کشورهای دنیا معمولاً ساختار سیاسی مشابهی دارن که این شباهت در سیستم قوه مجریه نمود بیشتری داره؛ و اون هم وزراتخونههای اون کشورهاست و در ۹۰ درصد موارد، اسامی یکسانی هم دارن. مانند: وزارت کشور، وزرات بهداشت، وزرات کشاورزی و ... . اما خب، تفاوتهای کوچیکی هم وجود داره که در این مقاله نمیخوام به این موضوع بپردازم. اینجا میخوام یک تفاوت اساسی در یکی از وزراتخونههای ایالت متحده آمریکا رو بررسی کنم.
وزرات امور ایالتی ایالات متحده (United States Department of State)، که ما این وزارتخونه رو به اسم وزارت امور خارجه آمریکا میشناسیم! چه اسم عجیبی، درسته؟ تا حالا همچین نامی رو برای این وزراتخونه شنیدید؟! حالا کار این وزارتخونه چیه، در ادامه بهتون میگم.
ظاهراً کار این وزارتخونه مشابه کار وزارت امور خارجه سایر کشورهاست؛ یعنی به اموری خارج از ایالات متحده می پردازه. پس به نظر میرسه از نظر کارکرد تفاوتی با هم نمیکنن. پس بیاید دقیقتر بررسی کنیم ببینیم که چرا آمریکا چنین نامی رو برای این وزرات خونه انتخاب کرده. این موضوع برمیگرده به کارکرد و نگاه ایالات متحده به سایر جوامع که ما اون رو میتونیم در سندهایی که این کشور که معمولاً از سمت وزارت دفاع این کشور منتشر میشن، جستجو کنیم.
وزارت دفاع ایالات متحده سندی رو در سال ۲۰۱۳ با عنوان Doctrine for the Armed Forces of The United States joint publication 1 (دکترین نیروهای مسلح ایالات متحده) منتشر کرد که در بخشی از اون، کار اصلی وزارت امور ایالتی (وزارت امور خارجه) آمریکا رو مشخص میکنه. این سند ابتدا در سال ۲۰۱۱ به امضای دریابد "مولان" رسید و سپس در سال ۲۰۱۳ بهروزرسانی شده ( که این سند به امضای آدمیرال "دمپسی" رسید، در اواخر سال ۲۰۱۸ باز هم بهروزرسانی شده). در این سند، کارکردهای مختلفی رو برای نیروهای مسلح آمریکا مشخص میکنه؛ اما چیزی که توجه من رو به خودش جلب میکنه، در صفحه II-20 (صفحه 70 در pdf) این سند هست که صراحتاً اعلام میشه سازمان ملل در همه بخشهاش و همه سازمانهای بینالمللی (مثل ngoها، صلیب سرخ، یونیسف، یونیدو، فائو و ...)، هرجای دنیا اقدامی بخواد انجام بده باید زیر نظر وزارت امور ایالتی آمریکا و فرمانده نظامی اون بخش انجام بشه. با این سند، ایالات متحده سایر کشورهای جهان رو ایالتی از ایالتهای خودش در نظر گرفته و جهان رو به ۶ ایالت تابعه خودش تقسیم کرده: USNORTHCOM (آمریکای شمالی)، USSOUTHCOM (آمریکای جنوبی)، USCENTCOM (خاور میانه)، USAFRICOM (آفریقا)، USEUCOM (اروپا)، USPACOM (شرق آسیا). هر کدام از این نواحی، فرمانده (در واقع فرماندار) نظامی داره که تمامی سازمانهای وابسته به سازمان ملل، زیر نظر و تابعی از این فرمانداری عمل میکنن. با توجه به این سندها الان می تونیم به راحتی متوجه بشیم که چرا این اسم برای وزارتی انتخاب شده که در دنیا فقط یک دونه از اون وجود داره.
پس سادهانگاری هست اگر فکر کنیم سازمان ملل سازمانی بیطرف هست و ما هم (همه کشورها به غیر از آمریکا و چند کشور خاص) عضوی از این سازمان هستیم که حق رأی داریم و می تونیم اهداف خودمون رو از این طریق پیش ببریم.
اگر عمری باقی باشه، درباره سازمانهای جهانی و علت شکلگیری و فعالیتهای پیدا و پنهانی که دارن، خواهم نوشت.