مقدمه
در ابتدا باید درباره مشکلاتی که نویسندگان نمایشنامه و اهل تئاتر با آن روبرو هستند، سخن گفت. نویسندگان از وضعیت فعلی اهل تئاتر ناراضی هستند و معتقداند که بسیاری از گفته‌ها و نوشته‌ها درباره آنها تنها نتیجه‌ی گفتن بیهوده و بی‌درنگ است. نویسندگان و شاعران، به دلیل عشقشان به هنر و تئاتر، در این جدال به خطر افتاده و خانه‌ی خود را از بین داده‌اند. اما در مقابل، نویسنده به شخصیت و قدرت کلمه و کلام اعتقاد دارد و در زمانی که جامعه مشکلات زیادی دارد و آماده‌ی هرج و مرج است، کلمه و کلام می‌تواند نقش مهمی در ترویج ارزش‌ها و ایده‌ها داشته باشد. در واقع می‌توان بیان کرد که کلمه و کلام در خدمت سرگرمی، شادی و بازیگری و بازی سازی زیبا قرار نمی‌گیرد؛ بلکه باید در خدمت زمانه و مسائل مربوط به آن باشد. اکثر نویسندگان باور دارد که کلمه برای تسلط بر زمانه باید پر از انرژی و شور و شوق باشد. زمانه امروزه پر از درد و رنج است و در این شرایط، کلمه مقدس است و باید مورد احترام قرار گیرد. همچنین تاکید دارند که باید قدرت و اهمیت قلم را حفظ کنیم که کلمه در دست هنرمند فرهیخته می‌تواند دنیا و کاربرد‌های بسیاری داشته باشد. هنرمندان و نویسندگان واقعی قادر به دنبال ایجاد تغییر و اثرگذاری بزرگی در جامعه هستند تا جایی که حتی هیچ‌کس نیز نتوانند در برابر آن بی‌تفاوت باشد. اینکار یک عمل هنرمندانه است و می‌تواند توسط هنرمندان واقعی انجام شود.
حقوق مؤلف در قانون
حقوق مؤلف و مصنف (به انگلیسی: Copyright) یک مفهوم قانونی است که به نویسندگان، هنرمندان و سایر خالقان آثار ادبی، هنری و نمایشی اعطا می‌شود. این حقوق به خالقان اجازه می‌دهد که کنترل و استفاده از آثار خود را در مقابل استفاده بدون اجازه یا نقل و نسخه بدون مجوز افراد دیگر داشته باشند. حقوق مؤلف و مصنف به معنای حق حقوقی است که به خالق آثار ادبی، هنری و نمایشی برای استفاده از آثار خود اعطا می‌شود. این حقوق شامل موارد زیر است: حق نشر/ حق تکثیر/ حق اجرا و نمایش/ حق اشتقاق/ حق انتشار عمومی، حقوق مؤلف و مصنف برای حفاظت از حقوق خالقان و تشویق خلاقیت و نوآوری در جوامع مختلف توسط قوانین حق تألیف و همچنین سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) تأیید شده است. این حقوق مؤلف و مصنفان به نویسندگان و هنرمندان اعتبار و درآمد مالی از آثار خود را می‌دهد و به آنان اجازه می‌دهد تا به‌طور انحصاری از آثار خود استفاده کنند و کنترل کنند که چگونه آثارشان استفاده شوند.
کپی رایت یک نوع از حقوق مالکیت فکری است که به هنرمندان، نویسندگان و خالقان اثرها تعلق می‌گیرد. این حق متشکل از دو شاخص اصلی است. اولین شاخص، رعایت حقوق اخلاقی و شئون انسانی نویسنده یا هنرمند است. این شاخص قابلیت تغییر و انتقال ندارد و شامل احترام به نام و نوشته‌ی نویسنده یا خالق اثر و کیفیت ساختمانی اثر است که توسط خالق طراحی و اجرا شده است.
شاخص دوم، بهره‌برداری مالی و اقتصادی از اثر است که معمولاً محدود به 70 سال پس از درگذشت نویسنده یا خالق اثر است. پس از این مدت، برخی از آثار هنری مانند آثار کتابی، سینمایی، تئاتری و تلویزیونی، و آثار ادبی و فرهنگی دیگر به صورت عمومی و آزاد قابل دسترسی هستند. اما باید توجه داشت که قوانین حفاظت از حقوق مؤلفان و مصنفان برای تمامی تراوشات فکری انسان که به خلق آثار هنری منجر می‌شود، لازم نیست. به عنوان مثال، در فرانسه، سازمانی با نام "آی‌ان‌پی‌آی" (INPI) وجود دارد که به عنوان یک مؤسسه ملی مالکیت صنعتی و سازمانی فعالیت می‌کند و تحت نظارت دولت فرانسه است. هدف این سازمان حمایت از آثار فرهنگی و روشنفکرانه است و تمام افرادی که می‌خواهند اکتشافات و خلاقیت‌های خود را ثبت کنند، را حمایت می‌کند. در این سازمان، تمام درخواست‌های استفاده از اختراعات و اکتشافات خلاقانه بررسی می‌شوند و در این بررسی‌ها، حقوق مالی و معنوی صاحب اثر درنظر گرفته می‌شود. همچنین، این سازمان اقداماتی مشابه با بورس نیز انجام می‌دهد که می‌تواند به افزایش قیمت محصولات منجر شود. این سازمان دارای یک کتاب راهنما است که در آن توضیحات و اطلاعات جامعی درباره روش‌ها و مراحل مختلف برای بهترین اجرای پروژه‌های اختراعات، اکتشافات و خلاقیت‌ها آمده است. کپی رایت به موجب قوانین حقوقی به نویسندگان و خالقان اثرها حق مالکیت انحصاری بر روی آثار خلاقانه‌شان را می‌دهد. این حقوق شامل مجموعهٔ حقوقی است که به نویسندگان، هنرمندان، موسیقیدانان، فیلم‌سازان و سایر خالقان اثرها اعطا می‌شود. با کپی رایت، صاحب اثر می‌تواند از تکثیر، توزیع، نمایش عمومی، اجرا و اشتقاق اثر خود محافظت کند. معمولاً کپی رایت برای مدت زمان محدودی صلاحیت دارد. در بسیاری از کشورها، کپی رایت برای مدت زمان عمر نویسنده اعتبار دارد. بعد از انقضای مدت زمان کپی رایت، آثار معمولاً وارد دامنهٔ عمومی می‌شوند و قابل استفاده عمومی می‌باشند. بهره‌برداری غیرمجاز از آثار تحت کپی رایت ممکن است باعث نقض حقوق مالکیت فکری شخص دیگر شود و تحت قوانین حقوقی پیگرد قانونی داشته باشد. در صورتی که می‌خواهید از یک آثاری که تحت کپی رایت قرار دارد استفاده کنید، بهتر است ابتدا مجوز مالک اثر را بگیرید یا مطمئن شوید که استفادهٔ شما از آثار در حدود استفادهٔ منصفانه قرار می‌گیرد که معمولاً شامل استفادهٔ غیرتجاری، تحقیق، آموزش و نقد است.
قوانین حق تالیف و حق مولفی در بسیاری از کشورها وجود دارند تا نویسندگان و مولفان را در حفاظت از حقوق مالکیت معنوی و اقتصادی خود یاری کنند. این قوانین، حقوقی را به نویسنده یا مولف اعطا می‌کنند تا در مورد استفاده‌هایی که از اثرشان صورت می‌گیرد، کنترل داشته باشند و در صورت لزوم از اجراهای غیرمجاز جلوگیری کنند و از حقوق مالکیت معنوی و اقتصادی شان حفاظت کنند. مهمترین قانون مرتبط با حق تالیف، قانون حق تالیف است که به صاحبان حقوق مولفانه حقوقی را در ارتباط با اثرهای معنوی که ایجاد می‌کنند، اعطا می‌کند. این قانون به تولیدکنندگان اثرها حقوقی می‌دهد که تصمیم‌گیری درباره استفاده از اثرهایشان را بر عهده داشته باشند، از جمله حق تکثیر، حق توزیع، و حق نمایش یا اجرا. علاوه بر قانون حق تالیف، قوانین دیگری نیز وجود دارند که به عنوان تکمیلی برای حمایت از حقوق مولفانه استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، در بسیاری از کشورها، مدت زمانی تعیین شده برای اعتبار حق تالیف وجود دارد، به این معنی که بعد از گذشت آن مدت، اثر به دامنه عمومی می‌رود و هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند. این مدت زمانی معمولاً تعداد سال‌هایی است که پس از وفات نویسنده می‌گذرد. از طرف دیگر، قوانین حقوق مولفانه همچنین حقوقی را برای نویسندگان و مولفان برای دریافت حقوق مالی از استفاده‌های دیگران از اثرشان فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، در مورد اجراهای نمایشی یا صوتی از یک اثر، قوانین ممکن است تعیین کنند که هر کسی که از نمایش یا اجرای آن درآمدی کسب می‌کند، باید به نویسنده یا مولف پرداختی انجام دهد. در مورد مسئله توارث، قوانین حق تالیف معمولاً در این زمینه تعییناتی دارند. در بسیاری از کشورها، حقوق حاصل از اثر پس از فوت نویسنده به وراثت می‌رسد و به وراثان او تعلق می‌گیرد. به این ترتیب، حق استفاده و بهره‌برداری از اثر توسط وراثان حفظ می‌شود و از امکان سو استفاده‌ها محافظت می‌شود. به طور کلی، این قوانین و مقررات وجود دارند تا نویسندگان و مولفان را تشویق کنند تا آثار خلاقانه خود را ایجاد کنند و در عین حفاظت از حقوقشان، از انتشار و استفاده عمومی از این آثار نیز بهره‌برداری شود. این قوانین برای حمایت از اقتصاد خلاقیت و ارزش‌های فرهنگی جامعه اهمیت دارند و تعادلی بین حقوق نویسندگان و نیازهای عمومی را فراهم می‌کنند.
حقوق مالکیت فکری و تاثیرات آن بر نویسندگی
حقوق مالکیت فکری (Intellectual Property Rights یا IP Rights) به مجموعه‌ای از حقوقی اطلاق می‌شود که بر روی ابتکارات ذهنی، ایده‌ها، اختراعات، نرم‌افزارها، طرح‌های صنعتی، برندها، اطلاعات تجاری و سایر خلقیات ذهنی اعمال می‌شود. این حقوق به نویسندگان نیز تعلق دارند و تأثیرات مهمی بر آنها دارند. در زیر تاثیر حقوق مالکیت فکری بر نویسندگان را توضیح می‌دهم:
حمایت از اثرات نویسندگان
حق تألیف نویسندگان به معنای این است که آنها حق انتشار، انتقال، و نسخه‌برداری از اثرهای خود را دارند. این حق به نویسندگان اجازه می‌دهد تا تصمیم بگیرند چگونه از اثرهای خود استفاده کنند و دیگران را از استفاده غیرمجاز باز دارند.
حمایت از اختراعات
حقوق اختراع: اگر نویسنده یا مخترع با ابتکاری چیزی نو و مفید خلق کند (اختراع)، او می‌تواند از حقوق اختراع بهره‌مند شود. این حق اجازه می‌دهد تا به مدت محدودی از دیگران جلوگیری کند و از اختراع خود به عنوان منبع درآمد بهره‌مند شود.
تشویق به ابتکار و خلق
حقوق نسخه‌برداری: تضمین حقوق نسخه‌برداری به نویسندگان اعتبار و حق اقتصادی می‌آورد که از طریق نشر اثرات خود می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. این تشویق به نویسندگان برای ادامه خلاقیت و خلق اثرات جدید ایجاد می‌کند.
حمایت از حقوق معنوی
حقوق نویسندگی: حقوق نویسندگی به نویسندگان حق حمایت از اثرات خود در زمینه‌های هنری، ادبیاتی، علمی، و فرهنگی را می‌دهد. این حق از دیگران جلوگیری می‌کند تا از اثرات نویسنده به نحوه‌ای غیرمجاز استفاده کنند.
ایجاد ارزش اقتصادی
بازاریابی و فروش حقوق مالکیت فکری: نویسندگان می‌توانند حقوق مالکیت فکری خود را بازاریابی کرده و به شکل مستقیم یا غیرمستقیم از آن سود کسب کنند. این ممکن است از طریق انتشار کتب، نمایش‌های تلویزیونی، فروش مجوزها، و سایر راه‌های تجاری باشد.
تسهیل در جذب حمایت مالی
استفاده از حقوق مالکیت فکری برای جذب سرمایه: نویسندگان می‌توانند حقوق مالکیت فکری خود را به عنوان دارایی استراتژیک مورد استفاده قرار دهند تا سرمایه‌گذاران و ناشران را جذب کنند.
توجه به حقوق مالکیت فکری نقش مهمی در ارتقاء ابتکار، تشویق به خلاقیت، و ایجاد ارزش اقتصادی برای نویسندگان دارد. این حقوق به عنوان یک ابزار حقوقی مهم در حمایت از ارثیه فکری نویسندگان و افزایش توسعه فرهنگی و اقتصادی در جوامع جهانی عمل می‌کنند.
حقوق مالکیت فکری چه حمایت‌هایی از نویسندگان دارد؟
تشویق به خلاقیت
حقوق مالکیت فکری نویسندگان را از طریق اعطای حقوق مالکیت بر آثارشان تشویق می‌کند. این امر باعث ایجاد انگیزه برای تولید اثرات جدید و خلاقانه می‌شود.
حفاظت از حقوق نویسندگان
حقوق مالکیت فکری نقش حائز اهمیتی در حفاظت از حقوق نویسندگان در برابر کپی‌برداری غیرمجاز دارد. این حقوق به نویسندگان امکان می‌دهد از آثار خود به عنوان مالکان حقیقی یا حقوقی دفاع کنند.
تأثیر بر اقتصاد نویسندگی
اعطای حقوق مالکیت فکری می‌تواند تأثیر زیادی بر اقتصاد نویسندگی داشته باشد. نویسندگان با درآمدزایی از حقوق مالکیت، از توسعه فعالیت‌های خود حمایت می‌کنند و این امر می‌تواند به رشد صنعت نویسندگی کمک کند.
تشویق به انتشار آثار
حقوق مالکیت فکری با اعطای حق انتشار به نویسندگان، تشویق می‌کند تا آثار خود را منتشر کنند. این امر برای جامعه به معنای دسترسی به اطلاعات و آثار جدید مفید است.
تأثیر بر مسائل اقتصادی
اعطای حقوق مالکیت فکری به نویسندگان این امکان را می‌دهد که از آثار خود به عنوان دارایی اقتصادی استفاده کنند. این مسأله به افزایش ارزش اقتصادی آثار نویسندگان کمک می‌کند.
مشکلات و چالش‌ها
با وجود مزایای حقوق مالکیت فکری، ممکن است مواجهه با چالش‌ها و مشکلاتی نظیر کاهش آزادی اطلاعات، افزایش هزینه‌ها برای دستیابی به حقوق مالکیت، و محدودیت در استفاده عموم از آثار، نویسندگان را به چالش بکشد. در کل، حقوق مالکیت فکری نقش بسزایی در تشویق نویسندگان به خلق و اشتراک آثار دارد، اما همچنین مسئولیت‌ها و چالش‌هایی را برای جامعه و نویسندگان به همراه دارد که موازنه در آن بسیار حائز اهمیت است.
نتیجه‌گیری
حقوق مالکیت فکری به عنوان یک سامانه حقوقی، نقش مهمی در تحفیز نویسندگان به خلق و اشتراک آثار خود دارد. این حقوق، با اعطای حقوق مالکیت به نویسندگان، تشویق به خلاقیت و ایجاد انگیزه برای تولید آثار جدید را در خود دارد. از سوی دیگر، حقوق مالکیت فکری حفاظت از حقوق نویسندگان را در برابر کپی‌برداری غیرمجاز و سواستفاده از آثارشان فراهم می‌کند. با این وجود، این سامانه نیز با چالش‌ها و محدودیت‌ها همراه است. هزینه‌های بالا برای حفاظت از حقوق مالکیت، کاهش آزادی اطلاعات، و محدودیت‌هایی که ممکن است بر استفاده عموم از آثار نویسندگان تأثیر بگذارد، از جمله چالش‌های مالکیت فکری هستند. به عنوان نتیجه‌ای کلان، حقوق مالکیت فکری در تحول و تشویق نویسندگان به فعالیت‌های خلاقانه نقش مهمی ایفا می‌کند. اما برای موفقیت، نیازمند توازن و مدیریت هوشمندانه بین حقوق نویسندگان و مصرف عموم خواهد بود. لطفاً به هیچ وجه قبل از تماس با نویسنده و صحبت با آن شروع به تمرین نکنید و و از هیچ نمایشنامه‌ای برای خود استفاده نکنید. نمایشنامه ملک مشا نیست ملک خصوصی نویسنده به حساب می‌آید. یک نویسنده جان، زندگی و وقت خود را برای تالیف آن نوشته گذاشته است. پس حق دارد نسبت به نوشته‌های خود حساسیت‌های خاصی به کار ببرد و کسب هزینه و درآمد نیز یکی از این حساسیت‌ها به شمار خواهد آمد.
آیدی اینستاگرام 👇👇👇
https://www.instagram.com/khalilian.mohi?igsh=OW9yYXJ1MGpuajV4
