سال 1373 را بايد فصلي نو در تلويزيون برشمرد. سالي كه گروهي از جوانان خلاق در بزنگاهي تعيين كننده دور هم جمع شدند و با تركيب هوش و ابتكار يكي از ماناترين خاطره هاي مردمي از تلويزيون را سبب شدند.
به واقع مجموعه ساعت خوش حاصل دو فاكتور خلاقيت سازندگان و فرصت شناسي و زمان شناسي مديران وقت تلويزيون است كه با درك درست از نياز جامعه به نشاط و خنده پس از روزهاي جنگ، ساعتي خوش را براي مردم ايران در پنجشنبه هاي هر هفته پديد آوردند.
آن روزها تنها 2 شبکه تلویزیونی وجود داشت و سهم اوقات فراغت مخاطب را مجموعه هایی ساده و دل نشین درتلویزیون و فیلم هایی گرم و صمیمی درسینما پر می کرد. روزگارخوشی های ساده ونابی بود که همچنان در ذهن ها مانده است. مخاطب برای خنده به بهانه احتیاج نداشت و لبخند جزئی تفکیک ناپذیر ازچهره افراد این جامعه بود. جامعه ای که حتی جنگ تحمیلی هشت ساله و سختی های ناشی از آن نیز لبخند را از صورتش محو نکرد. درهمان دوران بود که یک گروه جوان و خلاق موجی رسانه ای ایجاد کرد.
پنجشنبه شب های هرایرانی به مدت 75 دقیقه به تماشای یک برنامه ترکیبی نوآورانه ازشبکه 2 اختصاص یافت وچهره خالقان این اثر روی جلد نشریات مکتوب رفت. هنوز استفاده از اینترنت و رسانه های مجازی باب نشده بود وحتی امواج ماهواره نیزنفوذ گسترده این روزها را نداشت.
همین توجه به سازندگان ساعت خوش درمطبوعات آن روزگارسبب شد تا درنگاهی تاریخچه ای به نقش آفرینی نشریات درموج سازی اصولی درباره یک پدیده فرازمانی تلویزیونی، ازآن دوره به عنوان سندی مکتوب ازیک مقطع تاریخی طلایی دربرنامه سازی طنزتلویزیونی یاد شود.
به واقع اوایل دهه هفتاد سال های خنده بود و روزگار باورهای آرمانی؛ دنیای قشنگی در ذهن افراد وجود داشت وبه همین دلیل موج های رسانه ای پیرامون برنامه های تلویزیونی یا فیلم های سینمایی به طورخاص یا هرپدیده ای به طورعام واقعی بود. آن روزها خبری از برخوردهای تصنعی نبود. جنس برنامه ها زلالی نابی داشت که از درون شفاف و بی آلایش سازندگانشان برمی آمد. ساعت خوش در چنین فضایی تولید شد و قلب و ذهن مخاطبان تلویزیونی را تسخیر کرد.
موج ساعت خوش چگونه ایجاد شد؟
نیازجامعه به خنده یکی از دلایل اصلی دیده شدن ساعت خوش بود. البته مجموعه های ترکیبی نوروز 72 و پرواز57 پیش زمینه های مناسبی را ایجاد کردند تا جنس کار ساعت خوش در نظر مخاطب غریب نباشد. ساعت خوش در چنین بستری به عنوان یک برنامه ترکیبی نوآورانه در قلب مخاطبان نفوذ کرد. شیوه پرداخت کار بدیع و خلاقانه بود و شوخی های ساختاری مناسبی را با همه مسائلی انجام می داد که در فرهنگ جاری جامعه ملموس بود اما تا آن دوره زمانی، چندان در تلویزیون انعکاس نیافته بود.
به دلیل همین بداعت ساختاری و ابتکار در پرداخت به سوژه ها بود که پنجشنبه شب های هر ایرانی با ساعت خوش حال و هوایی شاد پیدا کرد و خیابان ها در ساعت پخش این مجموعه خلوت می شد. به واقع ساعت خوش حاصل یک فرصت شناسی بی نظیر در برنامه سازی صدا و سیمای جمهوری اسلامی است و اعتبار طنز چند قطعه ای تلویزیون همچنان با عیار ساعت خوش سنجیده می شود.
چرا ماندگار شد؟
عوامل بسیاری درماندگاری یک اثر تلویزیونی نقش دارند که البته تجربه مجموعه سازی تلویزیون نشان دهنده این نکته است که کمتر پیش آمده تا یک مجموعه تلویزیونی واجد همه فاکتورهای موثر در جذب مخاطب باشد. مرور مجموعه های ماندگار پس از انقلاب این مساله را اثبات می کند. ساعت خوش از این حیث تجربه ای منحصر به فرد محسوب می شود. زیرا هم به لحاظ ساختاری از شیوه روایی و سوژه پردازی نویی بهره می برد و هم گروهی خلاق و یکدست را در کنار هم می دید. همین ویژگی ها سبب شد تا در جامعه به یک مانایی ویژه برسد و هنوز خاطره هنر سازندگانش در ذهن مخاطبان تلویزیونی ماندگار است.
گروه چگونه کنارهم جمع شدند؟
کنارهم جمع شدن عوامل ساعت خوش نیزازبازی های سرنوشت است. سرنوشتی که یک گروه خلاق وخوش فکر را دربزنگاهی ازتاریخ جامعه ایران کنارهم قرار داد که بیش ازهر زمان دیگری نیازبه شادی وخنده احساس می شد. آن سال ها تازه دوران جنگ تحمیلی به پایان رسیده بود ومجموعه های تلویزیونی سر و شکلی نسبتا تلخ وعبرت گونه همراه با پیام های اخلاقی و انسانی داشتند. از اینرو نیاز به هوای تازه تر در برنامه های تلویزیون احساس می شد. ساعت خوشی ها نیز از این فرصت طلایی که پس از استقبال مخاطبان از نوروز 72 پدید آمده بود استفاده کردند و ایده ساخت کاری رو به جلوتر و پیشروانه تر از نوروز 72 به ذهن مهران مدیری رسید.
فردی که از همان ابتدا جرقه هایی ازتسلط و خلاقیت در ژانر کمدی را با تجربه کردن انواع و اقسام شیوه های بازی کمدی- از تقلید صدای چهره های مشهور و تیپ سازی از روی شخصیت آن ها گرفته تا خوش فکری در هجو بسیاری از مولفه های مطرح در جامعه- نشان داد و 2 دهه در قلب مخاطبان جایگاه خود را البته با فراز و نشیب هایی در روند مجموعه سازی حفظ کرد.
بدینگونه مهران مدیری سرچشمه ای شد برای جوشش خلاقیت دیگر بازیگرانی که یا دانش آموخته هنر ومعماری بودند یا تجربه ای کوتاه در بازیگری داشتند. حاصل کار این گروه در ساعت خوش بی نظیر بود و به همین دلیل به محبوبیتی فراتر از قاعده های پذیرفته شده در آن زمان دست یافتند. محبوبیتی که البته حاشیه هایی را به دنبال داشت.
حاشیه هایی تلخ برای ساعت خوشی ها
موج های رسانه ای پیرامون پدیده ها ورای همه جنبه های مثبتش حاشیه هایی نیز به دنبال دارد. ساعت خوشی ها نیز از این قضیه مستثنی نبودند. هنوز مشخص نیست که چه شد خوشی های پنجشنبه شب ها به پایانی زودرس رسید . آن گروه جوان دیگر به صورت کامل کنارهم کارنکردند و برخی از رکن های اصلی ساعت خوش با ممنوع الکاری چند ساله فرصت هایی طلایی برای حضور در آثار سینمایی را از دست دادند. مهران مدیری بارزترین نمونه قابل مثال است که همان ممنوعیت از کار باعث شد تا نتواند در فیلم سلطان مسعود کیمیایی بازی کند.
ساعت خوشی ها اکنون چه می کنند
هر یک از ساعت خوشی ها سرنوشت خاصی یافتند. از میان آن گروه طلایی مهران مدیری - رضا عطاران- سعید آقاخانی- نادر سلیمانی فر- ارژنگ امیرفضلی- حمید لولایی- یوسف صیادی- رامین ناصر نصیر و رضا شفیعی جم همچنان در دیدند و در اوج و فرود قرار دارند. در ادامه به وضعیت هریک از این افراد اشاره کوتاهی می شود.
مهران مدیری
مدیری را باید در زمره هنرمندانی ارزیابی کرد که فرصت های طلایی را به خوبی می شناسد وظرفیت های زمانی وفرهنگی را برای ساخت آثارش همواره درنظرمی گیرد. همین شناخت روح زمانه است که باعث شد تا وی بتواند حضورهایی خوب را در تلویزیون به عنوان بازیگر و کارگردان داشته باشد.
رضا عطاران
عطاران ازهمان حضوراستثنایی وملموسی که درساعت خوش داشت نوید روزهای موفق آینده را به مخاطبی می داد که همواره تشنه خلاقیت وابتکار بوده است. او درجمع برترین های کمدی تلویزیونی، نقش آفرینی ها و حضورهای با هویتی داشت که ازهمان روزتاکنون پیکره شخصیت هنریش را مجزا ازمهران مدیری تعریف کرده است. جان مایه طنز وی برآمده از زندگی واقعی است و به همین دلیل توانست تا درتلویزیون وسینما جایگاهی مناسب به دست آورد.
سعید آقاخانی
عضودیگری ازساعت خوش که توانست تا شخصیت مستقلی برای خود به دست آورد. بازیگری- نویسندگی وکارگردانی 3 حوزه ای است که وی در سینما و تلویزیون آن را تجربه کرد و درهر3 حوزه توانست به شرایطی قابل قبول برسد.
حمید لولایی
بازیگرشاخصی که درتلویزیون موفق ترازسینما عمل کرده است اما درعین حال با حضورخوب درفیلم چند می گیری گریه کنی جایزه مهم سیمرغ نقش مکمل مرد را ازآن خود کرده است. این روزها این بازیگردرتولیدات ویدیویی شبکه نمایش خانگی حضور فعالی دارد و کمی ازآن روزگارخوب فاصله گرفته است.
دیگربازیگران نیزبا درخشش های مقطعی دارای کارنامه ای پرفراز ونشیب بوده اند که درمیان آنها شاید رضا شفیعی جم با بازی های مناسب درتلویزیون وبرخی آثارسینمایی حضور اثرگذارتری را داشته است.
یادی ازمغزمتفکرساعت خوش
تقریبا ازهمه آنچه ساعت خوش را به عنوان یک اثرماندگارجلوه کرد دراین متن سخن به میان آمد اما نمی توان از زنده یاد داود اسدی که نویسنده بسیاری از آیتم های این جنگ ترکیبی بود غافل شد. هنرمندی که با جنس خاص بازی و نیز چهره سردش کمی به باستر کیتون شباهت داشت و در نقش دستیار درک درخشش مناسبی را از خود نشان داد.
منبع: هفته نامه سروش
