تا قبل از آمده یاهو مسنجر وقتی صحبت از پیامرسان می‌شد، یاد افرادی مثل پستچی می‌افتادم یا انبیاء الهی که پیامرسان اختصاصی خداوند بودند برای صحبت با ما!
اما پیامرسان امروز معنی دیگری دارد و البته در بسیاری از موارد حداقل برای ما ایرانی‌ها با شبکه اجتماعی هم قابل جمع بوده.
در این نوشته سعی می‌کنم پیشنهاداتی که به ذهنم می‌رسد را از بعد فنی در خصوص پیام‌رسان‌ها یادداشت کنم. گذشت زمان نشان می‌دهد چه مقدار از آنها درست و چه مقدار غلط و غیر قابل اجرا بودند.
اگر دنبال نگاه سیاسی و امنیتی در این نوشتارید این صفحه را ترک کنید، اینجا عمدتاً ایده‌های فنی فرایند رسانش را نوشته‌ام.
برای فهم فایل‌سرور همین مقدار توضیح کافیست:
فایل سرور در واقع یک سرور با ظرفیت ذخیره سازی بالا و اغلب با فرمت NTFS و سهمیه بندی شده برای مشترکین و دارای Permission های امنیتی بوده و جهت دسترسی کاربران از طریق شبکه جهانی اینترنت، اینترانت و یا در سطح شبکه مورد استفاده قرار می گیرد.
اما اهمیت این جدا کردن در پیام‌رسان‌ها بسیار بیشتر است.
فرض بفرمایید شما یک پایگاه خبری دارید و می‌خواهید خبری را با یک پیوست ویدئویی مثلاً 100 مگابایتی در فضای مجازی منتشر کنید، مثلاً در کانال‌های خود در پیامرسان های تلگرام، سروش،بله، آی‌گپ و ... یا فیس‌بوک منتشر کنید. دو راه دارید، یکی آپلود و بارگذاری فایل ویدئویی خود در همه این رسانه‌هاست که شاید بیش از ده بار بایستی این کار را انجام دهید و حجمی 1000 مگابایتی را بارگذاری کنید! و در آن طرف این فرایند هر کدام از این قالب‌ها و برنامه‌ها باید 100 مگابایت فضای خود را به اشغال فایل شما در آورند.
راه دوم هم بارگذاری همان فایل 100 مگابایتی شما در یک سرویس اشتراک فایل که در مثال ویدئویی ما سرویس‌هایی چون آپارات و یوتیوب هستند و استفاده از لینک یا پیوند آن در همه آن برنامه‌ها و قالب‌هاست.
در حال حاضر متاسفانه هم مردم و هم ارائه‌دهنده سرویس‌های پیام رسان به اشتباه راه اول را می‌روند که روندی غیر اقتصادی و غیر فنی و غیر قابل توسعه است.
منظورم از غیر قابل توسعه بودن (مقیاس پذیری) این است که در فرایند بازنشر برای مردم و سرویس دهنده‌ها ایجاد اشکال و سختی می‌کند. فرض کنید بنده فایل ویدئویی‌ای را در پیام رسان سروش دریافت کردم و می‌خواهم این فایل را به شما برسانم، اما از آنجا که شما تنها از آی‌گپ استفاده می‌کنید من بایستی فایل را در این بستر بارگذاری مجدد کنم که این کار بسته به تعداد و تکرار این حالت و بسته به حجم و بزرگی فایل کاری وقت‌گیر و پرهزینه بوده و احتمال انصراف من از رسانش آن پیام بسیار بیشتر خواهد شد.
اگر نگاه کلان به حجم و تعداد تراکنش رسانه‌ای داشته باشیم عمق این فاجعه بهتر مشخص خواهد شد.
این قسمت خیلی شبیه به قسمت قبلی است اما اینجا دیگر از فایل (ویدئو، صدا و هر مورد حجیم) خبری نیست.
در اینجا راجع چیزی حرف می‌زنیم که شما نمونه آن را در instant view یا نمایش سریع در تلگرام مشاهده کرده‌اید. این ویژگی قبلاً هم بود و خیلی جدید نیست؛ امکان فید (خوراک!) و فیدخوان‌ها از این‌جمله‌اند.
کاربر برای تمرکز نیاز دارد تا خبر شما را بدون هیچ سوئیچی از همان قالب و برنامه‌ای که دارد بخواند، حتی کلیک روی یک لینک و باز کردن آن در مرورگر هم برای بسیاری از کاربران ناخوشایند است.
در این روش محتوا از روی یک قالب اولیه (مثلاً وب سایت خبرگزاری) فراخوانی شده و در قالب استاندارد برنامه مخاطب نمایش داده می‌شد. مثل همان نمایش سریع تلگرام که آشنا هستید.
در این حالت هم کاربر محتوا را در قالب خوشایندی خواهد دید و هم در مثال ما خبرگزاری تنها نیاز دارد که لینک و پیوندی از صفحه خبر خود را در برنامه‌های مختلف ارسال کند. همین‌جا این مطلب را هم اضافه می‌کنم که ارسال متن‌های بلندی مثل مقالات در یک پیامرسان کار جالبی نیست و حس ناخوشایندی برای کاربر در هنگام بالا و پایین کردن صفحه برای رسیدن به مطلب بعدی به همراه دارد.
برای مثال، من همین متون را در ویرگول منتشر کرده و بعد تنها لینک آن را در پیام رسان برای دوستان ارسال می‌کنم و آنها با استفاده از قابلیت نمایش سریع می‌توانند کل متن و تصاویر را مشاهده کنند. بله، به همین راحتی
برای شفاف شدن منظورم کافیست این سوال را مطرح کنم، فرض کنید فردا صبح پیامرسان تلگرام، سروش یا هر عنوان دیگری به هر علتی تصمیم گرفت تا سرورهای خود را از برق بکشد، شما چگونه به محتواهایی که انحصاراً در بستر یکی از این برنامه‌ها داشتید (چه مال خودتان و چه سایرین) دسترسی خواهید داشت؟ جواب این سوال سخت و دردناک است. بله، شما دیگر به اطلاعاتی که در سروش داشتید دسترسی نخواهید داشت!
پس سعی کنیم محتواهایمان را در یک بستر بسته و غیر پایدار محصور و محدود نکنیم.
به عقیده نگارنده از بزرگترین حفره‌های تولید محتوا در تلگرام یا سروش (به عنوان مثال) همین موضوع است. محدود به شبکه داخلی تلگرام، نه شبکه پهناور جهانی و اینترنت!
این مورد کاملاً در حوزه توسعه دهندگان پیامرسان‌هاست و جزو حداقلی ترین نکات و آپشن‌های! یک پیام رسان است. اینقدر ابتدایی که توضیحی ندارم.
در دنیای رسانه‌ای جدید تقریباً برای هر رسانه‌ای باعث افتخار هست -البته به غلط- که بتواند سهم بیشتری از زمان استفاده مخاطبان از انواع رسانه را به خود تخصیص دهد. اما من این نگاه رو واقعاً متعهدانه نمی‌دانم. رسانه‌ها و همه فعالین رسانه و همینطور خود مخاطبان باید این دغدغه رو داشته باشند که در زمان‌های مدیریت شده و به میزان لازم از انواع قالب‌های رسانه‌ای استفاده کنن.
و اینکه صبح تا شب توی تلگرام یا سروش یا فیس‌بوک باشیم یا تلویزیون تماشا کنیم و از سایر تکالیف شخصی و اجتماعی یا تفریحات و سرگرمی‌هایی که به آنها احتیاج داریم غفلت کنیم بسیار اشتباه.
پیشنهادم این هست که از طرف توسعه دهنده‌های پیام‌رسان‌ها، ترتیبی اتخاذ بشه تا امکان ارسال (کانال‌ها) و دریافت(مخاطبین کانال‌ها) پیام‌ها در زمان‌های تنظیم شده توسط کاربران ایجاد بشه.
مشخصه که پیشنهادم مربوط به پیام‌های عادی کانال‌ها هست و نه پیام‌های فوری کانال‌ها یا پیام‌های شخصی. مثلاً کاربر خودش تنظیم کنه که پیام‌های عادی یک کانال (از کانال ریاست جمهوری تا گیزمیز و توئیتر فارسی) تنها روزی دو بار در ساعت‌های 9 صبح و 6:30 بعد از ظهر نمایش داده بشه و از طرف کانال‌ها هم این امکان باشد تا زمانبندی ارسال داشته باشند.
در پست‌های بعدی نرم‌افزار‌های کاربردی برای کاربران رو معرفی می‌کنم تا امکان کنترل بیشتری بر میزان استفاده از برنامه‌های مختلف رو پیدا کنند.
سعی کنیم در قالبی تولید محتوا کنیم که حتی‌الامکان برای انواع مخاطب امکان دسترسی داشته باشد. یکی دیگر از حفره‌های پیام‌رسان‌ها از نظر رسانه‌ای عدم امکان جستجوی و مشاهده محتوای (تلگرامی - سروشی) در اینترنت (وب) است. این روند باعث گم شدن یا با اغماض سخت شدن رسیدن به یک محتوای -متن یا هر قالبی- تولید شده در این پیام‌رسان‌ها می‌شود. اینجا منظورم کانال گیزمیز نیست بلکه کانال فلان استاد دانشگاهی است که از مثلاً کانال تلگرامی‌اش به عنوان تنها سکوی رسانه‌ای استفاده می‌کند و کاربرانی که حتی در شبکه تلگرام عضو هستند هم نمی‌توانند به راحتی کانال یا مطلبش را بیابند چه رسد برای آن‌هایی که از این برنامه استفاده نمی‌کنند.
ادامه دارد...
