حل جدول و سودوکو چطور باعث تقویت ذهن می‌شود؟
طبق بررسی‌های جدیدی که توسط پژوهشگران انجام شده است، یکی از روش‌های تقویت ذهن و بهبود سلامت مغز و مهارت‌های شناختی حل کردن معما است. نتایج یک پژوهش که به تازگی در مجله‌ی جهانی روان‌شناسی سالمندی منتشر شده، ثابت کرده است که هر چقدر افراد در سنین بیش از ۵۰ سال، بیشتر بازی‌ها و معماهایی مثل جدول کلمات متقاطع و سودوکو حل کنند، عملکرد مغزشان کاراتر خواهد شد و هرچه انجام این فعالیت در زندگی روزمره منظمتر باشد، تاثیر بیش‌تری بر بهبود عملکرد مغزی و تقویت ذهن خواهد داشت.
بسیاری از مشکلات مغزی از جمله آلزایمر، سکته مغزی و … در سنین بالا بیشتر مشاهده می‌شود. در این مقاله به شرح نتایج پژوهشی می‌پردازیم که نشان‌دهنده‌ی تأثیر حل کردن جدول و سودوکو بر سلامتی و تقویت ذهن است.
در این پژوهش که با حضور ۱۹ هزار و ۱۰۰ نفر صورت گرفته است، از افرادی که معمولا معما حل می‌کنند خواسته شد تا چندین آزمون شامل تست‌های شناختی را به صورت آنلاین حل و نتایج را اعلام کنند. یافته‌ها نشان داد که هرچه افراد بیشتر عادت به حل کردن انواع معماها، مثل جدول‌های مختلف و سودوکو داشته باشند، در آزمون‌های ارزیابی توجه، استدلال و حافظه عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند. مطابق با این بررسی، عملکرد مغز افرادی که اهل حل کردن معما هستند، برابر با عملکرد مغز اشخاصی است که حداقل ۱۰ سال جوان‌تر از آنها هستند. از طرف دیگر، در آزمون‌های سنجش حافظه‌ی کوتاه‌مدت، عملکرد مغز علاقه‌مندان به معما برابر با عملکرد مغز اشخاصی بود که ۸ سال از آنها جوان‌تر بودند.
دکتر آن کربت (Ann Corbett)، سرپرست تیم پژوهشی و استاد دانشگاه پزشکی اکستر، در مورد این پژوهش اعلام کرده، بررسی‌های ما حاکی از پیشرفت چشمگیر سرعت و دقت عملکرد شرکت‌کنندگانی بود که به حل معما علاقه داشتند. هرچند ما هنوز نمی‌توانیم ادعا کنیم که حل جدول و معما الزاما موجب کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در سنین بالاتر می‌شود، اما این پژوهش نشان می‌دهد که تداوم در این فعالیت‌های معمایی به عملکرد بهتر مغز در طولانی مدت کمک می‌کند. به علاوه با انتشار یافته‌های این پژوهش، نتایج پژوهش‌های پیشین، مبنی بر تأثیر مثبت حل کردن جدول و معما بر عملکرد بهتر مغز و تقویت ذهن برای سال‌های طولانی‌تر، تأیید شد.
پژوهشگران در نظر دارند پژوهش‌هایشان را با همین شرکت‌کنندگان و پس از گذشت زمان نیز تکرار کنند و به بررسی رابطه‌ی میان پیچیدگی معما و میزان زمان حل معما با بهبود عملکرد مغز و تقویت ذهن بپردازند.
دکتر جری ادواردز Jerri D. Edwards، استاد دانشگاه فلوریدای جنوبی که بر زمینه‌ی مطالعاتی توانایی‌های شناختی و بازی‌های ذهنی تمرکز دارد، با اظهار نظر در مورد این پژوهش اعلام کرده که با توجه به روش تحقیق به کار گرفته شده در آن، که همبستگی و نه تصادفی بوده است، نمی‌توان به صورت قطعی به این نتیجه رسید که انجام بازی‌های ذهنی موجب بهبود عملکرد شناختی افراد و تقویت ذهن می‌شوند. او اعتقاد دارد که باید احتمال علاقه‌مند بودن افرادی که توانایی شناختی بهتری دارند، به این بازی‌ها نیز در نظر گرفته شود.
طبق نظر او، ممکن است افراد با توانایی شناختی ضعیف‌تر هم به این بازی‌ها بپردازند، اما احتمالا در زمان مواجه شدن با ضعف شناختی دچار سرخوردگی می‌شوند و بازی را رها خواهند کرد.
ادواردز تأکید کرده که با در نظر گرفتن پژوهش‌های بالینی بسیاری که به روش تصادفی صورت گرفته‌اند، انجام تمرین‌های شناختی کامپیوتری که سرعت پردازش مغز را به مرور زمان بهبود می‌دهند، در جلوگیری از کاهش توانایی شناختی و کمک به تقویت ذهن در سنین بالا موثرتر خواهد بود.
به علاوه ادواردز معتقد است، «توانایی‌هایی وجود دارند که حتی با افزایش سن تقویت هم می‌شوند، مانند مهارت‌های گفتاری. بنابراین، هر چه به صورت طبیعی سن مغز بیشتر شود، عملکرد آن در بازی‌های کلمه‌محور بهبود می‌یابد. در مقابل، برخی مهارت‌های شناختی مانند انتقال توجه از موردی به مورد دیگر، توجه هم‌زمان به چند مورد، چابکی ذهنی، و بی‌توجهی به حواس پرتی با افزایش سن دچار ضعف می‌شوند. بنابراین بسیار مهم است که مغزتان را با انجام مداوم چنین وظایفی به مرور زمان به چالش بکشید.
یکی از مواردی که ادواردز بر آنها تاکید دارد، نقش بازی‌ها در تحریک توانایی شناختی و تقویت ذهن است. ولی او از وجود شواهد حاصل از آزمایش‌های تصادفی کنترل‌شده که نشان‌دهنده‌ی تأثیر آنها در بهبود عملکرد شناختی، کاهش احتمال زوال عقل و بهبود توانایی‌های شناختی باشد، اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.
طبق گفته‌ی دکتر جسیکا لنگبام (Jessica Langbaum)، پژوهشگر در زمینه‌ی آلزایمر که یکی از مدیران بنیاد جلوگیری از آلزایمر نیز هست، شواهدی مبنی بر تاثیر مثبت انجام فعالیت‌های محرک توانایی شناختی، مانند حل جدول، در تقویت قابلیت‌هایی مانند فکر، توجه و استدلال کردن وجود دارد. ولی ما هنوز اطمینان نداریم که این امر ناشی از تاثیر مستقیم انجام این فعالیت‌ها باشد. به علاوه، هنوز تاثیر انجام چنین فعالیت‌هایی بر تاخیر شروع ناتوانی‌های شناختی از جمله زوال عقل یا زوال عقل ناشی از آلزایمر برای ما روشن نیست.
او عقیده دارد با وجود قابل توجه بودن تتایج این پژوهش، به دلیل ارائه‌ی داده‌ها توسط خود شرکت‌کنندگان، نباید به طور کامل بر آنها تکیه و اعتماد کرد.
به گفته‌ی دکتر «گایاتری دِوی (Gayatri Devi)، عصب‌شناس متخصص در اختلالات حافظه، در مورد بررسی مغز در وضعیت طبیعی یا زوال (از جمله زوال ناشی از آلزایمر) باید همواره به این نکته توجه کرد که عملکرد مغز انسان حاصل توازن بین وضعیت آسیب‌شناسی و قدرت شناختی مغز است. به‌عبارت دیگر، با بروز مشکل در وضعیت آسیب‌شناسی مغز (مانند زوال عقل شدید و پیش‌رونده)، حتی بالا بودن توانایی شناختی هم قادر به کاهش شدت پیشرفت بیماری نخواهیم بود.
خبر خوب این است که بیشتر انواع زوال عقل و آلزایمر، عموما به کندی پیشرفت می‌کنند. بنابراین به منظور تقویت ذهن و قدرت مغز و توانایی شناختی، فرصت ایجاد تاخیر در شروع نشانه‌ها یا حتی جلوگیری کامل از آن وجود دارد.
در نهایت حل کردن معماهایی مانند جدول و انجام سایر فعالیت‌های ذهنی در تقویت ذهن و افزایش قدرت آن موثر هستند، همان‌گونه که انجام ورزش جسمی نیز این تاثیر را دارد. طبق گفته‌ی دکتر دوی؛ باید به این نکته توجه کرد که که به مرور زمان و با افزایش سن، باید به صورت مستمر از مغزتان استفاده کنید و آن را به چالش بکشید. لازم نیست حتما زیاد جدول یا سودوکو حل کنید؛ یادگرفتن یک زبان جدید یا یک مهارت جدید نیز بسیار موثر است.
دوی اضافه کرده: «صرف نظر از اینکه به انجام چه فعالیتی مشغول هستید، زمانی که با مسائل چالش‌برانگیز در زندگیتان مواجه شوید، همه‌ی قسمت‌های مغزتان درگیر پیدا کردن یک راه‌حل خواهند شد. که موجب تقویت شبکه‌های مغزی و توانایی شناختی‌تان می‌شود.
با توجه به نتایج پژوهش اخیر، در صورتی که افراد بالای۵۰ سال زمان بیش‌تری را در فعالیت‌های روزمره‌شان به حل کردن معما، جدول و سودوکو یپردازند، عملکرد مغزی بهتری خواهند داشت. البته برخی پژوهشگران نیز بر همبستگی و نه تصادفی بودن روش انجام پژوهش تاکید کرده‌اند و معتقدند نباید با اطمینان در مورد تاثیر فعالیت‌های ذهنی بر عملکرد بهتر مغز اظهار نظر کرد.
با این‌حال، متخصصان مغز و اعصاب بر این تکته تاکید دارند که به‌چالش‌کشیدن مغز با روش‌هایی مانند حل معما یا یادگیری زبان، تاثیر مثبتی بر چابکی ذهنی و توانایی شناختی دارد. بنابراین انجام فعالیت‌های ذهنی را در برنامه روزمره‌ی زندگیتان قرار دهید؛ حل معما یا آموختن یک زبان جدید علاوه بر افزایش هیجان و لذت‌بخش کردن لحظات زندگیتان، به سرعت و چابکی ذهنتان نیز کمک خواهد کرد.
