صبح داشتم نتیجه‌ی انتخابات ترکیه رو میخوندم که عکس بالا به چشمم خورد و کلا یادم رفت ببینم اردوغان برد یا رقیبش. راستش بعد از دیدن عکس، در یک چشم به هم زدن پَــــــرت شدم به انتخابات 88 خودمون و وسط مرکز رای‌گیری اومدم پایین. با یکی از رفقا رفته بودیم رای بدیم و خلاصه در کنشی سیاسی-مدنی، سرنوشت و آینده‌ی کشور رو از مسیری دموکراتیک رقم بزنیم. (منظورم از آینده همین امروزه!)
موقع نوشتن اسم نامزد مورد نظر روی برگه، خانم مُسِنی به رفیقم گفت:
«پسرم من سواد ندارم، میشه برام بنویسی فلانی و بندازی توی صندوق؟»
برق شیطنت و زرنگی توی چشم‌های رفیق شفیقم موج زد و گفت:
«آره مادر جون. شما بشین رو صندلی من کارها رو انجام میدم». بعد اسم نامزد مورد علاقه‌ی خودش رو نوشت روی برگه و انداخت توی صندوق. از ساختمون که اومدیم بیرون با خوشحالی ازین حرکت ظفرمندانه گفت: «همینه دیگه. یه عمری بی‌سوادها رای دادن که وضع‌مون اینه!»
بابت جهلِ مُرکب و نادونی اون روزهامون ازتون معذرت می‌خوام. ولی هدف این یادداشت هم زدن گذشته، بحث سیاسی یا تحلیل اجتماعی دیروز و امروزمون نیست. راستش توی برگه‌ی رای انتخابات ترکیه چیزی دیدم که بعنوان یه طراح محصول برام جذاب بود:
اینکه چه طور می‌تونیم برگه رایی طراحی کنیم که برای گَل‌و‌گشادترین جامعه‌ی هدف (مردم واجد شرایط و علاقمند به رای دادن در کشور) قابل استفاده و کاربردی باشه. چه طور میشه در همچین شرایطی به معنای واقعی کلمه فراگیر (Inclusive) عمل کرد.
خب بریم سراغ برگه رای معروف، ببینیم قضیه از چه قراره. فقط قبلش برای دوستانی که طراح نیستن یا با مفهوم طراحی فراگیر آشنایی ندارن، یه مقدمه‌ی جمع و جور میگم.
طراحی فراگیر (Inclusive Design) یعنی محصولات رو جوری دیزاین کنیم که طیف وسیعی از کاربرها، فارغ از سن، سواد، جنسیت، زبان، نژاد، وضعیت مالی یا ناتوانی (Disability) بتونن ازش استفاده کنن. یکی از زیرمجموعه‌های طراحی فراگیر، بحث دسترسی‌پذیری (Accessibility) محصول برای کاربرانیه که به طور دائمی، موقت یا در شرایط محیطی ویژه، دچار ناتوانی حرکتی و ذهنی میشن یا بعضی از حواس پنجگانه‌شون خوب کار نمی‌کنه.
خلاصه بعنوان طراح محصول، خوبه خودمون رو بذاریم جای این افراد تا خروجی کارمون کاربردی‌تر بشه. توی عکس زیر یه سری مصداق برای طراحی فراگیر آوردم که به درک بهتر موضوع کمک میکنه.
خب برگردیم به اصل موضوع یعنی برگه‌ی رای کذایی. نکته‌ی جالبی که توش نظرم رو جلب کرد دقیقا به اصول طراحی فرگیر و دسترسی‌پذیری مربوط میشه که در ادامه بهشون اشاره می‌کنم:
این یادداشت بهانه‌ای بود تا یکی از مصداق‌های «دیزاین برای دموکراسی» رو با هم مرور کنیم. اگه به این موضوع علاقه دارید، ویدئوی رویداد طراحی و دموکراسی زاین رو می‌تونید اینجا ببینید.
