در این مقاله مدیریت دانش به ارزیابی وضعیت مدیریت دانش در شرکتهای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی پرداخته شده است. بهترین استراتژی های مدیریت دانش در شرکت های نفتی برای حل مسائل مدیریت دانش معرفی می‌شود. همچنین برای ارزیابی وضعیت مدیریت دانش در صنعت نفت و گاز، بهترین شیوه ها و چالش های مدیریت دانش در صنعت نفت و گاز بررسی شده است.
شرکت های بخش نفت و گاز از جمله رهبران و پیشگامان در اجرای مدیریت دانش خوب در بخش انرژی هستند. برخی از جوایز مانند جایزه جهانی مدیریت دانش شواهدی از سهم صنعت نفت و گاز در عملکرد مدیریت دانش هستند. محرک های اصلی برای اجرای ابتکارات مدیریت دانش در صنعت نفت و گاز شامل چالش های عملیاتی پیچیده، ادغام افراد با سازمان ها، و دسترسی به اطلاعات در مدیریت دانش است. راهکارهای مدیریت دانش در صنعت نفت و گاز وجود دارند، با این حال، نیاز به ارزیابی میزان اثربخشی این اقدامات برای رهبران تجاری و کارمندان وجود دارد.
با وجود استفاده از روش های مدیریت دانش موجود در صنعت نفت و گاز، تحقیقات در مورد مدیریت دانش در این شرکتها محدود است. اجرای استراتژی های مدیریت دانش استاندارد در صنعت نفت و گاز به دلیل پیچیدگی عملیاتهای این صنعت دشوار است. علاوه بر این، مسائل مدیریت دانش در بخش نفت و گاز در هر مکان متفاوت هستند. استراتژیهای مدیریت دانش در سازمان به سطح توسعه در کشور، ساختار سنی نیروی کار، و اندازه عملیات بستگی دارد. بنابراین اتخاذ یک رویکرد مدیریت دانش استاندارد در این صنعت دشوار است. البته صنعت نفت در یک بازار جهانی عمل می کند و مسائل مشترکی در پیاده سازی مدیریت دانش در کلیه شرکتهای این صنعت وجود دارد.
سه چالش مشترک مدیریت دانش در این صنعت شامل چالش های مردمی، سازمانی و تکنولوژیکی است. که هر یک در ادامه تشریح میشوند.
چالش های مردم شامل مدیریت سرمایه انسانی، ویژگی های شغلی، و تعامل کارکنان در صنعت است. مدیریت سرمایه به دلیل فرسایش پرسنل باتجربه و الزامات آموزشی مورد نیاز برای رسیدن به سطح شایستگی مورد انتظار انسانی یک مساله مهم در بخش نفت و گاز است،. عدم انتشار دانش در صنعت پس از فرسایش کارگران باتجربه (ناشی از بازنشستگی و استعفا) منجر به شکاف دانش می‌شود.
کمبود منابع شکاف بین پیشنهاد و عرضه کارکنان واجد شرایط در صنعت نفت و گاز ایجاد کرد. علاوه بر این، هیچ بسته آموزشی استانداردی برای تعریف الزامات آموزش دانش در این صنعت برای جلوگیری از تاثیر خروج کارگران واجد شرایط در سطح شایستگی سازمان‌ها وجود ندارد. تجزیه و تحلیل چالش های مردم برای اجرای مدیریت دانش در صنعت نفت و گاز مسائل مربوط به شایستگی های نیروی کار را به دلیل فرسایش تاریخی در طول بحران نفت بدون مدیریت دانش آشکار کرد. بنابراین، مدیریت از دست دادن دانش از کارگران باتجربه مساله اصلی مربوط به مدیریت سرمایه انسانی در بخش نفت و گاز است.
دومین چالش مرتبط با افراد در ابزارهای مدیریت دانش در شرکت های نفتی چرخش های شغلی است. یکی از ویژگی های کسب و کارهای نفت و گاز چرخش های شغلی و انواع مکان های کاری بدون برنامه های انتقال دانش موجود بین کارگران باتجربه، بی تجربه و پیمانکاران است. در نتیجه، به دلیل الزامات فنی مشاغل و فرصت های محدود انتقال دانش بین کارمندان، انتقال دانش در سازمان ها همیشه رخ نمی دهد.
سومین چالشی که افراد را درگیر می کند، مشارکت کم کارکنان است. بحران نفت و گاز منجر به کاهش اعتماد به نفس در فرایندهای مدیریتی و سازمانی است. دلیل این بحران کاهش کارکنان، نبود سلسله مراتب مشخص، و سیستم های جبرانی و تشخیص ناکارآمد است. فرسایش کارمندان منجر به از دست دادن دانش در برخی سازمان ها همراه با افت شایستگی می شود. پیامد عدم مشارکت کارکنان، بی انگیزگی برای به اشتراک گذاری یا کسب دانش در سازمان ها است.
بررسی موانع افراد برای اجرای طرح های انتقال دانش نشان می‌دهد که نیاز فعلی به متخصصان نفتی در صنعت وجود دارد. موانع افراد برای اجرای فرایندهای مدیریت دانش شامل عدم اعتماد، در سازمان ها، فرسایش پرسنل، و الزامات فنی مشاغل در صنعت است. راه حل های چالش های پرسنلی که با آن مواجه هستند نیاز به در نظر گرفتن یک بعد روانی دارند، زیرا انسان ها در مرکز فرآیند قرار دارند. مشارکت داوطلبانه کارمندان در ابتکارات فرایندهای مدیریت دانش نیازمند جو اجتماعی مثبت و روابط قابل اعتماد در سازمان ها خواهد بود.
علاوه بر چالش های مردم برای اجرای مدیریت دانش، چالش های سازمانی در پیاده سازی مدیریت دانش وجود دارد. این چالش ها شامل ساختار شرکت (خصوصی یا عمومی)، موقعیت جغرافیایی، فرهنگ و مسائل محیطی بالقوه هستند که ممکن است بر حفظ دانش و فعالیت های انتقال تاثیر بگذارند. دلیل این چالش‌ها حرکات کارکنان یا ترجیحات کارمندان برای حفظ شغل خود در موقعیت خاص است. تفاوت در در زبان، محیط کار، فرهنگ، و رویکردهای تجاری متنوع از عوامل ایجاد محدودیت در انتقال دانش است.
چالش اصلی که فرآیندهای انتقال دانش و اشتراک گذاری آن را در سازمان ها تحت تاثیر قرار می دهد، فرهنگ سازمانی است که کارکنان را قادر می سازد تا خود را با سازمان خود آشنا کنند. فقدان فرهنگ اشتراک دانش را به عنوان یک چالش در شرکت های نفت و گاز است. در پژوهشها به یک فرسایش فرهنگ اشتراک دانش در صنعت نفت اشاره شده است. بحران مالی تمرکز بر فرایندهای اشتراک دانش کوتاه مدت را به جای ساخت برنامه های بلند مدت و ایجاد انگیزه برای حفظ کارکنان ایجاد کرده است. بنابراین، کارمندان مایل به اشتراک گذاری یا انتقال دانش خود نبودند، زیرا آن را به عنوان یک مزیت نسبی برای حفظ شغل خود به دلیل عدم قطعیت در نظر می گرفتند.
مسائل تکنولوژیکی مربوط به پیاده سازی استراتژی های مدیریت دانش در صنعت نفت و گاز شامل نوآوری و قابلیت های کارکنان است. شرکت های نفتی، شرکت هایی با تکنولوژی بالا هستند که نیاز به تجدید دائمی تکنولوژی ها و دانش برای ایجاد توانایی های کارکنان و حفظ مزیت رقابتی دارند.
به‌دلیل عدم تمایل به‌تغییر عادات کاری، تمایل کارمندان به سیستم‌های جدید (که سامانه مدیریت دانش یکی از آنهاست) کم است. به علاوه، پیچیدگی سیستم های تکنولوژیک در صنعت نفت مانعی بر سر راه انتقال دانش است چرا که کارکنان از استفاده از تکنولوژی هایی که با آن ها مشکل دارند، اجتناب می‌کنند. کارمندان تکنیک‌های جدید را زمان‌بر می‌شمارند و استفاده از تکنولوژی های جدید در صنعت نفت چالش برانگیزتر از آن است که بخواهند یا اطلاعات را از یک فرد به فرد دیگر منتقل کنند. مدیران به دلیل عدم تمایل به تغییر عادات کاری خود، در پیاده سازی فناوری های جدید با مشکلاتی مواجه می شوند. به طور خلاصه، پیچیدگی عملیات نفت و گاز نیازمند یک تغییر تکنولوژیکی در شرکت های نفتی همراه با شیوه های پیشرفته انتقال دانش است. چالش در صنعت نفت، پیاده سازی فناوری های موثر برای کاربران و سازمان ها با هدف بهینگی چارچوب مدیریت دانش است.
