در روابط عاطفی، برخی طرحواره‌ها نقش مهمی در شکل‌گیری و تداوم این ارتباطات دارند. طرحواره ایثار، که کمتر مورد بررسی قرار گرفته، به الگوهای رفتاری اشاره دارد که در آنها فرد نیازهای دیگران را به خود ترجیح می‌دهد. این رفتارها می‌توانند الگوهای ناسالم در روابط را تداوم بخشند. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر طرحواره ایثار در روابط پرداخته و درکی عمیق‌تر از نشانه‌ها و فعال‌سازی‌های آن ارائه می‌دهیم، همچنین راهکارهایی برای مقابله با تله ایثار را معرفی می‌کنیم.
طرحواره ایثار چیست؟
طرحواره ایثار و تاثیر آن در روابط به الگویی از رفتار و فکر اشاره دارد که در آن فرد نیازها و خواسته‌های دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می‌دهد. این الگو اغلب بر اساس تجربیات دوران کودکی شکل می‌گیرد، جایی که فرد ممکن است یاد گرفته باشد که مراقبت از دیگران و قرار دادن نیازهای آنها در اولویت، تنها راه کسب تایید و محبت است. افرادی که دارای این طرحواره هستند، معمولاً خود را فداکار می‌دانند و اغلب در جستجوی رضایت و خوشنودی دیگران هستند، حتی اگر به قیمت فدا کردن خواسته‌ها و نیازهای خودشان تمام شود. در طرحواره ایثار در روابط ، فرد ممکن است خود را در موقعیت‌هایی بیابد که به طور مداوم از او انتظار می‌رود که از خود گذشتگی کند و نیازهای شریک عاطفی خود را بر نیازهای شخصی‌اش مقدم بدارد. این طرحواره می‌تواند منجر به تعادل ناپایدار در روابط شود و احساس رضایتمندی را در فرد کاهش دهد.
نشانه های طرحواره ایثار
نشانه‌های طرحواره ایثار در روابط معمولاً شامل رفتارهایی است که فرد در آنها به طور مداوم نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می‌دهد. این الگوها می‌توانند منجر به تله ایثار شوند، جایی که فرد احساس می‌کند باید برای رضایت و خوشبختی دیگران، نیازهای خود را نادیده بگیرد. این نشانه‌ها شامل:
4. دشواری در گفتن "نه": افراد دارای طرحواره ایثار در روابط معمولاً دشواری زیادی در رد کردن درخواست‌ها یا پیشنهادات دیگران دارند، زیرا نگران آسیب رساندن به احساسات آنها یا از دست دادن تایید و محبتشان هستند.
چگونه طرحواره ایثار در ما فعال میشود؟
فعال شدن طرحواره ایثار و تاثیر آن بر روابط عاطفی معمولاً نتیجه‌ی شرایط و تجربیات خاصی است که فرد در طول زندگی‌اش با آنها روبرو شده است. این طرحواره غالباً ریشه در تجربیات دوران کودکی دارد، جایی که فرد ممکن است در محیطی بزرگ شده باشد که در آن پاسخ‌گویی به نیازهای دیگران و ایثار به عنوان ارزش‌های مورد تقدیر و احترام قرار گرفته‌اند. بزرگسالانی که در چنین محیط‌هایی پرورش یافته‌اند، ممکن است یاد بگیرند که مهر و محبت و توجه را تنها در ازای فداکاری و ایثار به دست آورند.
علاوه بر این، فشارهای اجتماعی و فرهنگی نیز می‌توانند در فعال سازی این طرحواره و تله ایثار نقش داشته باشند. در برخی فرهنگ‌ها، انتظار می‌رود که افراد به خصوص در نقش‌های خاص خانوادگی یا اجتماعی، نیازهای دیگران را بر نیازهای خود مقدم بدارند. این انتظارات می‌توانند به شکل‌گیری و تقویت طرحواره ایثار در روابط کمک کنند.
همچنین، رویدادهای زندگی خاص مانند تجربیات تروماتیک یا دوره‌های طولانی مراقبت از یک عزیز بیمار می‌توانند این طرحواره را فعال کنند. در چنین شرایطی، فرد ممکن است احساس کند که موظف است نیازهای دیگران را در اولویت قرار دهد، حتی اگر این کار به بهای فراموش کردن خودش تمام شود.
روابط عاطفی در طرحواره ایثار
طرحواره ایثار در روابط می‌تواند به شکل‌گیری الگوهای رفتاری متفاوتی بینجامد که غالباً به نفع یکی از طرفین و به ضرر دیگری است. این الگوها نه تنها تعادل روابط را بر هم می‌زنند، بلکه می‌توانند به سلامت روانی و رضایت فردی افراد نیز آسیب برسانند.
چگونه تله ایثار را درمان و از آن رهایی پیدا کنیم؟
برای درمان و رهایی از تله ایثار در روابط، اقدامات زیر می‌توانند مؤثر باشند:
سخن پایانی:
در پایان، درک و مواجهه با طرحواره ایثار در روابط می‌تواند به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی و روابط عاطفی منجر شود. استفاده از طرحواره درمانگر می‌تواند ابزاری قدرتمند برای کمک به افراد در شناسایی، درک و تغییر الگوهای رفتاری و فکری باشد که به ایثار بیش از حد منجر می‌شوند. مراجعه به یک درمانگر مجرب می‌تواند فرایند شناسایی عوامل زمینه‌ساز این طرحواره و توسعه استراتژی‌های مؤثر برای مقابله با آن را تسریع بخشد، به افراد کمک می‌کند تا به تعادل بهتری در زندگی و روابط خود دست یابند.
