پیشینه تاریخی استان همدان
پیشینه نام همدان نخستین بار در 1100 پیش از میلاد در کتیبه تیگلات پالسر اولین حاکم آشوری به نام اموانه یا آمادای ضبط شده است.
هرودت، مورخ یونانی، نام همدان را اکباتان ثبت کرده است و بنای احداث شهر همدان را به دیااکو نخستین امپراتور ماد نسبت داده است.پس از دیااکو، سه حکمران دیگر در این سرزمین حکومت کرده و در سال 553 پیش از میلاد مؤسس سلسله هخامنشی مخالفت با آژی دهاک، حاکم ماد را آغاز کرد و در 550 پیش از میلاد همدان را متصرف شد. وی با انقراض سلسله ماد به واسطه مزایای طبیعی همدان آن جا را مقر فرماندهی خود قرار داد. به هر حال آن چه مسلم است در تمام دوره تسلط مادها همدان مرکز سیاسی آنها بوده است. هخامنشیان علاوه بر حفظ و توسعه آثار دیااکو و هوخشتره، خود نیز ساختمان‌هایی در اکباتان احداث کردند. مورخین و باستان شناسان عقیده دارند که خزانه حکام هخامنشی در هگمتانه نگه داری می‌شد و کشف آثاری مانند الواح زرین و نفایس دیگر موید این نظریه است.با توجه به حفاری‌های متوالی که در محله‌های شاه داراب و سرقلعه بند هگمتانه به عمل آمده و منجر به کشف ستون‌های سنگی و زمینه‌های نفیس شده است، در این که کاخ حکمرانان هخامنشی در محل کنونی تپه هگمتانه وجود داشت، تردیدی نیست.هرچند به غیر از مجسمه شیرسنگی و آثار به دست آمده از گورستان شمال خاوری میدان سنگ شیر، تاکنون آثار دیگری از دوره سلوکی در همدان به دست نیامده ولی همین آثار نیز می‌تواند دلیل بر حضور سلوکیان در شهر باستانی اکباتان باشد. آثار و شواهدی که در تپه مصلی وجود دارد حکایت از تنها قلعه نظامی همدان در عهده اشکانیان دارد و چنین به نظر می‌رسد که همدان دراین دوره نیز مورد توجه بوده است. حکام ساسانی هم با توجه به موقعیت ویژه همدان و نزدیکی آن به تیسفون و شوش، کاخ‌های تابستانی خود را در همدان تدارک دیده بودند. دیلمیان در جنگ با کردهای حسنویه و کاکویه به این شهر مسلط شده و آن را ویران کردند چنان که پاره ای از مورخین از بین رفتن یکی از دو شیر سنگی که در کنار دروازه باب الاسد قرار داشته است را به این دوران منسوب می‌کنند. در تقسیمات فتوحات دیلمیان، همدان از آن رکن الدوله شد و سپس شمس الدوله از طرف سیده خاتون زمامداری همدان را به دست آورده و فیلسوف بزرگ شرق، بوعلی سینا را به وزارت خویش برگزید.هرچند همدان از کشمکش‌های دوران دیالمه آسیب فراوانی دید لیکن بعد از مدت کوتاهی در زمان سلاجقه دوباره عظمت از دست رفته خود را بازیافت به بطوری که مدتی مرکز حکومت سلجوقیان شد. همدان در زمان صفویان بسیار مورد توجه بود. به دنبال انقراض سلسله صفویه همدان به تصرف احمدپاشا والی بغداد درآمد اما بعد توسط نادرشاه افشار از ترکان باز پس گرفته شد. استان همدان در دوره‌های قاجاریه و بعدها به عنوان یکی از مهم ترین مناطق ایران همواره آباد و مستقل بوده و هم اکنون نیز یکی از قطب‌های مهم و بااهمیت ایران است.منبع : گروه طبیعت گردی و گروه گردشگری گلگشت
پس از دیااکو، سه حکمران دیگر در این سرزمین حکومت کرده و در سال 553 پیش از میلاد مؤسس سلسله هخامنشی مخالفت با آژی دهاک، حاکم ماد را آغاز کرد و در 550 پیش از میلاد همدان را متصرف شد. وی با انقراض سلسله ماد به واسطه مزایای طبیعی همدان آن جا را مقر فرماندهی خود قرار داد.
به هر حال آن چه مسلم است در تمام دوره تسلط مادها همدان مرکز سیاسی آنها بوده است. هخامنشیان علاوه بر حفظ و توسعه آثار دیااکو و هوخشتره، خود نیز ساختمان‌هایی در اکباتان احداث کردند. مورخین و باستان شناسان عقیده دارند که خزانه حکام هخامنشی در هگمتانه نگه داری می‌شد و کشف آثاری مانند الواح زرین و نفایس دیگر موید این نظریه است.
با توجه به حفاری‌های متوالی که در محله‌های شاه داراب و سرقلعه بند هگمتانه به عمل آمده و منجر به کشف ستون‌های سنگی و زمینه‌های نفیس شده است، در این که کاخ حکمرانان هخامنشی در محل کنونی تپه هگمتانه وجود داشت، تردیدی نیست.
هرچند به غیر از مجسمه شیرسنگی و آثار به دست آمده از گورستان شمال خاوری میدان سنگ شیر، تاکنون آثار دیگری از دوره سلوکی در همدان به دست نیامده ولی همین آثار نیز می‌تواند دلیل بر حضور سلوکیان در شهر باستانی اکباتان باشد. آثار و شواهدی که در تپه مصلی وجود دارد حکایت از تنها قلعه نظامی همدان در عهده اشکانیان دارد و چنین به نظر می‌رسد که همدان دراین دوره نیز مورد توجه بوده است. حکام ساسانی هم با توجه به موقعیت ویژه همدان و نزدیکی آن به تیسفون و شوش، کاخ‌های تابستانی خود را در همدان تدارک دیده بودند. دیلمیان در جنگ با کردهای حسنویه و کاکویه به این شهر مسلط شده و آن را ویران کردند چنان که پاره ای از مورخین از بین رفتن یکی از دو شیر سنگی که در کنار دروازه باب الاسد قرار داشته است را به این دوران منسوب می‌کنند. در تقسیمات فتوحات دیلمیان، همدان از آن رکن الدوله شد و سپس شمس الدوله از طرف سیده خاتون زمامداری همدان را به دست آورده و فیلسوف بزرگ شرق، بوعلی سینا را به وزارت خویش برگزید.
هرچند همدان از کشمکش‌های دوران دیالمه آسیب فراوانی دید لیکن بعد از مدت کوتاهی در زمان سلاجقه دوباره عظمت از دست رفته خود را بازیافت به بطوری که مدتی مرکز حکومت سلجوقیان شد. همدان در زمان صفویان بسیار مورد توجه بود. به دنبال انقراض سلسله صفویه همدان به تصرف احمدپاشا والی بغداد درآمد اما بعد توسط نادرشاه افشار از ترکان باز پس گرفته شد. استان همدان در دوره‌های قاجاریه و بعدها به عنوان یکی از مهم ترین مناطق ایران همواره آباد و مستقل بوده و هم اکنون نیز یکی از قطب‌های مهم و بااهمیت ایران است.
