اگر اخیرا به بیمارستان رفته باشید و یک شخص بیمار را برای بستری در نظر گرفته باشید؛ متوجه خواهید شد که یک بیمار از زمانی که وارد اورژانس می شود تا زمانی که تکلیف بستری او تعیین شود، به طور میانگین سه ساعت و نیم منتظر می ماند. این زمان طولانی می‌تواند منجر به صدمات جدی جسمی و روحی و خسارات مالی غیر قابل جبران شود. به نظر می رسد که یکی از دلایل اصلی این مشکل و مشکلات دیگر در بیمارستان‌ها، عدم وجود مدیریت قوی و موثر است. یک مدیریت قوی باید با استفاده از دانش و تجربه لازم از منابع موجود، بهترین بهره‌وری را داشته و رضایت کارکنان و بیماران را تضمین کند و بهترین خدمات را در کمترین زمان ارائه دهد. امروزه، چنین مدیریتی نیاز به دانش تخصصی دارد که در رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در کشور ما آموزش داده می‌شود.
در این مقاله می خواهیم مروری کوتاه بر رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی داشته باشیم.
مقدمه
در دهه‌های اخیر، با پیشرفت فناوری، رویکردهای نوین در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و افزایش انتظارات جامعه از سیستم‌های بهداشت و درمان، نیاز به مدیریت کارآمدتر و موثرتر در این حوزه‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. از این رو، توسعه و بهبود مدیریت خدمات بهداشت و درمان اهمیت بسزایی پیدا کرده و به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی سیاست‌گذاران و متخصصان سلامت در سطح جهانی و ملی مورد توجه قرار گرفته است.
در این مقاله، ما قصد داریم به معرفی رشته مدیریت بیمارستانی در ایران و سایر کشورها بپردازیم. برای درک بهتر این موضوع، ابتدا به مفهوم مدیریت بیمارستانی و نقش آن در ساماندهی و بهبود سیستم‌های بهداشت و درمانی خواهیم پرداخت. سپس، با بررسی وضعیت مدیریت بیمارستانی در ایران و مقایسه آن با روندها و شیوه‌های موجود در دیگر کشورها، تفاوت‌ها و تشابه‌ها را بررسی خواهیم کرد.
معرفی رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی
رشته مدیریت بیمارستانی به عنوان یکی از زیرشاخه‌های مدیریت بهداشت و درمان، در برگیرنده مفاهیم، تکنیک‌ها و روش‌های مدیریتی از جمله برنامه‌ریزی، تنظیم و کنترل فعالیت‌های مرتبط با ارائه خدمات بهداشتی و درمانی است؛ که به ارتقاء کیفیت و کارایی ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در بیمارستان‌ها می‌پردازد. این رشته تخصصی، از مدیریت منابع انسانی و مالی تا مدیریت عملیاتی و استراتژیک، برای بهبود عملکرد بیمارستان‌ها و ارتقاء سطح خدمات پزشکی به کار می‌رود.
در کشورهای توسعه یافته، مدیریت بیمارستانی به عنوان یک حوزه تخصصی و مستقل شناخته شده و افراد متخصص و مجرب در این زمینه، نقش بسیار مهمی در ارتقاء عملکرد بیمارستان‌ها و بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی دارند. از جمله وظایف این متخصصان می‌توان به برنامه‌ریزی منابع، کنترل هزینه‌ها، بهبود فرآیندهای عملیاتی، و توسعه استراتژی‌های مدیریتی برای مواجهه با چالش‌های مختلف در بیمارستان‌ها اشاره کرد.
در ایران نیز، مدیریت بیمارستانی به عنوان یکی از حوزه‌های مهم مدیریت در حوزه بهداشت و درمان تشخیص داده شده و نقش اساسی در بهبود کیفیت خدمات پزشکی و بهبود رضایت بیماران دارد. اما با توجه به ویژگی‌ها و شرایط خاص کشور، برخی از چالش‌ها و موانع نیز در مدیریت بیمارستانی در این حوزه وجود دارد که نیازمند توجه و راهکارهای مناسب اجرایی می‌باشد.
در ایران، این رشته به عنوان یکی از رشته‌های مهم و تخصصی در حوزه سلامت و درمان، به شکل رسمی با نام "مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی" شناخته می‌شود.
این رشته در جهان به طور گسترده با عنوان "Healthcare Management" یا "Health Services Management" شناخته می‌شود.
تاریخچه رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی
در أواخر سال ۱۹۵۹ میلادی به دلیل پیشرفت‌های علمی و فناوری در حوزه بهداشت و درمان، نیاز به مدیریت کارآمدتر و حرفه‌ای‌تر در این حوزه احساس شد. بنابراین رشته "Healthcare Management" یا "Health Services Management" اولین بار در دهه ۱۹۶۰ میلادی در کشورهای غربی مانند ایالات متحده و انگلستان معرفی شد.
مدیریت خدمات بهداشت و درمان در ایران پس از انقلاب اسلامی از سال ۱۳۶۳ با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی و با توسعه سیستم بهداشتی و درمانی کشور، به شکل رسمی معرفی شد. از سال ۱۳۷۲، مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی راه‌اندازی گردید. در سال ۱۳۷۸، رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در مقطع دکترا (PhD) تأسیس شد.
در طول سالیان مختلف، با پیشرفت علم و فناوری، محتوای دروس و رویکردهای آموزشی در رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمان مورد بهبود قرار گرفته است. همچنین، با تغییرات در سیاست‌ها و نیازهای جامعه، برنامه‌های تحصیلی در این رشته نیز متناسب با این تغییرات به روزرسانی شده است.
رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمان به سرعت به عنوان یک رشته مهم و پرطرفدار در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی جهانی شناخته شده است.
فارغ‌التحصیلان این رشته در سطوح مختلف سیستم‌های بهداشتی و درمانی در سراسر جهان به فعالیت می‌پردازند و نقش بسزایی در بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی دارند.
به طور کلی، رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمان به عنوان یک حوزه تخصصی و مهم در حوزه سلامت، در طول زمان با توجه به نیازهای جامعه و پیشرفت‌های علمی و فناوری، توسعه یافته و حائز اهمیت شده است.
اهداف رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمانی
هدف اصلی از طرح آموزشی دانشجویان کارشناسی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، تأمین نیروی انسانی با توانایی‌های مناسب برای به‌عهده‌گیری مسئولیت‌های مدیریتی و اجرایی در واحدهای مختلف سازمان‌های بهداشتی و درمانی است. این برنامه با هدف افزایش کارایی، اثربخشی، و ارتقاء کیفیت خدمات ارائه شده توسط این سازمان‌ها طراحی شده است.
این اهداف به منظور بهبود سیستم بهداشت و درمان کشور و ارتقاء سلامت جامعه به‌طور کلی در نظر گرفته می‌شوند. این اهداف به صورت کلی عبارتند از:
1. آموزش کارشناسان متخصص: این رشته به منظور تأمین نیروی متخصص و کارآزموده در زمینه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی طراحی شده است. آموزش دانشجویان در این رشته با هدف توسعه مهارت‌های مدیریتی، تحلیلی و استراتژیک برای بهبود عملکرد سیستم‌های بهداشتی و درمانی انجام می‌شود.
2. تحقیق و توسعه: رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمان در ایران به منظور ارتقاء سطح دانش و فناوری در حوزه بهداشت و درمان از طریق انجام تحقیقات پیشرفته و توسعه روش‌ها و فنون مدیریتی مؤثر فعالیت می‌کند. این اهداف شامل بهبود روش‌های مدیریت منابع، بهبود فرآیندها و ساختارها، و ارتقاء کارآیی سیستم‌های بهداشتی و درمانی است.
3. ارتقاء کیفیت خدمات: یکی از اهداف اصلی این رشته، بهبود کیفیت و کارآیی خدمات بهداشتی و درمانی است. این بهبودات از طریق ارتقاء فرآیندها، مدیریت منابع، تسهیل دسترسی به خدمات، و بهبود سیاست‌ها و ساختارهای سلامت عمومی انجام می‌شود.
4. حفظ بهداشت عمومی: رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمان نقش مهمی در حفظ و ارتقاء سلامت عمومی جامعه دارد. این اهداف شامل مشارکت در برنامه‌ها و سیاست‌های بهداشت عمومی، پیشگیری از بیماری‌ها، کنترل اپیدمی‌ها، و ارتقاء سلامت جامعه است.
5. مدیریت بهینه منابع: رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمان با هدف بهره‌وری بیشتر از منابع مالی، انسانی و فناوری در سیستم‌های بهداشتی و درمانی، به مدیریت کارآمد این منابع می‌پردازد.
6. مبارزه با بیماری‌ها و اپیدمی‌ها: این رشته اهمیت زیادی به طراحی و اجرای برنامه‌های موثر برای پیشگیری از بیماری‌ها، کنترل اپیدمی‌ها و ارتقاء سلامت جامعه می‌دهد.
7. آموزش و ارتقاء دانش: هدف اصلی این رشته از طریق آموزش و ارتقاء دانش و آگاهی اعضای جامعه در زمینه بهداشت و مدیریت سلامت است.
مدیریت خدمات بهداشت و درمانی در محیط آکادمیک
مدیریت خدمات بهداشت و درمانی در دانشگاه های ایران
"در حال حاضر در ایران، در رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در تمامی سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می پذیرد. فارغ التحصیلان این رشته، علاوه بر ادامه تحصیل در رشته خود، در صورت تمایل می‌توانند دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری خود را در طیف گسترده‌ای از رشته‌ها ادامه دهند. رشته های کارشنارسی ارشد و دکترا در این رشته شامل: رشته‌های اقتصاد سلامت، مهندسی بیمارستان، سیاستگذاری سلامت، سلامت در بلایا و فوریت‌ها، سالمندشناسی، آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، اپیدمیولوژی، اطلاعات پزشکی، ارزیابی فناوری سلامت، آموزش پزشکی، سلامت و رفاه اجتماعی، آمار زیستی، فناوری اطلاعات سلامت، مدیریت توانبخشی، نانوتکنولوژی پزشکی و ... است.
واحد های درسی این رشته در مقطع کارشناسی:
دروس پایه: روانشناسی عمومی، جامعه شناسی پزشکی و بهداشتی، اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، اصول حسابداری، ریاضیات و کاربرد آن در مدیریت، آمار حیاتی و شاخص های بهداشتی نظری و عملی، کاربرد کامپیوتر در مدیریت، روش تحقیق نظری و عملی، مکاتبات اداری، اصول و مبانی مدیریت، مدیریت منابع انسانی، رفتار سازمانی، موازین حقوقی در بیمارستان، مدیریت مالی، اصول انبارداری و تدارکات، اصول تنظیم و کنترل بودجه دولتی، آشنایی با خدمات پرستاری، اصول خدمات بهداشتی، تغذیه و رژیم های غذایی در بیمارستان، مبانی مددکاری اجتماعی
دروس تخصصی: زبان تخصصی، کلیات پزشکی، واژه شناسی پزشکی، آشنایی با لوازم و تجهیزات پزشکی، اپیدمیولوژی و عفونت های بیمارستانی، مدارک پزشکی، برنامه ریزی خدمات بهداشتی و درمانی، سازمان و مدیریت بیمارستان، بیمه و تعرفه خدمات بهداشتی و درمانی، شناخت تهیه و توزیع دارو، آشنایی با اصول طراحی و تجهیز بیمارستان، استاندارد های بیمارستانی، اصول نگهداری و ایمنی بیمارستان، اقتصاد پزشکی، پروژه، کارآموزی در عرصه.
مدیریت خدمات بهداشت و درمان در دانشگاه های سایر کشورها
دروس مرتبط با رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در جهان معمولاً شامل دروس زیر می‌شود:
1. مدیریت منابع انسانی در خدمات بهداشت و درمان
2. مدیریت مالی و اقتصاد سلامت
3. استراتژی‌های مدیریتی در خدمات بهداشت و درمان
4. کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی
5. مدیریت عملیاتی در بیمارستان و مراکز درمانی
6. مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات سلامت
7. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در حوزه بهداشت و درمان
8. تحلیل و ارزیابی سیستم‌های بهداشت و درمان
9. اداره و مدیریت بحران در سلامت
10. مبانی حقوقی و اخلاقی در سلامت و درمان
همچنین، ممکن است دروس دیگری نیز وجود داشته باشند که به مباحث خاص دیگری مانند مدیریت خدمات پرستاری، مدیریت تأمین و توزیع داروها، مدیریت برنامه‌های بهداشت عمومی و ... می‌پردازند. این واحدهای درسی با هدف آماده‌سازی دانشجویان برای مدیریت بهبود کیفیت و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در مراکز بهداشتی و درمانی ارائه می‌شوند.
این دروس به دانشجویان ارائه می‌شود تا آنها را برای مدیریت بهبود کیفیت و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در مراکز بهداشتی و درمانی آماده کند. البته در هر دانشگاه و کشور ممکن است برنامه درسی متفاوتی وجود داشته باشد که بسته به نیازها و شرایط محلی آن منطقه تعیین می‌شود.
آینده شغلی و بازار کار رشته مدیریت خدمات بهداشت و درمانی
رشته مدیریت خدمات درمانی و بهداشتی از جمله حوزه‌های حیاتی است که در همه جوامع با توجه به رشد جمعیت، پیشرفت فناوری، تغییرات ساختاری، و تقاضای رو به افزایش برای خدمات بهداشتی و درمانی، به مدیران متخصص و مهارت‌دار نیاز دارد. در ادامه، به تشریح آینده شغلی در این رشته به عنوان یکی از حیاتی‌ترین زمینه‌های کاری می پردازیم:
1. تغییرات جمعیتی و افزایش نیازهای بهداشتی: افزایش جمعیت و پیر شدن جامعه به معنای افزایش نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی است. این تغییرات باعث افزایش فشار بر سیستم‌های بهداشتی می‌شود. برای مدیریت این فشار، نیاز به متخصصین مدیریتی با دانش و توانایی‌های مناسب در زمینه برنامه‌ریزی، منابع انسانی، و مدیریت هزینه‌ها احساس می‌شود.
2. تغییرات فناوری و نوآوری: پیشرفت‌های فناوری، از جمله هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و پزشکی دیجیتال، تغییرات قابل توجهی را در صنعت بهداشت و درمان به همراه داشته است. برای مدیریت این تغییرات، نیاز به متخصصانی با دانش فنی و تجربه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و همچنین آگاهی از جدیدترین دستاوردهای پزشکی و تکنولوژی‌های سلامت (HealthTech) احساس می‌شود.
3. تغییرات ساختاری و سیاستگذاری: تغییرات در ساختارهای سیاستگذاری و نظام بهداشتی هر کشور نیز تأثیر زیادی بر آینده شغلی در این حوزه دارد. تغییراتی همچون تغییرات در نظام بیمه‌ای، قوانین مربوط به حریف‌های پزشکی، و توسعه سیاست‌های توسعه سلامت، همگی تأثیری مستقیم بر مدیریت خدمات درمانی دارند.
4. چشم‌انداز ایران: در ایران، به دلیل رشد جمعیت، افزایش نیازهای بهداشتی، و پیچیدگی‌های سیاستگذاری، نیاز به متخصصین مدیریتی در حوزه سلامت افزایش یافته است. با این حال، تحریم‌ها و مشکلات مالی بین‌المللی نیز به‌عنوان چالش‌های مهم مطرح هستند که نیازمند به مدیریت هوشمندانه و استفاده از منابع موجود است.
5. مقایسه با سایر کشورها: در مقایسه با سایر کشورها، ایران دارای منابع انسانی با توانمندی‌های بالقوه در زمینه بهداشت و درمان است، اما نیازمند به بهبود زیرساخت‌ها، سیاستگذاری‌ها و ارتقاء دانش فنی است. کشورهای پیشرفته دیگر نیز با استفاده از فناوری‌های روز و سیاست‌های سلامت پیشگامانه، توانسته‌اند به موفقیت‌های قابل توجهی در این زمینه دست یابند.
با توجه به تغییراتی که در حال رخ دادن در جوامع جهانی هستند، مدیران خدمات درمانی و بهداشتی در آینده نیازمند به انعطاف‌پذیری، دانش فنی، و توانایی‌های مدیریتی برای مواجهه با چالش‌ها و بهره‌وری بالاتر از منابع موجود خواهند بود.
دانش آموختگان این رشته در ایران می توانند در جایگاه‌های شغلی زیر مشغول به کار شوند:
و همچنین فارغ التحصیلان این رشته در جهان می توانند در شغل های زیر کار کنند:
1. مدیر بیمارستان: مدیران بیمارستان مسئولیت اداری و مدیریتی بیمارستان را بر عهده دارند و برنامه‌ریزی، سازماندهی، و رهبری بخش‌های مختلف بیمارستان را انجام می‌دهند.
2. مدیر اداری،مالی بخش بهداشتی: این شخص مسئولیت مدیریت امور اداری و مالی یک بخش بهداشتی را بر عهده دارد، از جمله بودجه‌بندی، حسابداری، و مدیریت منابع انسانی.
3. مدیر کیفیت و ایمنی بیمارستان: این فرد مسئولیت ارتقاء کیفیت خدمات درمانی، ایمنی بیماران، و پیشگیری از خطاهای پزشکی را بر عهده دارد.
4. مدیر توسعه کسب و کار در حوزه سلامت: این شخص مسئولیت توسعه و اجرای استراتژی‌های کسب و کار در صنعت بهداشت و درمان را دارد، از جمله گسترش خدمات، ورود به بازارهای جدید، و بهبود عملکرد مالی.
5. مدیر موارد بین‌المللی سلامت: این فرد در سازمان‌ها یا شرکت‌هایی که در زمینه کمک به کشورها و مناطق در مواجهه با بحران‌های بهداشتی فعالیت می‌کنند، مسئولیت مدیریت پروژه‌ها و برنامه‌های کمک را بر عهده دارد.
6. مشاور مدیریت خدمات بهداشتی: این شخص به عنوان مشاور به موسسات بهداشتی و درمانی کمک می‌کند تا بهترین راهکارها و استراتژی‌های مدیریتی را برای بهبود عملکرد و کیفیت خدمات ارائه دهند.
7. کارشناس سلامت عمومی: این فرد مسئولیت تحلیل و ارزیابی نیازها و مسائل سلامت جامعه را بر عهده دارد و به عنوان مشاور به سازمان‌ها و موسسات مرتبط با سلامت عمومی کمک می‌کند.
این تنها چند نمونه از شغل‌هایی هستند که فارغ‌التحصیلان در زمینه مدیریت خدمات بهداشتی می‌توانند داشته باشند. به علاوه، همچنین می‌توانند به عنوان مدیران و کارشناسان در زمینه‌هایی همچون برنامه‌ریزی استراتژیک، مدیریت منابع انسانی، تحلیل داده‌های بهداشتی، و توسعه سیاست‌های بهداشتی و درمانی فعالیت کنند.
حقوق و دستمزد مدیریت خدمات بهداشت و درمانی
در ایران، حقوق و دستمزد فارغ‌التحصیلان در رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی ممکن است بسته به عوامل مختلفی از جمله سطح تحصیلات، سابقه کار، موقعیت شغلی، و محل کار متفاوت باشد. اما به طور کلی، متوسط حقوق و دستمزد برای فارغ‌التحصیلان این رشته در ایران در حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان برای مقطع کارشناسی ارشد و ۲۰ تا ۴۰ میلیون تومان برای مقطع دکتری است. این میزان می‌تواند بسته به شرایط بازار کار و نیازهای هر محل کار متغیر باشد.
لازم به ذکر است که عواملی مانند توانمندی‌ها و مهارت‌های فرد، تخصص و تجربه در حوزه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، مکانیزم‌های تفاوت حقوقی و دستمزدی بین فارغ‌التحصیلان وجود دارد. همچنین، شرایط اقتصادی و بازار کار نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد و بازده حقوق و دستمزد را تحت تأثیر قرار دهد.
در سایر کشورها نیز حقوق و دستمزد برای فارغ‌التحصیلان در رشته مدیریت خدمات بهداشتی ممکن است بسته به عوامل مختلفی مانند سطح تحصیلات، سال‌های تجربه، موقعیت شغلی، نوع صنعت و مکان زندگی متغیر باشد. از طرفی، بر اساس آمار دفتر آمار کار ایالات متحده، حدود میانگین حقوق سالیانه برای مدیران و مدیران بهداشتی محدوده‌هایی حدود ۶۰،۰۰۰ تا بیش از ۲۰۰،۰۰۰ دلار یا بیشتر است. این میانگین راهنمایی است و حقوق فرد ممکن است بسته به شرایط خاص و تخصصی ترین های زیر زمینه‌های مدیریت بهداشتی متفاوت باشد.
تفاوت مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی با مدیریت بیمارستانی
ابتدا به تعریف هریک از این رشته ها می پردازیم و سپس تفاوت های این رشته ها را بیان خواهیم کرد.
به طور خلاصه، در حالی که مدیریت خدمات بهداشتی محدوده گسترده‌تری از اداره خدمات بهداشتی در سازمان‌های مختلف را در بر می‌گیرد، مدیریت بیمارستانی به طور خاص بر مدیریت عملیات و خدمات درونی در محیط بیمارستان تمرکز دارد.
مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی:
- مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی مسئولیت اداری و اجرایی برای مدیریت سیستم‌های خدمات بهداشتی و درمانی را بر عهده دارد. این شامل مدیریت بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، مراکز بهداشت جامعه، اورژانس‌ها و سایر واحدهای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی می‌شود. مدیران این حوزه مسئولیت‌های مختلفی از جمله مدیریت منابع انسانی، مالی، تأمین مواد و تجهیزات پزشکی، برنامه‌ریزی استراتژیک، ارتباطات سازمانی و کیفیت خدمات را بر عهده دارند.مسئولیت‌های کلیدی در مدیریت خدمات بهداشتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
· برنامه ریزی استراتژیک و تخصیص منابع برای تحقق اهداف و اهداف سازمان بهداشتی.
· مدیریت منابع انسانی، از جمله استخدام، آموزش و ارزیابی عملکرد کارکنان بهداشتی.
· مدیریت مالی، بودجه‌بندی و تولید درآمد برای حفظ عملیات بهداشتی.
· اطمینان از کیفیت و ایمنی بیمار و اجرای برنامه‌های بهبود کیفیت بهداشتی.
· رعایت مقررات و استانداردهای بهداشتی و رسیدگی به مسائل قانونی مرتبط با بهداشت.
· تحلیل سیاست‌های بهداشتی و حمایت از ابتکارات بهداشت عمومی.
· مشارکت و همکاری با ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی، بیمه‌گران، دولت و سازمان‌های اجتماعی.
مدیران بهداشتی ممکن است در مکان‌های مختلفی مانند بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، مراکز مراقبت‌های بلندمدت، سازمان‌های بهداشت عمومی، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های مشاوره و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کار کنند.
مدیریت بیمارستانی:
مدیریت بیمارستانی به طور خاص بر مدیریت و اداره‌ی عملیات و خدمات داخلی بیمارستان‌ها تمرکز دارد. این شامل مدیریت بخش‌های مختلف بیمارستان مانند بخش‌های بیماران داخلی، جراحی، اورژانس، مراقبت‌های ویژه، انتقالات و غیره می‌شود. مدیران بیمارستانی علاوه بر مسئولیت‌های مدیریتی، نیاز به دانش و تجربه‌ای در زمینه‌های خاصی مانند مدیریت کلینیکی، مدیریت عملیات بیمارستانی، برنامه‌ریزی استراتژیک بیمارستان و مدیریت ریسک‌های پزشکی دارند.مسئولیت‌های کلیدی در مدیریت بیمارستان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
· نظارت اداری بر بخش‌های بیمارستانی از جمله بخش‌های بستری، جراحی، اورژانس، آزمایشگاه، داروخانه و خدمات پشتیبانی.
· مدیریت بالینی برای اطمینان از رعایت پروتکل‌های پزشکی، استانداردهای ایمنی بیمار و طرح‌های بهبود کیفیت.
· مدیریت مالی، از جمله بودجه‌بندی، مدیریت چرخه درآمد و کنترل هزینه‌ها.
· مدیریت تسهیلات، نگهداری و برنامه‌ریزی زیرساخت‌ها برای پشتیبانی از عملیات بیمارستان و ارائه مراقبت به بیماران.
· مدیریت تجربه بیمار، از جمله خدمات مشتری، برگزاری نظرسنجی‌های رضایت بیمار و رفع شکایات.
· مدیریت ریسک و رعایت مقررات بهداشتی، استانداردهای اعتباردهی بیمارستان و قوانین حفظ حریم شخصی بیماران.
· همکاری با ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی، پزشکان، رؤسای بخش‌ها و مدیران بیمارستانی برای حل مسائل عملیاتی و بهبود عملکرد بیمارستان. مدیران بیمارستانی به طور عمده در محیط‌های بیمارستانی، از جمله بیمارستان‌های دولتی، خصوصی و آموزشی، و همچنین بیمارستان‌های تخصصی مانند مراکز توانبخشی یا بیمارستان‌های روانپزشکی فعالیت می‌کنند.
به طور خلاصه، در حالی که مدیریت خدمات بهداشتی محدوده گسترده‌تری از اداره خدمات بهداشتی در سازمان‌های مختلف را در بر می‌گیرد، مدیریت بیمارستانی به طور خاص بر مدیریت عملیات و خدمات درونی در محیط بیمارستان تمرکز دارد.
حالا بیایید به تفاوت‌های اصلی این دو رشته بپردازیم:
1. محدوده فعالیت: مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی شامل مدیریت سیستم‌های خدمات بهداشتی و درمانی در انواع مؤسسات بهداشتی و درمانی مانند بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، مراکز بهداشت جامعه و واحدهای اورژانس است.مدیریت بیمارستانی بیشتر بر مدیریت و اداره‌ی عملیات و خدمات داخلی بیمارستان‌ها تمرکز دارد.
2. مهارت‌های مورد نیاز: مدیران خدمات بهداشتی و درمانی باید دارای مهارت‌های مدیریتی عمومی باشند که شامل مدیریت منابع انسانی، مالی، استراتژیک و کیفیت می‌شود. مدیران بیمارستانی نیاز به مهارت‌های خاصی مانند مدیریت کلینیکی، مدیریت عملیات بیمارستانی، برنامه‌ریزی استراتژیک بیمارستان و مدیریت ریسک‌های پزشکی دارند.
3. توسعه حرفه‌ای: مدیران خدمات بهداشتی و درمانی می‌توانند فرصت‌های توسعه حرفه‌ای بیشتری داشته باشند زیرا محدوده فعالیت آنها گسترده‌تر است. مدیران بیمارستانی فرصت‌های تخصصی‌تری برای توسعه حرفه‌ای در زمینه مدیریت بیمارستان‌ها دارند.
رشته مدیریت بیمارستانی در ایران در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی تخصصی بهداشت و درمانی ارائه می‌شود. دوره‌های تحصیلی در این رشته برای آماده‌سازی کارشناسانی که علاقه‌مند به مدیریت و اداره عملیات درونی بیمارستان‌ها هستند، طراحی شده‌اند. در این دوره‌ها، دانشجویان با مفاهیم مدیریتی مانند برنامه‌ریزی استراتژیک، مدیریت منابع انسانی، مدیریت مالی، مدیریت عملیات بیمارستانی، مدیریت کیفیت و ایمنی بیمار و دیگر مهارت‌های مورد نیاز در محیط بیمارستان آشنا می‌شوند.
نتیجه گیری
بنابراین، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در دانشگاه‌ها، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر، یک رشته مهم و گسترده است که به دانشجویان مهارت‌ها و دانش‌های لازم برای مدیریت بهبود کیفیت و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در مراکز مختلف آموزش می‌دهد. برنامه‌های درسی در این رشته شامل دروس پایه و تخصصی است که به دانشجویان کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای مواجهه با چالش‌ها و مسائل مرتبط با مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی را پیدا کنند. همچنین، هر دانشگاه و کشور ممکن است برنامه درسی منحصر به فردی داشته باشد که بسته به نیازها و شرایط محلی آن منطقه تعیین می‌شود. اما هدف کلی این رشته، آماده‌سازی دانشجویان برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت و بهبود آنها در مراکز مختلف بهداشتی و درمانی است.
در ایران، رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری قابل دسترسی است. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مقاطع بالاتر تحصیلات خود را در زمینه‌های مختلف ادامه دهند. برنامه‌های درسی در مقاطع مختلف شامل دروس پایه و تخصصی است که دانشجویان را برای مدیریت بهبود کیفیت و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی آماده می‌کند.
