کسبوکار فروش میوه یکی از کسبوکارهای خدماتی در حوزه کشاورزی و صنایع تبدیلی محسوب میشود.گفتنی است در فهرست۱۰۰ برند برتر جهان، کسبوکاری مرتبط با حوزه میوه دیده نمیشود و در سایر کشورها فروشگاههای زنجیرهای سهم کمتری از بازار را در مقایسه با سوپرمارکتهایزنجیرهای در دست دارند و هنوز عادت خرید از فروشگاه محصولات خوراکی و مصرفی و یا خرید از بازارچههای سنتی میوه و سبزی بیشاز میوهفروشیهای مستقل در جهان مرسوم است.
مردم ایران از نظر عادت مصرف میوه و ترهبار در سطح متوسط مردم جهان طبقهبندی میشوند. در مقایسه با دیگر کشورها ایران در مصرف میوه بالاتر از میانگین جهانی و در سبزیها و صیفیها پایینتر از آن قرار دارد و در مجموع در جایگاه متوسط است. در حالیکه مثلأ در مصرف لبنیات فاصله زیادی با میانگین جهانی داریم.
میانگین مصرف میوه برای هر فرد ایرانی صدوپنجاه کیلوگرم در سال محاسبه شدهاست.همچنین میانگین تناوب خرید میوه در خانوارهای ایرانی هر هفته یکبار و متوسط وزن در هر خرید سه کیلوگرم برآود شده که میانگین وزن خرید نزدیک به دوبرابر میانگین جهانی است.
در صنعت میوه ایران دو وزاتخانه جهادکشاورزی صمت سیاست گذار و دخیلند و مراکزدولتی، صنفی و پژوهشی فراوانی همچون اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، مجمع ملی نخبگان کشاورزی، اتحادیه بارفروشان، اتحادیه باݝداران،اتحادیه فروشندگان میوه و سبری،انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور، و... در این حوزه مشغول بهکار هستند و مراکزی چون اتاقاصناف، اتاقبازرگانی، دانشگاهها و پژوشگاهها، ستاد تنظیم بازار، سازمانتعزیراتحکومتی، ادارهاماکن، شهرداری، سازمانامورمالیاتی، سازمان تامیناجتمای، اداره اموراتباع و مهاجرینخارجی و هم بر آن تاثیر گذارند.
از ویژگیهای این کسبوکار تفاوت بالای قیمت خرید از تولید از تولید کننده و و قیمت در نقطه فروش است که گاهی بهچهار برابر یا بیشتر هم میرسد. همچنین تفاوت بالا و چند برابری قیمتفروش بنابر گیفیت محصول و محل فروشگاه از دیگر ویژگیهای این کسب و کار است.
گرچه مطابق قانون، فروشندگان میوه تنها مجازند برای فروش طبق قانون سیصدرصد بهقیمت خرید بیفزایند، بنابر اطلاعات موجود در میوههای مختلف و نقاط فروش گوناگون سی تا هشتادوپنجصدرصد قیمت فروش را قیمت میوه خریداری شده تشکیل میدهد و در کل میوهای میوههای یکواحو صنفی معمولأ این رقم بهچهل و شصد درصد میرسد. بنابر آمار سیصدرصد محصولات داخلی میوه و سبزی بهشکل ضایعات از چرخهفروش خارج میشود و تنها سهدرصد حجم تولید از ایران بهخارج صادر میگردد.
از سوی دیگر بهدلیل کاهش درآمدهای نفتی و کاهش ارزش پول ملی صادرات در این حوزه روبهافزایش است. بهطور متوسط نیمی از درآمد خانوارهای ایرانی صرف تامین سبد غذایی میشود. این سبد شامل چهارده زیر گروه است که میوه و سبزی دو زیرگروه آن هستند.
این دو گروه پساز خشکبار بیشترین میزان تورم و افزایش قیمت را در سال گذشته بهمیزان دویستوسیوشش و دویست درصد داشتهاند اما دو گروه دیگر مرتبط با کشاورزی یعنی چاشنی و ادویه و حبوبات در رتبه یازده و دوازده فهرست تورم در سبد غذایی خانوار قرار دارد. بنابر آمار مرکز آمار ایران، بیشتر میوه و سبزی با سهم بیستدرصد در رتبهدوم هزینههای غذایی سبد خانوار ایرانی قرار داشته که با الگوی تغییر مصرف در خانوارهای ضعیف ناشی از گرانی گوشت، گروه آرد و ݝلات و گروه میوه درحال رقابت برای رسیدن بهجایگاهاول
در سبد هزینه خانوار هست.
با توجه بهتعیین خطفقر پنجمیلیونتومانی در تهران و فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم، سوءمدیریت، تاراج و کرونا بر مردم سهم ریالی میوه و ترهبار از سبد خانوار بسیاری از اقشار ایرانی کوچک شدهاست، هر چند که درصد سهم ثابت مانده و حتی رو بهافزایش است.
افزایش چشمگیر اختلاف طبقاتی، بازار سنتی میوه با چالشهایی روبهروست. برای مثال کسبوکار پسسورت در این بازار با رشد ناگهانی روبهروست. لذا درصد قابلتوجهی از فروشگاههای معمولی ناگزیر از حرکت بهسمت یکی از دو قطب ارزانفروش و یا لوکفروش خواهند بود و با رونق ارزانفروشی از طریق فروشگاههای بزرگ، زنجیرهای و یا اینترنتی، مغازههای کوچکمحلی با تهدید جدی رو در در رو خواهند شد.
در این خصوص سیاست اعلام شده از سوی اتحادیه فروشگاههای زنجیرهای، ادغام فرانشییز فروسگاههای محلی با برندهای زنجیرهای است. از دیگر تحولات این حوزه گرایش شدید دهکهای بالای جامعه بهمحصولات خاص، لوکس و آماده و همچنین گرایش گروهی از ایشان بهگیاهخواری است.