انسان ها حالات مختلف روحی دارند که حبّ و بغض از آن جمله اند؛ گاهی محبت بر دل انسان غلبه می کند و گاهی بغض و کینه غالب می شود. ریشه بسیاری از کارهای انسان ها محبت یا عداوت است؛ البته کینه فقط یک حالت قلبی است، اگر نمود خارجی داشته باشد «عداوت» گفته می شود.
بدیهی است کینه و کدورت در طول زمان رشد می‌کند و تأثیر مخربی بر سلامت روحی و جسمی انسان دارد. اگر مدام به وقایع گذشته فکر شود و بغض و کینه در دل ماندگار گردد، جسم در وضعیت جنگ و گریز قرار می گیر‌د. در این حالت هورمون‌هایی که آزاد می‌شود روی فشارخون تأثیر می‌گذارد و تپش قلب را بالا می‌برد؛ احتمال دارد انسان تا مرحله سکته پیش برود.
انسان کینه‌جو همواره می خواهد از طرف مقابل انتقام بگیرد، بنابر این همیشه در عذاب است؛ غافل از اینکه کسی که بخواهد دیگری را بیازارد، ابتدا خود را آزار می دهد. تنها راه نجات از آسیب کینه، بخشیدن کسی است که به ما صدمه زده است. البته این کار سخت است ولی ناممکن نیست. باید به خود القاء کنیم که می خواهیم در گروه مومنان باشیم. یکی از ویژگی‌های مومنان، پرهیز از کینه‌توزی است. آنان همواره از خداوند می خواهند که کینه مومنان را در دل نداشته باشند: «وَ الَّذِينَ جَاؤوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالإِيمَانِ وَ لاتَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلّا لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَئوفٌ رَحِيمٌ؛ و كسانى كه بعد از آنان آمده اند مى گويند: پروردگارا بر ما و بر آن برادرانمان كه در ايمانآوردن بر ما پيشى گرفتند ببخشاى و در دلهايمان نسبت به كسانى كه ايمان آورده اند كينه اى مگذار پروردگارا راستى كه تو رئوف ومهربانى.»(حشر، آیه10)
کینه‌توزی و دشمنی، روح انسان را بیمار می‌کند؛ چنین انسان ها از تقرب به خدا و هم‌نشینی با عرشیان محروم می‌شوند. در مورد کینه و کینه توزی و آثار آن نکاتی باید مد نظر قرار بگیرد:
ـ کینه از وسوسه‌های شیطان است و از آن برای ایجاد تفرقه و دشمنی بین مومنین، استفاده می‌کند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الأَنْصَابُ وَ الأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ* إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد شراب و قمار و بت ها و تيرهاى قرعه پليد [و]از عمل شيطان هستند پس از آنها دورى کنید؛ باشد كه رستگار شويد. همانا شيطان مى خواهد با شراب و قمار ميان شما دشمنى و كينه ايجاد كند و شما را از ياد خدا و از نماز باز دارد پس آيا شما دست برمى داريد؟»(مائده، آیات91 ـ۹0)
ـ اغلب، دلهای بیمار، بغض و کینه را در خود نگه می دارند: «أَمْ حَسِبَ الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْیُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغانَهُمْ؛ آیا کسانی که در دل‌هایشان مرضی هست، پنداشتند که خدا هرگز کینه آنان را آشکار نخواهد کرد؟»(محمد، آیه29)
ـ کینه، عذاب و اندوه در پی دارد. امام علی(ع) می فرمایند: «اَلْحَقودُ مُعَذَّبُ النَّفْسِ، مُتَضاعَفُ لهَمِّ؛ کینه‌توز، روحش در عذاب و اندوهش دو برابر است.»(غررالحکم، ج 1، ص168)
ـ کینه در دل پنهان نمی‌ماند و مانند بذر میوه پس از مدتی سربرمی آورد و فتنهای ایجاد می کند. در عرف مردم هم گفته می شود: فلانی در جامعه بذر کینه می پاشد باید منتظر نتیجه ماند.
ـ هر چند انتقام گرفتن پاسخ طبیعی انسان در برابر خطاهای دیگران است اما بخشیدن، یک فضیلت اخلاقی و شاهراه سلامت روانی است. بخشش، یک رابطه سودمند اجتماعی در روابط انسانی است.
