یکی از راه های ذکر خدا، دعاست. دعا، یاد دوست کردن، نام او به زبان آوردن و در خلوت با سخن گفتن است. بی شک این امر مهم، آدابی دارد که باید رعایت گردد:
الف ـ آهسته خواندن: «ذِکْرُ رَحْمتِ رَبِّکَ عَبْدَهُ زَکَرِیّآ إِذْ نَادَی رَبَّهُ نِدَآءً خَفِیّا؛ این یادی است از رحمت پروردگار تو نسبت به بنده اش زکریا، هنگامی که پروردگارش را به صورت آرام و آهسته خواند.»(مریم، آیه2)
ب ـ با تضرع و مخفیانه خواندن: «ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَ خُفْيَةً إِنَّهُ لايُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ؛ پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانيد كه او از حدگذرندگان را دوست نمى دارد.»(اعراف، آیه۵۵)
ذكر به دو نوع زباني و قلبي تقسیم می گردد. ذكر زباني پايين ترين درجه ذکر است. البته ذكر زباني هم بسيار فضيلت دارد. مردان الهي ـ به تعبير قرآن اولوا الالباب ـ همیشه، در حال ذكر هستند و هيچگاه قلبشان از ذكر پروردگار غافل نيست. «اَلّذِین یَذکرُونَ اللهَ قِیَاماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِم وَ یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلقِ السَّمواتِ وَ اَلارضِ رَبَّنا مَاخَلَقتَ هذا بَاطِلاً سُبحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ؛ همانها که خدا را در همه احوال، ایستاده و نشسته و به پهلو آرمیده یاد می کنند و در آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند که: پروردگارا! اینها را بیهوده نیافریده ای؛ منزّهی تو! پس ما را از عذاب آتش دوزخ در امان دار.»(آل عمران، آیه191)
ولی ذكر زباني به تنهايي كافي نيست و به ميزان ذكر قلبي دوام و استمرار ندارد؛ ذكر قلبي ـ در صورت سلامت قلب ـ می تواند هميشه و در همه حالات استمرار يابد. ذکر قلبی با هيچ يك از شئونات زندگي انسان و كارهاي عادي او منافات ندارد.
