تعریف اعتماد به نفس کاذب و ریشه‌یابی‌اش، طرز برخورد با افرادی که اعتماد به نفس کاذب دارند و راه رهایی از آن در این مقاله موردبررسی قرار گرفته‌اند. با وبسایت مدیر شاد همراه باشید.
اعتماد به نفس کاذب چیست و آیا سودی هم دارد؟!
اعتماد به نفس کاذب در اغلب موارد همان اعتماد به نفس پایین است اما در قالب فرار روبه‌جلو.
اعتماد به نفس کاذب مانند گربه‌ای است که مبهوت سایه‌ی بزرگ و عظیم‌الجثه‌ی خود بر روی دیوار شده است! اما اعتماد به نفس کاذب را می‌توان در صورت عملکرد آگاهانه، برای مدتی کوتاه و تحت شرایطی به طرز مثبت نیز مورداستفاده قرار داد؛ به‌این‌ترتیب که می‌توانیم به‌طور کوتاه‌مدت، نوعی تلقین به نفس در مورد انجام عالی کارها را در پیش بگیریم.
در این حالت، فرد نداشتن اعتماد به نفس را در درون خودش انکار نمی‌کند بلکه معتقد است با تلاشی که درزمینه‌ی کارِ موردنظر و افزایش مهارت در آن کسب می‌کند؛ غنچه‌ی اعتماد به نفس واقعی در درونش شکوفا خواهد شد؛ پس استفاده‌ی آگاهانه، محدود و مشروط از اعتماد به نفس کاذب (تا مدتی کوتاه)، زیانی ندارد.
اعتماد به نفس کاذب و ناآگاهانه می‌تواند حاصل عوامل مختلف و ترکیبی باشد اما یکی از عمده‌ترین دلایل آن مربوط به عوامل تربیتی است.
تشویق بیش‌ازحد والدین و خریدن بیش‌ازاندازه‌ی جایزه و انجام تشویق افراطی برای هر کاری که می‌تواند جزو فعالیت‌های روزمره‌ی یک کودک طبقه‌بندی شود؛ به شکل‌گیری اعتماد به نفس کاذب در کودکان منجر می‌شود. (خودِ اعتماد به نفس کاذب در کودکان مسئله‌ی جداگانه‌ای است که در مقاله‌ای دیگر به شرح آن خواهیم پرداخت.)
گاهی نیز اعتماد به نفس کاذب ناشی از برخی حالت‌های مرتبط با روح و روان انسان از قبیل «نارسیسیم» (Narcissism) یا همان خودشیفتگی است.
منبع تغذیه‌ی اعتماد به نفس واقعی در درون فرد است و شخص از وضعیت یا مهارت یا حالت خود در مورد موضوعی، احساس تسلط و استیلای درونی دارد؛ اما منبع اعتماد به نفس قلابی، بیشتر در رفتارهای نمایشی و عوامل بیرونی قرار دارد و فردی که دارای اعتماد به نفس غیرحقیقی است اصرار دارد که مرتب اعتماد به نفسش را نشان دهد و تأییدیه‌های متعددی مبنی بر حقیقی بودن توانایی‌های خود از دیگران اخذ کند.
به‌عبارت‌دیگر، اتکای افرادی که اعتماد به نفس کاذب دارند؛ متمرکز بر اصرار بر اظهار اعتماد به نفس است و اتکای اشخاصی که اعتماد به نفس واقعی دارند؛ بر تواناییِ برخورد عملی و مقتدرانه با موضوع موردنظر است.
شناختن افرادی که اعتماد به نفس قلابی دارند همیشه ساده نیست. اغلب آن‌ها استعداد زیادی در جلب‌توجه و قانع کردن دیگران دارند و تنها طی زمان یا وقوع موقعیت‌های مختلف است که دستشان برای دیگران رو می‌شود.
به‌طورکلی، افرادِ دارای اعتماد به نفس کاذب به دو گروه تقسیم می‌شوند:
۱. افراد دارای اعتماد به نفس غیرحقیقی از نوع عادی: افرادی که دارای اعتماد به نفس کاذب در حد معمولی هستند؛ با وجود خودرأی بودن و خود برتری پنداری، چندان هم متمایل به تحقیر دیگران نیستند و در حقیقت می‌توان گفت که اهمیتی که به خودشان می‌دهند در حد افراط نیست.
۲. خودشیفتگان (نارسیست‌ها): شکل افراطی اعتماد به نفس غیرحقیقی در خودشیفتگان یا نارسیست‌ها بروز می‌کند.
نارسیسم کلمه‌ای است برگرفته از یک افسانه‌ی یونانی که طی آن شخصیتی اسطوره‌ای به نام «نارسیس» بر لب رود، تصویر چهره‌ی خود را در آب می‌بیند و آن‌قدر شیفته‌ی خود می‌شود که جان داده و تبدیل به گلی بر لب رود می‌شود. گاه در متن‌های فارسی کلمه‌ی نارسیس را معادل گل نرگس نیز می‌گیرند.
در اکثر موارد، علت خودشیفتگی، (برخلاف نوع اولِ دارندگان اعتماد به نفس کاذب که در کودکی به‌صورت افراطی از سوی والدین و اطرافیان تشویق شده‌اند) کمبود شدید محبت در دوران کودکی آن‌ها است.
چنین افرادی از تحقیر دیگران لذت برده و خود را صاحب شکوه و جلالی خاص و حتی گاه منتخب کائنات می‌دانند!
افرادِ دارای اعتماد به نفس قلابی کلاً یک‌دنده و خودبزرگ‌بین هستند و حرف هیچ‌کس را قبول نمی‌کنند؛ به همین دلیل معاشرت یا کار کردن با آن‌ها کم یا زیاد، به‌هرحال مشکل و گاه طاقت‌فرسا است.
در برخورد با افرادی که دارای اعتماد به نفس غیرحقیقی هستند از این شیوه‌ها استفاده کنید:
۱. سعی کنید میزان اعتماد به نفس غیرحقیقی فرد را تشخیص دهید. آیا او اعتماد به نفس کاذب دارد یا خودشیفته است؟
۲. اگر اعتماد به نفس کاذب او در حد عادی است؛ ضمن انتقال حس دوستی‌تان به او، با زبان شوخی و خنده طوری که ناراحت نشود؛ غلط بودن افکارش را در مواردی که یک‌دندگی می‌کند گوشزد کنید.
۳. هیچ‌وقت به افراد خودشیفته نگویید که اشتباه می‌کنند؛ بلکه نخست یک جمله‌ی مثبت در مورد آن‌ها بگویید و بعدازآن در مورد چیزی که موردنظرتان است غیرمستقیم اظهار نگرانی کنید؛ مثلاً به همکار خودشیفته‌تان می‌توانید چنین بگویید:
«من می‌دانم که سرعت کار تو در مقابل حجم کار این شرکت، عددی نیست ولی از پیچیدگی‌های پروژه‌هایی که به‌تازگی تحویل گرفته‌ایم نگران هستم!»
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سریع‌ترین راه‌حل‌ها و بهترین برخورد با اعتماد به نفس کاذب! و مطالعه ادامه این مقاله به سایت مدیرشاد مراجعه نمایید.
