یکی از فضیلت های اخلاقی که دین مبین اسلام بر آن تأکید دارد صداقت است؛ حداقل مراتبی که می توان برای صداقت در نظر گرفت سه مرتبه می باشد:
صداقت در گفتار؛ راستگویی و سخن خلاف واقع به زبان نیاوردن، که رسول اکرم(ص) فرمودند: «لايَسْتَقِيمُ إِيمَانُ عَبْدٍ حَتَّى يَسْتَقِيمَ قَلْبُهُ وَ لايَسْتَقِيمُ قَلْبُهُ حَتَّى يَسْتَقِيمَ لِسَانُهُ؛ ايمان بنده اى به درستى نمى گرايد مگر اینکه قلبش درست شود و قلبش درست نمى شود مگر زمانی که زبانش درست شود.»(مستدرك الوسائل، ج9، ص31)
صداقت در رفتار؛ یکسان بودن گفتار با عمل که خداوند متعال، کسانی را که بین گفتار و رفتار آنها هماهنگی نیست، به شدت نکوهش نموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لاتَفْعَلُونَ* كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَاللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لاتَفْعَلُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد چرا چيزى مى گوييد كه انجام نمى دهيد؟ نزد خدا سخت ناپسند است كه چيزى را بگوييد و انجام ندهيد.»(صف، آیات 3ـ2)
صداقت در پندار؛ در فرهنگ اسلام، نیت نقش مهمی دارد به طوری که خلوص نیت شرط صحت عبادات می باشد. رسول اکرم(ص) فرمودند: «إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّات؛ به درستی که ارزش کارهای انسان به نیت ها وابسته است.» (بحار الانوار، ج67 ، ص211)
بنده اگر در همه امور صادق باشد صدّيق ناميده مى شود و اگر در بعضى از امور صادق باشد، در اين صورت فقط نسبت به آن امور صادق ناميده مى شود مثل صادق القول و صادق الوعد.
خداوند مؤمنان را هم زمان به تقوا و همراهی با صادقان فرامی خواند: «یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ؛ ای مؤمنان، از خدا پروا داشته باشید و با راستان همگام گردید.»(توبه، آیه119) در آیه ای دیگر، اصل صداقت را تقوا می داند: « وَ الَّذِی جَاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُوْلَئِکَ هُمْ الْمُتَّقُونَ؛ کسی که صداقت با خود آورد و کسی که صداقت را باور کرد، آنان پرهیزکاران هستند.»(زمر، آیه33)
