بی‌شک برای اینکه بتوان از حقوق متصوره نرم‌افزار آنگونه که باید و شاید حمایت کرد، نخست باید تعریف درست و قانونی نرم‌افزار و سپس مالکیت مادی و معنوی آن را در نظام قانونی ایران مرور کرد.
نرم‌افزار عبارت است از مجموعه برنامه‌های رایانه‌ای، رویه‌ها، دستورالعملها و مستندات مربوط به‌آنها و نیز اطلاعات مربوط به عملیات یک سیستم رایانه‌ای که دارای کاربری مشخص بوده و بر روی یکی از حاملهای‌رایانه‌ای ضبط شده باشد.
مطابق این تعریف نرم‌افزار به گروه گسترده‌ای از برنامه‌ها، رویه‌ها، دستورالعملها و مستدات گفته می‌شود که بتوان آن را بر روی یکی از حامل‌های رایانه‌ای ذخیره و یا ضبط نمود، این تعریف هرچند دارای نواقصی است و نمی‌تواند تعریف دقیقی از نرم افزار را تبیین نماید اما با عنایت به سال تصویب که تاریخ ۱۳۸۳/۰۴/۲۴ می‌باشد، می تواند در سطح خود تعریفی جامع را پوشش دهد. ایضاً در تبصره یک این ماده آمده است:
آثار و محصولات نرم‌افزاری نوشتاری، صوتی و تصویری که با کمک نرم‌افزار پردازش شده و به صورت‌یک پدیده مستقل تهیه و ارائه شود نیز مشمول این آیین‌نامه خواهد بود.
یعنی بر این اساس هرچند ممکن که محصولات طراحی شده توسط نرم‌افزارهای واسط خود به خودی خود نرم‌افزار محسوب نگردد، اما این محصولات می‌تواند از مزایای قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای برخوردار گردند و در نتیجه می‌توان بر اساس آیین نامه مواد ۲ و ۱۷ قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه ای آنان را مورد ثبت و حمایت قانونی قرار داد، البته توجه به تبصره دوم این ماده نیز حائز اهمیت است زیرا بر اساس این تبصره که می‌گوید:
خلق عملیات نرم‌افزاری در ذهن یا بیان مخلوق ذهنی بدون اینکه برنامه‌های رایانه‌ای و مستندات‌و دستورالعملهای آن تدوین شده باشد، نرم‌افزار محسوب نمی‌شود و برای خالق آن حقوقی ایجاد نمی‌نماید.
ایده‌ها، نظریات و مدل‌های مفهومی نمی تواند به عنوان یک اثر مورد حمایت قانون قرار گیرد، مگر آنکه بتوان آنها را تبدیل به یک محصول نرم‌افزاری نمود.
بر اساس قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸ ثبت آثار اختیاری است اما باید توجه داشت بر اساس قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه‌ای اگر دعوای نقض حقوق مادی و معنوی در دادگاه صالح مطرح شود، استماع دعوی زمانی قابل پذیرش خواهد بود که اسناد ثبت نرم‌افزار و همچنین گواهی تائیدیه فنی نرم‌افزار به دادگاه ارائه گردد، به بیان دیگر ثبت نرم‌افزار برای برخورداری از حقوق مادی و معنوی لازم است.
در نوشتار بعدی پیرامون حقوق مادی و معنوی صحبت خواهیم نمود
