سفرنامه نویسی در ایران، از زمان صفویه مورد توجه قرار می گیرد در این دوره سفرنامه هایی توسط شاهانی چون ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار و گروهی از رجال درباری و سیاسی آنان نوشته می شود، از جمله: سفرنامه نظام السلطنه (آجودان باشی فتحعلی شاه) به کشورهای اتریش، فرانسه و انگلستان که در فاصله سالهای 1254 و 1255 هجری صورت می گیرد. و سیاحتنامه علی خان امین الدوله (ف 1322 ه ، ق) صدر اعظم مظفرالدین شاه قاجار به مکه معظمه و سفرنامه فرخ خان امین الدوله (1230-1288 ه ، ق) سفیر ایران در اروپا، به نام مخزن الوقایع و.....
علاوه بر ایرانیان، از سیاحان اروپایی نیز ـ که از قرن هفدهم به ایران مسافرت کرده و اوضاع سیاسی و اجتماعی و آداب و رسوم مردم و وضع دربارهای صفوی و قاجاریه را در آثار خود منعکس می نمایند، سفرنامه های فراوانی باقی است که اغلب آنها به زبان فارسی ترجمه شده است.از جمله:
الف ـ سفرنامه برادران شرلی: آنتونی شرلی و روبرت شرلی، مأموران انگلیسی که در زمان شاه عباس بزرگ صفوی (حد: 985 ه ، ق) عهده دار کارهای سیاسی و نظامی مختلف هستند.
ب ـ سفرنامه ژان شاردن،سیاح فرانسوی با عنوان: « سفر به ایران و هند شرقی» که در فاصله سالهای 1664 تا 1667 میلادی نگاشته شده است.
پ ـ سفرنامه ژان باتیست تاورنیه، جهانگرد هلندی الاصل فرانسوی (1605-1689 م) به ممالک عثمانی و ایران و هند.
ت ـ سفرنامه دکتر ادوارد پولاک، سیاح آلمانی، طبیب مخصوص ناصرالدین شاه قاجار، به نام: «ایران، سرزمین و مردم آن»
ث ـ سفرنامه کنت دوگوبینوی فرانسوی، تحت عنوان سه سال در ایران
ج ـ سفرنامه ادوارد برون، خاورشناس انگلیسی، با عنوان یک سال در میان ایرانیان و....
در دوره معاصر نیز چند اثر منثور جالب در قالب سفرنامه نگاشته شده است که از جمله کتاب های ذیل را می توان نام برد:
الف ـ مسیر طالبی، نوشته: میرزا ابوطالب اصفهانی (ف 1182 ه ، ق) که ظاهراً اولین سفرنامه فارسی است که در عصر اخیر نگاشته شده است.
ب ـ حیرت نامه یا سفرنامه ابوالحسن خان ایلچی به لندن
پ ـ مجموعه سفرنامه های میرزا صالح شیرازی
ت ـ خسی در میقات ( سفرنامه حج) و گذری به حاشیه کویر و سفری به شهر بادگیرها از جلال آل احمد
ث ـ از پاریز تا پاریس، نوشته دکتر ابراهیم باستانی پاریزی
ج ـ زیر آسمان کویر، نگارش: علی اصغر مهاجر.
چ ـ صفیر سیمرغ و در کشور شوراها و کارنامه سفر چین از دکتر محمد علی اسلامی ندوشن.
ح ـ سفر ژاپن، نوشته ایرج افشار.
خ ـ سفرنامه بلوچستان با عنوان دیدار بلوچ از محمود دولت آبادی.
د ـ دیدار از شوروی، به روایت کیومرث صابری.
ذ ـ اقلیم های دیگر، نوشته دکتر محمد جعفر یا حقی و....
گزیده ای از سفرنامه جلال آل احمد به مکه در سال 1343 ش. با نام ًخسی در میقاتً :
همان روز شنبه
مکه
این سعی میان «صفا» و «مروه» عجب کلافه می کند آدم را. یکسره برت می‌گرداند به هزار و چهار صد سال پیش. به ده هزار سال پیش. با "هروله"اش (که لی لی کردن نیست، بلکه تنها تند رفتن است.) و با زمزمه بلند و بی‌اختیارش؛ و با زیر دست و پا رفتن‌هایش؛ و بی خودی مردم؛ و نعلین‌های رها شده؛ که اگر یک لحظه دنبالش بگردی زیر دست و پا له می شوی؛ و با چشم‌های دودو زنان جماعت، که دسته دسته بهم زنجیر شده‌اند؛ و در حالتی نه چندان دور از مجذوبی می دوند؛ و چرخ هایی که پیرها را می برد؛ و کجاوه هایی که دو نفر از پس و پیش بدوش گرفته‌اند؛ و با این گم شدن عظیم فرد در جمع. یعنی آخرین هدف این اجتماع؟ و این سفر...؟ شاید ده هزار نفر، شاید بیست هزار نفر، در یک آن یک عمل را می‌کردند. و مگر می‌توانی میان چنان بی خودی عظمایی به سی خودت باشی؟ و فرادا عمل کنی؟ فشار جمع میراندت. شده است که میان جماعتی وحشت زده، و در گریز از یک چیزی، گیر کرده باشی؟ بجای وحشت "بی خودی" را بگذار، و بجای گریز "سرگردانی" را؛ و پناه جستن را. در میان چنان جمعی اصلا بی‌اختیار، بی‌اختیاری. و اصلا "نفر" کدام است؟ و فرق دو هزار و ده هزار چیست؟...
...نهایت این بی خودی را در دو انتهای مسعی می‌بینی؛ که اندکی سر بالاست و باید دور بزنی و برگردی. و یمنی‌ها هر بار که می رسند جستی می زنند و چرخی، و سلامی به خانه، و از نو...که دیدم نمی‌توانم. گریه‌ام گرفت و گریختم....
