بیماری «ام‌اس»(Multiple Sclerosis) یک بیماری التهابی است. سیستم ایمنی در بدن فرد بیمار، به دلایل نامعلومی به سلول‌های عصبی(neuron) خودی حمله می‌کند و باعث التهاب در سلول‌های عصبی واقع در مغز یا نخاع می‌شود. التهاب در قسمتی از سلول عصبی به نام آکسون(axon) اتفاق می‌افتد.
آکسون مثل یک سیم دراز روکشدار(myelin)، پیام‌ها را از یک سلول عصبی به دیگری منتقل می‌کند. دستورات مغز از همین راه به اعضای بدن می‌رسند. وقتی سیستم ایمنی علیه بدن شورش می‌کند، می‌تواند با حمله به روکش این سیم‌ها(demyelination) و ایجاد التهاب و تخریب در آن، انتقال پیام بین مغز و عضو را دچار مشکل کند.
بسته به اینکه تخریب روکش آکسون در رشته‌های عصبی مربوط به کدام عضو اتفاق بیافتد، علائم مختلفی مثل مشکلات کنترل عضلانی، عدم تعادل، مشکلاتی در دیدن یا حرف‌زدن بیمار به وجود می‌آید. علایم در اعضای مختلف و با فاصله‌ی ماه‌ها یا سال‌ها از همدیگر اتفاق می‌افتند. ممکن است فرد به خاطر احساس ضعف در دستها و پاها، بی‌حسی یا گرفتگی عضلانی، تعادلش را از دست بدهد و بارها زمین بخورد.
اکثر کسانی که دچار درد یا کاهش بینایی ناگهانی در یک چشم می‌شوند و طی چند هفته بهبود پیدا می‌کنند، دچار التهاب عصب بینایی به خاطر بیماری «ام‌اس» هستند.(optic neuritis)
گاهی نیز فرد حضور ذهنش را برای حل مسئله از دست می‌دهد یا فراموشکار می‌شود یا نمی‌تواند روی چیزی تمرکز کند.
اکثر مبتلایان به «ام‌اس»، نمی‌توانند ادرارشان را نگه دارند. چون اعصاب رابط مغز و مثانه آسیب دیده‌اند. احساس خستگی، حتی بعد از یک خواب و استراحت خوب شبانه، از علائم احتمالی «ام‌اس» است.
با اینکه فرضیه‌هایی مثل «کمبود ویتامین دی» یا عوامل ژنتیکی، مقصر شناخته شده‌اند ولی تا به حال، علت بیماری «ام‌اس»، ناشناخته باقی مانده است.
بیماری «ام‌اس»، اغلب در زنان ۲۰ تا ۵۰ ساله رخ می‌دهد. اکثر بیماران، دچار علائم حاد بیماری شده و سپس تقریباً به طور کامل بهبود می‌یابند. ولی علائم در برخی از بیماران، آرام‌آرام بدتر می‌شوند و در برخی از آنها نیز پس از چند حمله و بهبود متعدد، بیماری شروع به بدترشدن می‌کند. عده‌ی بسیار کمی از بیماران بدشانس هم وجود دارند که دچار حملات می‌شوند ولی بهبود موقت ندارند و حملات بعدیِ شدیدتری را تجربه می‌کنند.
آب و هوای گرم و مرطوب یا هوای بسیار سرد و به طور کلی، تغییرات ناگهانی دما می‌تواند باعث شروع علائم در بیماران «ام‌اس» شود.
زنان مبتلا به «ام‌اس» می‌توانند با خیال راحت، دوران حاملگی را بگذرانند. چون بالا رفتن سطح هورمون‌ها و پروتئین‌ها در حاملگی، باعث سرکوب سیستم ایمنی‌شان شده، خطر عود علائم «ام‌اس» را کمتر می‌کند.
تشخیص با انجام «ام‌آرآی» صورت می‌گیرد. فعلاً درمان قطعی برای «ام‌اس» در دسترس نیست. البته داروهای کورتونی در مرحله‌ی حاد علائم، بسیار کمک کننده‌اند. داروهای زیادی نیز برای کاهش علائمی مثل گرفتگی عضلانی، بی‌اختیاری ادراری و درد، موجود است. در ضمن، ماساژ و فیزیوتراپی در کاهش درد و افزایش قدرت و هماهنگی عضلات بسیار موثرند.
بهتر است در حمام، دستگیره‌های اضافی به دیوار نصب شود. از کفپوش‌های ضد لغزش استفاده شود. ارتفاع کاسه‌ی توالت‌فرنگی بالاتر آورده شود و در دو طرف توالت‌فرنگی، بازو نصب شود.
ورزش ملایم، باعث کمترشدن سفتی عضلات و خستگی در بیماران «ام‌اس» می‌شود. یوگا و انجام حرکات هوازی در آب، انتخاب‌های خوبی هستند.
زیاد جای نگرانی نیست. اکثر مبتلایان به «ام‌اس»، طول عمر طبیعی دارند و زندگی نرمالی را سپری می‌کنند. اغلب آنها می‌توانند به شغل و فعالیت‌های مورد علاقه‌شان ادامه دهند.
۷ دی 1400
