دسترسی‌پذیری فقط مربوط به افراد دارای نقص در بینایی نیست و به کنتراست رنگ‌ها و سازگاری با screen reader ها خلاصه نمیشه. البته که این‌ها مهمن، اما همه‌ی ماجرا نیستن. قضیه خیلی جالب‌تر و گسترده‌تر از این حرف‌هاست!
اخیراً به همراه چند تا از همکارهام دوره‌ی design accessibility وب‌سایت uxcel رو گذروندم و خواستم قسمتی از آموخته‌هام توی این دوره‌ی جذاب رو با کسانی که مثل خودم این موضوع براشون اهمیت داره به اشتراک بذارم. (منبع همه‌ی عکس‌های این پست، همین دوره است.)
این دوره از سه بخش اصلی تشکیل شده:
1. مقدمه، تعاریف و ابزارهای مفید در طراحی دسترسی‌پذیر
2. انواع اختلال‌های حسی و عصبی
3. دسترسی‌پذیر کردن المان‌های اصلی طراحی و best practice برای هر کدوم
بخشی که برای من خیلی جالب و تازه بود و همین بخش من رو به فکر به اشتراک گذاشتن مطالبش انداخت، بخش دوم، یعنی انواع مختلف اختلال‌ها بود که شامل اختلال‌های حسی و اختلال‌های عصبی میشد. درباره‌ی اختلال‌های حسی مثل اختلال در بینایی، شنوایی و حرکت، زیاد صحبت شده و من مجدداً تکرارشون نمی‌کنم. اما درباره اختلال‌های عصبی کمتر مطالبی منتشر شده و توی این پست می‌خوایم به طور مفصل بهشون بپردازیم.
1. اختلال نارساخوانی (Dyslexia): نارساخوانی نوعی ناتوانی در خوندن شناخته میشه که روی فعالیت مغز و یادگیری مطالب تأثیر نمی‌ذاره. مثلا جالبه بدونید که آلبرت انیشتین با بهره هوشی 160 دارای این اختلال بوده. این اختلال توانایی هجی و تلفظ کلمه‌ها، نوشتن، خوندن و درک چیزها را در حین خوندن مختل می‌کنه. بر اساس آمار جهانی، نزدیک به 20% جمعیت جهان دارای اختلال نارساخوانی‌ان و این درصد حتی از تعداد افراد دارای مشکلات بینایی هم بیشتره (!) پس طراح‌ها باید یاد بگیرن که چطور محصولاتی بسازن که به سلامت این دسته از کاربرهاشون آسیبی نرسونه. حالا بیاید چند مورد از نکاتی که در توجه به افراد نارساخوان باید رعایت بشن رو با هم مرور کنیم.
1. بین متن‌های بلند، از عکس استفاده کنیم.
نکته: از تصاویری که الگوها و بافت‌های بیش از حد روشن و خیره‌کننده دارن و منجر به حواس‌پرتی و اضطراب می‌شن، باید خودداری کنیم.
2. از بک‌گراند دارک بدون داشتن گزینه‌‌ی لایت استفاده نکنیم.
افراد مبتلا به نارساخوانی در رمزگشایی متن روشن در پس‌زمینه‌ی تاریک بیشتر از پس‌زمینه روشن مشکل دارن. پس بهتره بک‌گراند دارک رو به عنوان یه گزینه داشته باشیم نه حالت پیش‌فرض.
3. از استایل ایتالیک فونت‌ها استفاده نکنیم.
افراد مبتلا به نارساخوانی به سختی می‌تونن بخش‌هایی از متن معمولی رو بخونن، چه برسه به حروف کج!
2. اختلال اضطراب (Anxiety): بله همون اضطراب خودمون! طبق آمار، یک نفر از هر 13 نفر در سراسر جهان (~ 7.3٪) در حال حاضر از اختلال اضطراب رنج می‌بره. برای کاهش استرس، سردرگمی، عدم اطمینان و عدم کنترلی که به اضطراب کاربر در طراحی‌هامون کمک می‌کنه، چه کاری می‌تونیم انجام بدیم؟
1. کاربر را هول نکنیم!
در صورت امکان، به کاربر این آزادی رو بدیم که تایمر رو خاموش کنن یا مطابق با نیاز خودشون تنظیمش کنن.
2. به کاربر اجازه بدیم قبل از ارسال فرم، بررسیش کنه.
خیلی مهمه که به کاربر دارای اضطراب، کنترل مدیریت تعاملاتی که با یه محصول داره داده بشه. مثلاً، موقع به‌روزرسانی اطلاعات پروفایل، به طور واضح بهش اطلاع بدیم که تغییرات منتشر میشه، می‌تونه همین الآن بررسی یا بعداً ویرایش‌شون کنه.
3. بک‌گراند دارک رو فراموش نکنیم.
درسته که حالت دارک راه حل مناسبی برای همه نیست. همونطور که قبلا گفتیم، برای دسترسی‌پذیر کردن هرچه بیشتر محصول، باید هر دو حالت دارک و لایت رو داشته باشیم و به کاربر اجازه بدیم تصمیم بگیره که کدوم نوع براش بهتره.
3. اختلال صرع (Epilepsy): بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، 50 میلیون نفر در سراسر جهان به صرع مبتلا هستن. کسانی که از این بیماری عصبی رنج می‌برن مستعد تشنج و یا از دست دادن هوشیاری‌ان. به عنوان طراح، مهمه که قبل از طراحی، نقاط درد کاربرانی رو که با این بیماری زندگی می‌کنن در نظر بگیریم.
علل مختلفی برای صرع وجود داره، از صدمات سر گرفته تا عفونت. گاهی اوقات هم هیچ دلیل ظاهری وجود نداره.اما شواهدی هست که نشون میده بعضی از محرک‌های حسیِ تکراری ممکنه در برخی افراد باعث تشنج بشن. هدف ما به عنوان طراح اینه که از چنین محرک‌هایی برای ایجاد تجربه کاربری بهتر برای افراد مبتلا به صرع استفاده نکنیم.
1. از پترن‌های متضاد استفاده نکنیم.
برخی از تصاویر بصری حتی بدون چشمک زدن هم می‌تونن صرع حساس به نور رو تحریک کنن؛ الگوهای متناوباً تاریک و روشن مثل راه راه و شطرنجی، با کنتراست زیاد.
2. از عناصر متحرک ساده استفاده کنیم.
در حالی که حساسیت به نور و ارتباطش با صرع هوز اثبات نشده، اما بیماران مبتلا به صرع گزارش میدن که برخی از انواع تصاویر بیشتر از بقیه باعث ایجاد تشنج میشه. برای طراحی مناسب افراد دارای اختلال صرع، لودینگ‌های ساده‌تری انتخاب کنید تا سوسو زدن احتمالی رو به حداقل برسونید.
4. اختلال اوتیسم (Autism): آمار سازمان بهداشت جهانی میگه نزدیک به 1٪ از مردم در سراسر جهان با اوتیسم زندگی می‌کنن. افراد مبتلا به اوتیسم، به دلیل حساسیت بیش از حدشون نسبت به چیزهایی که در اطرافشون اتفاق می‌افته واکنش متفاوتی نشان میدن. بیاید ببینیم چطور فضای وب رو به مکانی مناسب برای همه تبدیل کنیم.
1. از رنگ های ملایم استفاده کنیم.
تحقیقات روانشناسی نشون میده که کاربران اوتیسم رنگ‌ها رو با شدت بیشتری می‌بینن. این حساسیت بیش از حد به رنگ‌ها، به ویژه رنگ‌های روشن، منجر به اضافه بار حسی و ایجاد ناراحتی در اون‌ها میشه. از کنتراست‌های قوی و آزاردهنده هم دوری کنید.
2. از اینتراکتیوهای حواس پرت کن خودداری کنیم.
زندگی با اوتیسم یعنی احساس ناراحتی زیاد در زمانی که سیستم به طور غیرقابل پیش‌بینی رفتار می‌کنه. نوارهای تب چندلایه، نویگیشن‌ها و انیمیشن‌هایی که برای کاربران سودمند نیستن رو دور بریزید. فضاهای به هم ریخته و عناصر مزاحم ممکنه باعث اضطراب شدید بشن و این آخرین چیزیه که کاربران مبتلا به اوتیسم دوست دارن تجربه کنن.
از اینکه تا اینجا با من همراه بودید ممنونم.
نظرات و تجربیات‌تون درباره این موضوع رو داخل کامنت‌ها بنویسید تا بیشتر از دانش هم استفاده کنیم.
