اگر بطور مکرر دچار احساس درد سوزشی در ناحیه‌ی بالای شکم می‌شوید یا بلع غذا و مایعات برایتان دشوار و زمان‌بر شده است یا غذایی که قورت داده‌اید، دوباره به دهان‌تان برمی‌گردد، احتمالاً دچار بیماری بازگشت اسید معده به مری(لوله متصل کننده گلو به معده) یا همان «بیماری ریفلاکس»(GERD) شده‌اید. سرفه‌های طولانی‌مدت، خش‌دارشدن صدایتان و خراب‌شدن دندان‌ها نیز نشانه‌ای از بازگشت اسید معده به مری و دهان است. همچنین ممکن است هنگام خم‌شدن به جلو یا درازکشیدن، احساس درد سینه داشته باشید یا یک مزه‌ی اسیدی تلخ یا شور در گلو احساس کنید.
بازگشت اسید از معده، باعث تحریک مری و احساس سوزش در پشت استخوان جناغ سینه می‌شود.
علت بازگشت اسید از معده به مری، مشکلاتی است که در محل اتصال معده به مری رخ داده است. در آنجا یک دریچه‌ی عضلانی وجود دارد که به غذا اجازه می‌دهد از مری به معده برود ولی اجازه نمی‌دهد که اسید معده به مری برگردد. در بیماری ریفلاکس، این دریچه در بیشتر اوقات بازمی‌ماند یا خوب بسته نمی‌شود. درنتیجه اگر فرد، پرخوری کند یا به خاطر چاقی، حاملگی یا یبوست، فشار زیادی به معده‌اش وارد کند، بازگشت اسید از معده به مری اتفاق می‌افتد.
غذاهایی که اسید معده را افزایش می‌دهند یا باعث شل‌شدن و بسته‌نشدن دریچه و بوجودآمدن ریفلاکس می‌شوند، عبارتند از: گوجه‌فرنگی، پرتقال، نارنگی، لیمو، سیر، پیاز، شکلات، قهوه، چای، نوشابه گازدار، الکل و نعناع. نوشیدن آب، آب‌‌میوه یا شیر خطری ندارد. حتی نوشیدن آب، باعث کاهش علائم ریفلاکس می‌شود. غذاهای چرب، فشار عصبی و کمبود خواب هم اسید معده را افزایش می‌دهند. سیگارکشیدن باعث شل‌شدن دریچه‌ی مری می‌شود. در حاملگی، هورمون پروژسترون باعث شل‌شدن دریچه می‌شود.
سوزش سر دل، اتفاق خطرناکی نیست ولی وقتی طولانی‌مدت و مداوم باشد، می‌تواند به مسائل جدی‌تری مثل سرفه‌های مزمن، التهاب حنجره و خشونت صدا، زخم‌مری، بلع دردناک به خاطر تنگی مری و به ندرت، به سرطان مری تبدیل شود.
تشخیص ریفلاکس(GERD) با درنظرگرفتن علائم بیمار، آندوسکوپی مری، سنجش PH و میزان پاسخ به درمان صورت می‌گیرد و می‌تواند به صورت یکی از انواع «ریفلاکس بدون ایجاد التهاب و زخم مری»(nonerosive reflux)، «ریفلاکس همراه با التهاب یا زخم مری»(reflux esophagitis) و «مری بارت»(barrett's esophagus) که پیش‌درآمد سرطان مری است، خودش را نشان دهد.
هیچ تست غربالگری استانداردی برای کشفِ پیش از موعدِ سرطان مری ناشی از ریفلاکس وجود ندارد. به همین‌خاطر بیماران باید نسبت به علائمی مثل مشکلات بلع، درد سینه، تغییر صدا، سرفه‌های طولانی مدت و کاهش وزن، هوشیار و حساس باشند و به پزشک مراجعه کنند.(ویدیو )
برای پیشگیری از ابتلا به ریفلاکس و عوارض آن:
- وزن‌تان را کم کنید.
- از غذاها و نوشیدنی‌هایی که علائم ریفلاکس را بدتر می‌کنند بپرهیزید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ در ناحیه‌ی شکم اجتناب کنید.
- پرخوری نکنید و وعده‌های غذایی‌تان را کوچک‌تر کنید.
- سیگار نکشید.
- از یبوست بپرهیزید.
- به اندازه‌ی کافی بخوابید و از فشار روانی‌تان کم کنید.
- تا سه ساعت بعد از غذاخوردن، دراز نکشید.
- هنگام خواب با یک بالش اضافی، زیر سرتان را بلندتر کنید.
داروهای هم‌خانواده‌ی امپرازول یا PPIs با کاهش تولید اسید توسط معده، موثرترین درمان برای ریفلاکس هستند. از سال ۲۰۱۳ تحقیقات وسیعی برای بررسی عوارض جانبی PPIs صورت گرفته است و خوشبختانه هنوز هیچ عارضه‌ی تأییدشده‌ی قطعی پیدا نشده و متخصصان گوارش عموماً توافق دارند که مزایای PPIs بسیار بیشتر از عوارض آنهاست.
فردی که فقط سوزش سر دل(heartburn/pyrosis)، بازگشت غذای بلع‌شده به دهان(regurgitation) و احساس مزه‌ی تلخ یا ترش در گلو(water brash) دارد و علائم هشداردهنده‌ای مثل درد هنگام بلع(odynophagia)، دشواری در بلع و تلاش برای قورت‌دادن غذا و مایعات(dysphagia)، بی‌اشتهایی یا کاهش وزن ندارد، بدون نیاز به انجام تست‌های تشخیصی، تحت درمان ۸هفته‌ای با PPIs قرار می‌گیرد. درصورت عدم پاسخ به درمان، یک داروی دیگر ازخانواده‌ی امپرازول را با دوز دوبرابر تجویز می‌کنیم و اگر بازهم نتیجه‌ای حاصل نشد، بیمار برای آزمون سنجش ph و اندوسکوپی فرستاده می‌شود تا ببینیم فرد واقعاً ریفلاکس دارد یا خیر؟
چون ۷۵٪ از کسانی که به PPIs جواب نمی‌دهند، ریفلاکس ندارند و فقط دچار بیماری «سوزش سر دل عملکردی»(Functional Heartburn) هستند که درمانش، PPIs نیست. در FH، بازگشت اسید معده به مری وجود ندارد و مری در اندوسکوپی سالم است. علت FH ناشناخته باقی مانده است و عوامل روانی مثل افسردگی، اضطراب و اختلال جسمانی‌سازی(somatization)، متهم ردیف اول هستند. بنابراین درمان این بیماران، PPIs نیست بلکه داروهای ضددرد، ضد افسردگی، طب سوزنی و هیپنوتیزم است.
۲۶ آذر ۱۴۰۰
