بعدی (با هر حقوقی) یکماه بیکار مونده باشی. در این حالت فقط 45 میلیون گرفتی اما مالیات 180 میلیون رو دادی. اینجا تو هم باید خرداد ماه سال بعد بری اداره مالیات و حقوق ماده 87 رو درخواست کنی. با اینحال قبل این کار حتما با مدیر مالی اون شرکت صحبت کن ببین چطور بیمه و مالیات بر حقوقت رد شده.
ممنونم که تا آخر همراهم بودین. من یه کاسب پیگیر قوانین مالیاتی هستم. اگه شما هم نسبت به مسائل مالیاتی حساس هستید، پیشنهاد میکنم سایتم رو هم ببینید. اونجا رسمی‌تر و گوگل پسند می‌نویسم و هکسره رو رعایت میکنم!
