امروزه تبلیغات برای دیده شدن از راه‌های مختلفی به سمت ما می‌آیند؛ خصوصا وقتی در محیط دیجیتال و اینترنت می گردیم؛ فیلم و سریال ببینیم یا وب‌گردی کنیم. تبلیغات مانند کسی که از دیدنش زیاد خوشحال نمی‌شویم، مشتاقانه می‌خواهند با ما دیدار کند. در این میان تبلیغ‌کنندگان نیز به‌دنبال راه‌هایی هستند که بیشترین امکان را برای دیده شدن محصول یا خدمات آن مهیا کنند. وجود راه‌های متنوع در تبلیغات دیجیتال باعث شده تا این روش امکان‌های زیادی برای کسب‌وکارها و صاحبان تبلیغات با توجه به اهداف مختلف آن‌ها داشته باشد. به همین دلیل بازاریابی دیجیتال اکنون، در صدر فهرست هر تبلیغ‌کننده‌ای نشسته است.
با اینکه بازاریابی دیجیتال در ایران قدمت کمتری نسبت به حضورش در کشورهای دیگر دارد، اما افزایش ضریب نفوذ و استفاده از اینترنت میان مردم ایران در دهه گذشته سبب شده که این نوع تبلیغات با سرعت زیادی در حال رشد باشد و از کسب‌وکارهای کوچک تا غول‌های اقتصادی از آن استفاده کنند. با توجه به اهمیت مطالعه و تجزیه و تحلیل وضعیت بازار تبلیغات دیجیتال، در این یادداشت به سراغ روایت یکتانت از بازاریابی دیجیتال ایران در سال 1401 رفته‌ایم و از دریچه صنایع فرهنگی و خلاق آن‌را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
هزینه کل تبلیغات دیجیتال در سال 2022 به 580 میلیارد دلار رسید که سهمی 65 درصدی از کل بازار تبلیغات جهان را به خود اختصاص داده است. بررسی بودجه تبلیغات دیجیتال در نقاط مختلف جهان نشان می‌دهد که آمریکای شمالی (به‌واسطه حضور آمریکا) با 237.7 میلیارد دلار بیشترین هزینه را برای تبلیغات دیجیتال داشته و آسیا با 125.7 میلیارد دلار بالاتر از اروپا با هزینه 99.6 میلیارد دلاری قرار دارد. همچنین پیش‌بینی شده که هزینه تبلیغات دیجیتال در سال 2023 با 8.3درصد رشد همراه باشد و به 644.2 میلیارد دلار برسد.
با توجه به اینکه ضریب نفوذ اینترنت سیار در ایران طی 7 سال اخیر 3 برابر شده می‌توان گفت که استفاده از اینترنت در میان مردم همه‌گیر شده، به‌طوری که در سال 1401 میانگین استفاده روزانه از اینترنت 169دقیقه است و این عوامل بستر مناسبی را برای رشد تبلیغات دیجیتال در ایران مهیا کرده‌اند.
با اینکه گزارش یکتانت از بازاریابی دیجیتال ایران در سال 1401، روش‌های مختلف تبلیغات دیجیتال مانند مرورگرها، رسانه‌های اجتماعی، رسانه‌های نمایشی VOD و... را بررسی کرده و داده‌های ارزشمندی را از بازار هر بخش، رفتار کاربران، محبوب‌ترین‌ها و... ارائه کرده است، اما همچنان آمار و عددی از اندازه کل بازار تبلیغات دیجیتال ایران در دست نیست. گر چه که در بخش‌هایی همچون رسانه‌های نمایشی VOD اندازه این بازارها به‌طور مجزا مشخص است.
با توجه به آمارهای موجود از اعتماد مردم نسبت به روش‌های تبلیغات دیجیتال، 66 درصد مردم ایران حداقل به یکی از روش‌های تبلیغات دیجیتال اعتماد دارند. از میان روش‌های تبلیغاتی دیجیتالی، بیشترین اعتماد با 20 درصد مربوط به تبلیغات در وب‌سایت‌ها بوده و تبلیغات در گوگل با 19 درصد و تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی با 15 درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
امروزه وب‌گردی تبدیل به یکی از عادات روزمره‌ی کاربران شده و مردم ساعات زیادی را در این محیط می‌گذرانند. هر کاربر ایرانی در سال 1401 به‌طور متوسط روزانه تعداد 35 تبلیغ را در وب‌سایت‌های ایرانی دیده است. همچنین میانگین ماهانه تعداد دفعات نمایش تبلیغات در وب‌سایت‌های ایرانی بیش از 70 میلیارد بوده و این یعنی تعداد دفعات نمایش تبلیغ در وب‌سایت‌های ایرانی در سال 1401 بیش از 800 میلیارد است.
از کل بودجه تبلیغات وب، حدود 40 درصد آن به سه موضوع مالی و سرمایه‌گذاری، زیبایی و سفر و گردشگری اختصاص یافته است. همچنین اگر نگاهی از دریچه صنایع فرهنگی و خلاق به 20 دسته اصلی تبلیغ‌دهندگان وب در سال 1401 کنیم، 9 دسته آن مربوط به صنایع فرهنگی و خلاق هستند.
کارزارهای تبلیغاتی نیز از موارد قابل توجه در وب‌سایت‌ها بوده‌اند. سال 1401 تعداد بیش از 120 هزار کارزار تبلیغاتی در وب‌سایت‌های ایرانی تشکیل شده‌اند.
طبق مطالعات انجام شده، 70 درصد مردم ایران به‌طور مداوم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و وجود بیش از 150 هزار کانال تبلیغی فقط در دو رسانه اجتماعی تلگرام و اینستاگرام به‌خوبی نشان می‌دهد که رسانه‌های اجتماعی با دنیای تبلیغات گره خرده‌اند. بررسی بیش از 9 هزار کسب‌وکار ایرانی نشان داده که 94 درصد آن‌ها در اینستاگرام صفحه دارند و بیش از 70درصد هم دارای کانال تلگرامی هستند.
برر[1] سی موضوعی بیش از 6.3 میلیون صفحه عمومی اینستاگرام ایرانی حاکی از آن است که موضوع مد و پوشاک بیشترین تعداد صفحات را به خود اختصاص داده است، به‌طوری‌که بیش از 16 درصد این صفحات در حوزه مد و پوشاک فعالیت دارند. صنعت خبر، غذا، نشان‌ها، موسیقی و سینما، عکاسی و هنر، کتاب و ادبیات، بازی‌های ویدئویی، صنایع دستی و غیره دیگر بخش‌هایی هستند که حضور پر رنگ صنایع فرهنگی و خلاق را رقم زده‌اند.
همچنین بررسی بیش از 650 هزار فروشگاه عمومی در اینستاگرام، بیش از 90 هزار کانال تلگرامی فروش محصولات در تلگرام و بیش از 26 هزار فروشگاه در روبینو فروشگاه روبیکا نشان داده که مد و پوشاک با اختلاف قابل توجهی، موضوع محبوب فروشگاه‌های ایرانی در این شبکه‌های اجتماعی بوده است.
نکته جالب و قابل توجهی که می‌توان در محیط شبکه‌های اجتماعی به آن اشاره داشت، تعداد بالای فروشگاه‌های اینستاگرامی در ایران است. 653 هزار فروشگاه اینستاگرامی در ایران وجود دارد که معادل یک‌چهارم کل فروشگاه‌های اینستاگرامی اتحادیه اروپاست. به‌علاوه تعداد مشاغل ایجاد شده این فروشگاه‌ها هم خود حائز اهمیت است، اگر به فرض اینکه هر کدام از این فروشگاه‌ها دو شغل ایجاد کرده باشند، بیش از 1.2 میلیون شغل توسط اینستاگرام در کشور به‌وجود آمده است.
گوشی‌های هوشمند، سبک جدیدی از زندگی را برای مردم به‌وجود آورده‌اند، مردم چه بیکار باشند و چه غرق در کار، به گوشی‌هایشان سر می‌زنند. سال 1401، تعداد کل دانلود اپلیکشن‌ها از طریق کافه بازار 1.8 میلیارد بار بوده و متوسط تعداد کل نمایش تبلیغات روزانه در کافه بازار بیش از 850 هزار تبلیغ بوده است. بررسی بودجه تبلیغاتی در کافه بازار و سیب اپ، حاکی از آن است که فیلم و سریال بیشترین بودجه تبلیغاتی در سیب اپ را به خود اختصاص داده و امور مالی این عنوان را در کافه بازار دارد.
تبلیغات بازگشتی از موفقیت بازاریابی پیامکی خبر می‌دهند
حفظ مشتریان یکی از مهم‌ترین راهکارهای تبلیغات است که از آن به بازاریابی بازگشتی یاد می‌شود. به‌طوری‌که هزینه بازگشت یک مشتری یک‌پنجم جذب مشتری جدید برآورد شده است. بازاریابی ایمیلی، ارسال پوش نوتیفیکیشن و بازاریابی پیامکی سه نوع متداول بازاریابی بازگشتی هستند. در سال 1401 کسب‌وکارهای ایرانی بیش از 96 میلیارد پیامک برای مشتریان خود ارسال کرده‌اند. همچنین تبلیغات پیامکی در مقایسه با سال 1400 بیشترین رشد را داشته است.
در سال 2022 از هر سه کاربر اینترنت در جهان، دو نفر با تبلیغات گوگل تعامل داشته‌اند. با سفارش تبلیغ در گوگل، تبلیغ‌دهندگان به صفحه اول گوگل می‌رسند. در سال 1401 بیش از 5 هزار نشان ایرانی بیش از 10 میلیون یورو صرف تبلیغات در گوگل کرده‌اند و سهمی (هر چند ناچیز) از درآمد 224 میلیارد دلار درآمد گوگل در سال 2022 داشته‌اند. از میان ده حوزه که بیشترین کسب‌وکار را برای تبلیغات سرچ گوگل داشته‌اند سفر و گردشگری با 4.3درصد در جایگاه هشتم قرار دارد.
رپورتاژ آگهی ابزار مناسبی برای دیده شدن در وب‌سایت‌های خبری است که می‌تواند نقش موثری در اعتبار کسب‌وکارها ایفا کند. در سال 1401 بیش از 2,500 رسانه فارسی بیش از 160 هزار رپورتاژ آگهی را به ارزش 150 میلیارد تومان منتشر کرده‌اند. 13درصد از این رپورتاژها به گردشگری و 3درصد نیز به موضوعات فرهنگی اختصاص دارد.
تعداد کل نصب اپلیکشن‌های شبکه نمایش خانگی در سال 1401 به بیش از 20 میلیون بار رسیده است. گسترش رسانه‌های نمایشی VOD و استقبال مردم از آن‌ها باعث شده تا تبلیغات در این رسانه‌ها نیز به یکی از کانال‌های بازاریابی دیجیتال تبدیل شود. گردش مالی تبلیغات شبکه‌های نمایش خانگی در سال 1401 بیش از 300 میلیارد تومان بوده است.
نظرسنجی از 160 کسب‌وکار در 20 حوزه مختلف برای واکاوی دیدگاه آن‌ها درباره نحوه خرج کردن بودجة بازاریابی نشان می‌دهد که پنج روش سئو و انتشار رپورتاژ آگهی، گوگل ادز، تبلیغات به‌وسیله پیامک، تبلیغات در وب و تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی (سوشال) به‌ترتیب بیشترین احتمال را برای استفادة مجدد توسط کسب‌وکارها دارند.
بازار تبلیغات دیجیتال در ایران در سال‌های اخیر به دلیل افزایش نفوذ اینترنت رشد کرده است. تبلیغات از طریق روش‌های مختلفی مانند وب سایت‌ها، رسانه‌های اجتماعی، اپلیکیشن‌ها و موارد دیگر به دست مردم می‌رسند و کسب‌وکارهای بزرگ و کوچک از بازاریابی دیجیتال برای دستیابی به مخاطبان استفاده می‌کنند ولی هنوز آمار رسمی از مجموع هزینه‌های تبلیغات دیجیتال در کشور وجود ندارد.
داده‌ها حاکی از استفاده زیاد از رسانه‌های اجتماعی برای تبلیغات دیجیتال دارند، برای مثال فقط بیش از 150 هزار کانال و صفحه تبلیغاتی در تلگرام و اینستاگرام و بیش از 650 هزار فروشگاه در اینستاگرام موجود هستند، که این امر نشان دهنده اهمیت تبلیغات دیجیتال در ایران است.
به‌طور کلی و با توجه به افزایش اعتماد مردم، تبلیغات دیجیتال در ایران پتانسیل بسیار زیادی برای رشد مداوم دارد.
