هند به عنوان یکی از پرجمعیتترین کشورها با دارا بودن تنوع بسیار در سنتها و رسوم و همچنین زندگی پیروان ادیان مختلف در کنار یکدیگر همواره از جذابیت انکار ناپذیری برای مطالعه برخوردار بوده است، از این رو نظریات مستشرقین و غربشناسان در حوزه تعلیم و تربیت در هند بسیار خواندی است، این دیدگاهها بیان میدارند یک کشور بزرگ چگونه بعد از رهایی از استعمار انگلستان با ایجاد یک نظام تربیتی منسجم اقدام به تعلیم و تربیت نسلها پرداخته است و چگونه با سرعتی وصف نشدنی عقب ماندگی خود را از جهات مختلف مرتفع و در حال تبدیل شدن به یکی از ابرقدرتهای اقتصادی در جهان است به گونه ای که علاوه بر نفوذ مبتنی بر فناوری توانسته است فرهنگ خود را نیز در اکناف جهان به نظاره جهانیان در آورده و از آن دفاع و آن را ترویج دهد.
باید توجه داشت وجود طبقات اجتماعی در هند باعث نشده تا این موضوع از پیشرفت روزافزون این کشور در عرصه های مختلف جلو گیری نماید بلکه تعلیم و تربیت درست و مبتنی بر اصول و قواعد مورد پذیرش همه اقوام باعث شده تا جامعه پذیری همه آحاد ملت به صورت یک استاندارد مورد قبول، مورد وفاق قرار گیرد و این یعنی شناخت درست جامعه با توجه به گوناگونی فرهنگ و باورها که کلید حل بسیاری از مشکلات جامعه است.
تفکیک میان اخلاق، دین، معارف و دروس رسمی میتواند از جهاتی مثبت و از جهاتی منفی در نظر گرفته شود اما آنچه که از اهمیت ویژهای برخوردار است تعلیم هر کدام از این موارد به صورت یک حداقل آموزش در میان نسلهای جوان است که می تواند به هنجار سازی مبدل شود.
جامعه شناسی تعلیم و تربیت از اهمیت ویژهای برخوردار است زیرا ساخت یک زیست اجتماعی بر پایه اعتقادات، رسوم و سنتها میتواند آینده یک جامعه را تحت تاثیر خود قرار دهد و شناخت ارزشها و انتقال این ارزشها از نسلهای پیشین به نسلهای آینده میتواند با چالشهای جدی همراه باشد، هضم در جامعه جهانی، تعامل فرهنگی جوامع، تاثیرات فناوری و نوآوریهای سریع در تغییر سبک زندگی افراد، استقلال طلبی و یا وابستگی، تعلیمات اخلاقی، اجتماعی و دینی در کنار تعالیم فنی، رسمی و مهارتی همگی جزء مواردی است که باید به آن به درستی پرداخته شود.
هند به عنوان یکی از جوامع بزرگ دارای سنتهای متنوع و همزیستی میان ادیان و همچنین به عنوان یک کشور مستقل که خود را از استعمار انگلستان رهایی داده است همواره مورد توجه جامعه شناسان قرار داشته مخصوصاً آنکه تعلیم و تربیت در هند با سطوح و طبقات اجتماعی پیوندهای ناگسستنی را نیز همچنان حفظ نموده و حتی جنسیت نیز در میزان دسترسی به آموزهها در این کشور مورد دقت قرار میگیرد.
بسیاری از جامعه شناسان معتقدند به علت پیچیدگی نوع انسان و زندگی او و همچنین در هم تنیدگی فرهنگی و تعاملی انسانها با هم، تعلیم و تربیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و البته تفکیک میان تعلیمها و تربیتهای متفاوت که میتوان منشاءهای مختلفی چون ادیان، سنتها، باورها و رسومها را برای آن در نظر گرفت کار بسیار دشواری است لذا هرچند ممکن است طبقات اجتماعی گوناگون مهارتها و تعلیمهای متفاوتی را دریافت نمایند و یا در سیستمهای گوناگونی پرورش و جامعه پذیر شوند اما باید مهارت های رسمی و استانداردی برای همگی آنها در نظر گرفته شود که در آن به پایهایترین موارد همچون مسائل اخلاقی و هنجارهای اجتماعی پرداخته شود، همچنین لازم است تا اصول و قواعد اساسی حاکمیتها که نظامات رسمی بر روی آنها استقرار یافته است به صورت مدون و به مرور تعلیم داده شده و افراد جامعه بر اساس مشترکات فرهنگی تربیت شوند.
عدم توجه به طبقات اجتماعی، اخلاق و رسوم مناطق و سنتهای گوناگون جوامع محلی در کشورهای پرجمعیت و گسترده از لحاظ جغرافیایی، میتواند ضررهای جبران ناپذیری را به بار آورد که این موضوع باعث شده تا کشورها بر اساس ارزشهای دورنی خود اقدام به تهیه اسناد بالادستی و سیاستهای کلان تعلیم و تربیت نمایند که این امر موجب یکسان سازی بسیاری از عناصر تربیتی در میان نسلها شده است.
لذا باید باور داشت جامعه شناسی تعلیم و تربیت نه به عنوان یک پژوهش دانشگاهی بلکه به عنوان یک راهبرد استراتژیک میبایست مورد عنایت سیاستگذاران فرهنگی قرار گیرد.