جملاتی هستند که زیاد از اطرافیان می شنویم:
من استعداد چاقی دارم ؛ هرچی رژیم میگیرم لاغر نمیشم!
اصلا ما خانوادگی ژن چاقی داریم!
چاقی تو فامیل ما ارثی هست؛ لاغر بشو نیستیم...
ولی واقعا چقدر این جمله ها پایه و اساس علمی دارند؟ در این مقاله قرار است با هم به جواب این سوال برسیم؛. پس واقعا چیزی به اسم ژن چاقی، استعداد چاقی و غیره وجود دارد یا خیر؟! اگر وجود داشت دنبال راهی برای از بین بردنش هم می گردیم.
باید بدانید که ژنی تحت عنوان ژن چاقی وجود ندارد. ژن‌ها غیر قابل تغییر هستند و اگر ژن چاقی وجود داشت، وزن افراد نباید تغییر پیدا می‌کرد.
باید بدانید که ژن‌ها هم می‌توانند در چاقی تأثیرگذار باشند. تا کنون دانشمندان بیش از 400 ژن گوناگون را شناسایی کرده اند که می‌توانند در اضافه وزن و چاقی تأثیرگذار باشد.
البته باید بدانید که تعداد بسیار کمی از آن‌ها تأثیر زیاد و چشم گیری دارند اما نمی‌توان تأثیر ژنتیک در چاقی را نادیده گرفت.
میزان تأثیر این ژن‌ها در برخی افراد می‌تواند کمتر از 1 درصد باشد و در برخی دیگر می‌تواند تا 70 یا 80 درصد تأثیر داشته باشد.
برخی ژن‌ها هستند که باعث می‌شوند فرد تمایل بیشتری به خوردن داشته باشد. در صورتی که او بتواند این تمایل را تحت کنترل در آورد و بیش از اندازه غذا نخورد، می‌تواند از چاق شدن خود جلوگیری کند.
بسیاری از دانشمندان اعتقاد دارند درست است که ژن‌ها در چاقی تأثیر دارند اما نحوه رفتار و سبک زندگی فرد تأثیر بسیار بیشتری در چاق شدن او دارد.
در نتیجه؛ چاقی هم ارثی است هم اکتسابی! ارثی به این معنا که برخی ژن ها در ژنتیک ما وجود دارند که می توانند تاثیر غیر مستقیم روی چاقی داشته باشند. اکتسابی به این معنا که شرایط محیط و سبک زندگی، وجود برخی اختلالات مثل استرس و اضطراب که پرخوری عصبی به همراه دارند؛ زمینه افزایش وزن را فراهم می کنند.
تا به اینجا گفتیم که چیزی به اسم ژن چاقی وجود ندارد! اما ژن های وجود دارند که روی چاقی تاثیر گذار هستند. بنابراین؛ یکی از مواردی که از آن می‌توان به عنوان علت چاقی یاد کرد، ژنتیک است.
بر اساس تحقیقات انجام شده تعداد زیادی ژن متفاوت وجود دارند که می‌توانند روی چاقی و اضافه وزن تأثیر بگذارند. یکی از مهم ترین ژن‌هایی که در افزایش وزن و چاقی افراد نقش دارد، ژن (FTO) است که بسیاری افراد از آن به عنوان ژن علت چاقی یاد می‌کنند.
این ژن در حدود 43 درصد از مردم جهان وجود دارد و کسانی که این ژن را در بدن خود دارند 20 تا 30 درصد از سایر افراد با احتمال چاقی و افزایش وزن مواجه هستند. ژن‌هایی که از آن‌ها به عنوان علت چاقی یاد می‌شوند، می‌توانند به شکل‌های متفاوت باعث افزایش وزن شوند.
بیماری ارثی چاقی با ایجاد مواردی مانند افزایش اشتها، کاهش سوخت و ساز بدن و بسیاری موارد دیگر سبب افزایش وزن می‌شود و باید از آن عنوان یک علت چاقی یاد کرد.
در ادامه چند نمونه از ژن های که در افزایش وزن نقش دارند را معرفی می کنیم:
ژن مربوط به جذب چربی به صورت کلی در جذب اسیدهای چرب از روده نقش دارد. در صورتی که این ژن با جهش یا اختلال مواجه شود، نوعی پروتئین تولید خواهد شد که با اسیدهای چرب بیشتر ترکیب می‌شود و در نتیجه میزان بیشتری از انواع اسیدهای چرب از طریق روده جذب خواهد شد. همین مورد را باید علت چاقی ژنتیکی برخی افراد دانست.
این ژن در تولید گیرنده ای پروتئینی نقش دارد که وظیفه آن کنترل سوخت و ساز چربی‌هاست. این پروتئین با آزاد کردن گلوکز از گلیکوژن ذخیره شده در کبد و عضلات، کاهش حرکت روده ای و افزایش ترشح انسولین از پانکراس این کار را انجام می‌دهد.
در صورت بروز اختلال یا جهش در این ژن، میزان سوخت و ساز چربی در بدن تغییر خواهد کرد. پس علت چاقی برخی افراد همین جهش ژنتیکی است.
این ژن در سوزاندن انرژی نقش مهمی دارد. بدن افرادی که این ژن در بدن آن‌ها جهش پیدا کرده نمی‌تواند هورمون‌های محرک اشتها را به خوبی مهار کند.
همین امر سبب خواهد شد که این افراد میل بسیار بیشتری به خوردن داشته باشند. همان‌طور که گفتیم عدم تعادل میان کالری دریافتی و مصرفی را باید یک علت چاقی بسیار مهم دانست.
خب چطوری بفهمیم که این ژن ها را داریم یا خیر؟
برای پی به بردن به این موضوع، نیاز داریم DNA رو بررسی کنیم. تست های مختلفی در سراسر دنیا وجود دارند که ژن های عامل چاقی را بررسی می کنند. خوشبختانه در ایران هم این خدمات ژنتیکی در دسترس عموم قرار گرفته است؛ یکی از شرکت های ارائه دهنده خدمات ژنتیکی، مای اسمارت ژن است.
مای اسمارت ژن در آزمایش ژنتیکی سلامت که با نام Health X معرفی شده است؛ وجود ژن های دخیل در چاقی که به ژن چاقی نیز معروف هستند را بررسی می کند و میزان مستعد بودن شما نسبت به چاقی را در قالب یک گزارش شخصی سازی شده، به اطلاع شما می رساند.
در صورتی که شما هم ژن های را داشته باشید، باید حساسیت و دقت بیشتری در انتخاب رژیم و سبک زندگی تان داشته باشید. همچنین در صورتی که طبق اطلاعاتی ژنتیکی تان، مستعد چاقی نباشید؛ با مراجعه به پزشک تغذیه و کمی تلاش، به راحتی وزنتان را کم خواهید کرد.
افراد که علت چاقی آن‌ها ژنتیکی است باید بدانند که می‌توان این ژن‌ها را با بهبود سبک زندگی، افزایش تحرک، انجام آزمایش‌های ژنتیکی در خصوص پیدا کردن دلیل اصلی چاقی ژنتیکی و استفاده از کمک یک متخصص کنترل کرد.
این کنترل در نهایت موجب خواهد شد که آن‌ها بتوانند افزایش وزن خود را کنترل کنند و حتی بتوانند کاهش وزن را تجربه کنند.
ژن‌هایی که در چاقی نقش دارند، جهش پیدا کرده اند و نمی‌توانند عملکرد صحیح خود را انجام دهند. همین عملکرد معیوب می‌تواند به شکل‌های متفاوت با توجه به ژن، باعث چاقی شود.
برخی از آن‌ها موجب افزایش چربی می‌شوند، برخی دیگر اشتها را افزایش می‌دهند و برخی دیگر در کاهش تحرک نقش دارند.
درمان ژن چاقی یا استعداد چاقی مستلزم پیدا کردن ژن، مراجعه به دکتر جهت دریافت داروهای مناسب، عادات غذایی سالم و سبک زندگی سالم با تحرک مناسب است.
باید بدانید که بهترین راه درمان چاقی ژنتیکی، پیدا کردن ژن تأثیرگذار در چاقی است. با پیدا کردن منبع مشکل و علت چاقی فرد می‌تواند با استفاده از کمک پزشکان، مصرف دارو، بهبود سبک زندگی و بسیاری موارد دیگر جلوی افزایش وزن خود را بگیرد و برای رسیدن به وزن مناسب تلاش کند.
پس یکی از بهترین راه‌های درمان چاقی ژنتیکی، انجام آزمایشات ژنتیکی لازم که در اواسط مقاله راجع به آن صحبت کردیم؛ خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تست سلامت، کافی است به سایت مای اسمارت ژن مراجعه کنید.
