مهدی خسروی (میم زندگی)
مهدی خسروی (میم زندگی)
خواندن ۵ دقیقه·۳ سال پیش

باسلام، بازار آینده و آنلاین خرده‌فروشی ایران!

باسلام یک فروشگاه اینترنتی مثل دیجی‌کالا و تیمچه نیست بلکه یک بستر اینترنتی (پلتفرم) بازار است که می‌خواهد همان ویژگی‌های بازار آزاد را داشته باشد، البته با دغدغه‌ عدالت اقتصادی و کاهش آسیب‌های بازار کاملاً آزاد و رسیدن به یک بازار اجتماعی آنلاین.

آینده بازار خرده‌فروشی ایران در انتظار باسلام

باسلام چون می‌خواهد بدون سرپرستی بازار، جایی برای اجتماع مردم باشد که بتوانند آزادانه و خصوصی خرید و فروش کنند و خود کاربران (اعم از خریداران و فروشندگان) در جریان و حرکت بازار (عرضه و تقاضا) نقش اساسی داشته باشند، به نظرم پتانسیل و توان تبدیل شدن به بزرگ‌ترین بازار خرده‌فروشی آنلاین ایران را دارد.

از سال ۱۳۹۶ش با این بازار آشنا شدم و علی رغم بعضی مشکلات که در مسیر رشد و توسعه آن رخ می‌دهد، هنوز از آن خرید می‌کنم.

چرا آینده بازار خرده‌فروشی برای باسلام است؟

برای پاسخ به این پرسش باید به چند ویژگی بازار که آن را مناسب مبادلات و معاملات در سطح مردمی و خرده‌فروشی می‌کند اشاره کنم.

  • شکل‌گیری بازار از طریق شبکه‌‌ای از آدم‌ها

در باسلام آدم‌ها مهم‌تر از کالاها و خدمات هستند و با ایجاد یک شبکه اجتماعی عظیم، بازار هم شکل می‌گیرد. بازاری که به این شیوه ایجاد شود از تمرکزگرایی و مالکیت انحصاری و‌ قیمت‌های دستوری به دور است. پلتفرم باسلام طوری نیست که بخواهد بازار را به صورت متمرکز سرپرستی یا مدیریت یا برنامه‌ریزی کند، بلکه به نظر می‌رسد ایده اصلی آن مشارکت کاربران در بازار است. ساخت فروشگاه اینترنتی و فعالیت در باسلام رایگان است و سود باسلام‌ از بازار، کارمزد متفاوتی است که از مبادلات می‌گیرد و تبلیغات درون آن.

  • آزادی خریدار و فروشنده در داد و ستد

در باسلام، غرفه‌داران هویت مستقلی دارند و خودشان فروشگاه اینترنتی خود را مدیریت می‌کنند و به صورت داوطلبانه حضور دارند و برای عرصه و قیمت خودشان تصمیم می‌گیرند. البته در عرضه محصولات، مانند بازار واقعی و مسقف، باید الزامات قانونی (مانند قانون مدنی، تجارت الکترونیکی، جرایم رایانه‌ای، قاچاق کالا، مالکیت معنوی) و احکام شرعی و اخلاق و عرف جامعه را رعایت کنند.

درباره قیمت‌گذاری محصولات، به نظر می‌رسد چون باسلام در مسیر و مرحله رشد است ممکن است قیمت‌هایی که فروشندگان می‌گذارند در مواردی نسبت به بازارهای موازی آنلاین و آفلاین گران باشد اما با سازوکار طبیعی بازار، مانند رقابت دیگر عرضه‌کنندگان محصول و بازارگردی خریداران، قیمت، تابعی از عرضه و تقاضا خواهد شد.
خریداران در باسلام نیز آزادانه رفتار می‌کنند و می‌توانند در بازار بگردند و آنچه را می‌خواهند سرچ کنند و پس از انتخاب محصولات آنها را بخرند. چون معاملات در فضای مجازی و سایبری صورت می‌گیرد، وجه معامله نزد باسلام می‌ماند تا خریدار هم تحویل گرفتن سبد خرید را و هم رضایت خود را اعلام کند تا تسویه مالی با فروشنده ممکن شود.

  • امکان گفتگو و قدرت چانه‌زنی

در باسلام، دو طرف معامله، می‌توانند با هم وارد گفتگو شوند و درباره شرایط معامله و ویژگی‌های محصول صحبت کنند. همچنین غرفه‌دار با قابلیت کد تخفیف یا ارسال رایگان و مانند آن، می‌تواند پاسخ مناسبی به چانه‌زنی‌های خریدارش دهد. همچنین خرید از باسلام داوطلبانه آزادانه صورت می‌گیرد و شرایطی برای لغو و فسخ سفارش خرید توسط خریدار و فروشنده وجود دارد.

پشتیبانی باسلام نه در مقام مدیریت و قدرت بالاتر، بلکه در نقش راهنما و تسهیل‌گر بازار به هر دو طرف معامله کمک می‌کند. البته روشن است که باسلام و کاربرانش، اعم از خریدار و غرفه‌دار، در برابر تقلب و تخلف از قوانین و اهداف بازار واکنش نشان دهند. همچنین در اختلاف بازار، از باسلام، داوری عادلانه و بی‌طرفانه و با مشارکت اعضای خود انتظار می‌رود.

  • بازار آزادانه و عادلانه

در باسلام کسی تعیین‌کننده روند بازار نیست مگر همان آرمان و اهدافی که پلتفرم باسلام آن را دنبال می‌کند. البته این اهداف و مأموریت‌ها برای من خیلی روشن نیست اما احساس می‌کنم باسلام به دنبال بازاری آنلاین و عادلانه است. باسلام اگر بخواهد انتخاب اول خریداران و فروشندگان قرار بگیرد باید رقابت و عدالت را در خود بپذیرد و به گونه‌ای عمل کند که حداقل در آن تبعیض و نابربرای غیرمنصفانه وجود نداشته باشد.

رب گوجه خانگی و محلی از شهرها و روستاهای مختلف ایران در باسلام

عدالت در بازار آنلاین

پلتفرم بازار آنلاین به دلیل استفاده از فناوری اطلاعات و دیجیتال، با خود به نوعی حاکمیت و ابزارهای قدرت به همراه می‌آورد که در بازار دنیای واقعی وجود ندارد. من به عدالت در این نوع بازار فکر کرده‌ام و فعلأ این موارد به نظرم رسیده است:

  • فرد یا جمع‌گرایی: بازار آزاد فردگرای سرمایه‌داری (چه سوسیال دموکرات و‌ چه لیبرال دموکرات) و بازار دولتی و برنامه‌ریزی شده کشورهای سوسیالیستی مناسب کشور و مردم ما نیست و به همین دلیل باسلام باید میانه‌ای از خیر فردی (مثل فروشندگان) و خیر جمعی (اهالی بازار و بویژه خریداران) را انتخاب کند و البته در بازار و حوزه آزادی و خصوصی افراد دخالت غیرضروری نکند.
  • قوانین حداقلی: برای یک بازار آزاد نیز یک قانون حداقلی و مناسب با جامعه خودش نیاز است تا بازار کاملاً خنثی نباشد و به هر سمت کشیده نشود. در باسلام نیز باید قانون و دستورالعمل به صورت صریح و شفاف و عملی وجود داشته باشد و البته نه به شکلی که به سرپرستی کامل بازار توسط پلتفرم و شرکت باسلام‌ بینجامد، بلکه هدایت بازار در چارچوب همین قوانین در دست اجتماع و اهالی بازار باشد. ضمانت اجرای بدون تبعیض قوانین و داوری منصفانه و حل اختلاف‌ها نیز باید توزیع شده (مشارکت اعضای بازار) صورت بگیرد و مرجعیت کامل در دست باسلام نباشد. همچنین قوانین باید حق کسب درآمد کارمزد محوری باسلام را بپذیرید.
  • عدالت افقی: در بازار آنلاین آزاد باید بخشی از فرصت‌ها به صورت برابر و افقی برای همه اعضای آن در نظر گرفته شود و تخصیص یابد. این شرایط برابر، می‌تواند در دو حالت ثابت و متغیر طراحی و اجرا شود تا انعطاف و پویایی بازار نیز از دست نرود. مثلاً در باسلام همه اعضا، فرصت برابری برای ایجاد غرفه، عرضه محصولات قانونی، دیده شدن در بازار و قابلیت‌های حداقلی بازار آنلاین را داشته باشند.
  • عدالت عمودی: از آنجا که توزیع مساوی همه فرصت‌ها و محدودیت‌ها، بدون در نظر گرفتن استحقاق‌ها یا تفاوت‌ها در عملکرد و مانند آن، خودش ظلم و بی‌عدالتی است، میزانی از نابرابری در مقابل فرصت‌های بالای خط افقی عدالت، پذیرفتنی است. بنابراین باسلام می‌تواند خریداران یا غرفه‌داران را رتبه‌بندی کند و بر اساس امتیاز آنها خدمات بیشتر و متفاوتی ارائه کند. البته در اینجا نیز باسلام گاهی باید به صورت موقت نه دائمی، به اعضای کم‌برخوردار خود که فقط از عدالت افقی بهره‌مند هستند، فرصت‌های عدالت عمودی را در نظر بگیرد. مثلاً اگر به طور کلی و بر اساس نظام امتیازات، محصولات پرفروش یا محصولات غرفه‌های پرفروش، در بعضی از نتایج سرچ بیشتر دیده می‌شوند، گاهی و به مدت کوتاه، این فرصت به غرفه‌های کم‌فروش یا محصولات کم‌فروخته شده داده شود. نکته دیگر، رعایت انصاف در تدوین نظام امتیازات و رتبه‌بندی کاربران باسلامی و نیز همسو بودن آن با روح بازار آزاد و اجتماعی است.

اطلاعات این یادداشت مربوط به مهر ۱۴۰۰ش است و سعی شده که از اصطلاحات انگلیسی استفاده نشود و به مباحث علمی و جزئی عدالت اشاره نگردد.

تیمچهباسلامفروشگاه اینترنتیبازار اینترنتیدیجی کالا
بخشی از من، در بازار باسلام و نیز تولید و مهندسی کتاب، مجله و محتوا فعال است: 09126521795
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید