زانو، یکی از قسمت‌های مهم و پیچیده بدن ماست که نقش حیاتی در حرکت و عملکرد روزمره ما ایفا می‌کند. اما گاهی اوقات، این قسمت حساس از بدن ممکن است با درد و مشکلات متعددی مواجه شود که می‌تواند فعالیت‌های روزانه را تحت تأثیر قرار دهد. زانو درد یکی از شایع‌ترین مشکلات ارتوپدی است که بسیاری از افراد با آن روبرو می‌شوند و افراد در هر سنی را درگیر خود می کند
این درد ممکن است در نتیجه آسیب دیدگی هایی مانند پارگی رباط یا پارگی غضروف رخ دهد یا وضعیت هایی مانند آرتروز، نقرس و عفونت نیز می تواند باعث درد زانو شوند. رای درک بهتر و درمان مناسب این مشکل، نیازمند آگاهی و شناخت بیشتری درباره زانو و علل دردهای آن هستیم.
بسیاری از انواع درد جزئی در زانو به خوبی با اقدامات اولیه خودمراقبتی به صورت خانگی قابل درمان و تسکین هست. فیزیوتراپی و زانوبند نیز می توانند به تسکین درد زانو در موارد خفیف کمک شایان کنند. اما در برخی موارد حاد و بغرنج، ممکن است زانوی شما نیاز به جراحی داشته باشد. بنابراین در صورت عدم بهبود در مدت زمان کوتاهی پس از حادثه، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
در این مطلب از غفاری دایت، به بررسی علل شایع دردهای زانو و راهکارهای درمانی آن خواهیم پرداخت. هدف ما ارائه یک مطلب جامع و جذاب است که به خوانندگان کمک کند تا بیشتر با مسائل زانو آشنا شوند. لطفا توجه داشته باشید که این مقاله تنها به عنوان منبع اطلاعات عمومی در نظر گرفته شده و هرگونه تشخیص یا درمان مشکلات بهداشتی باید توسط متخصصین مربوطه انجام شود.
ساختار و آناتومی مفصل زانو
زانو، یکی از بخش‌های مهم از ساختار اسکلتی بدن ما است که در حرکت و عملکرد روزمره ما نقش بسیار حیاتی ایفا می‌کند. زانو یک مفصل پیچشی است که میان ساق و ران قرار دارد و از سه استخوان ران، درشت‌نی و کشکک تشکیل شده و به وسیله یک کپسول مفصلی، غشاء زلاله‌‌ای (حاوی مایع زُلاله‌ای) و رباط‌ها احاطه شده است.
عملکرد زانو بسیار پیچیده است و به آن امکان می‌دهد تا از طریق حرکت پیچشی (فلکسیون و اکستنشن) و حرکت لغزشی، فعالیت‌های مختلفی مانند راه رفتن، دویدن، پرش و خم شدن را انجام دهد.
در این مفصل، کندی و یا نارسایی هر یک از اجزای تشکیل دهنده زانو، می‌تواند منجر به درد، محدودیت حرکتی، التهاب یا صدمه شود. عوامل مختلفی مانند ضعف عضلات، آسیب یا سنگینی در وزن بدن، فعالیت‌های ورزشی یا زمانی که زانو به طور مکرر و تحت فشار و استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند به ایجاد مشکلات در زانو منجر شود.
مهم ترین علت های زانو درد
زانو درد از چیه؟ این درد به دلایل مختلفی رخ داده و از عوامل مختلفی ناشی شوند. برخی از مهم‌ترین علل دردهای زانو (به انگلیسی: Knee pain) عبارتند از:
آسیب و صدمه: آسیب یا ضربه به مفصل زانو ممکن است به علت یک حادثه ورزشی، تصادف، سقوط یا فشار زیاد روی زانو اتفاق بیفتد. این آسیب‌ها می‌توانند شامل شکستگی استخوان، خراش‌ها، کبودی و درز مفصلی باشند.
التهاب و عفونت: التهاب مفصل زانو می‌تواند به علت التهاب مفصلی، آرتریت روماتوئید، التهاب پاتلا (بیماری پاتلا) یا عفونت باکتریایی در مفصل رخ دهد. این وضعیت‌ها معمولاً با درد، تورم، قرمزی و محدودیت حرکت همراه هستند.
التهاب و آسیب بافت‌های نرم: آسیب به بافت‌های نرم مانند رباط‌ها، پارگی عضلات، درز کپسول مفصلی و پارگی منیسکوس می‌تواند علت درد زانو باشد. این نوع دردها معمولاً با فشار، سفتی و درد در ناحیه مورد آسیب همراه هستند.
افت عملکرد مفصل: آرتروز یا سایر بیماری‌های مفصل زانو ممکن است به علت سایش و فرسایش طبیعی بافت‌ها در مفصل ایجاد شود. این وضعیت معمولاً با درد، سفتی مفصلی، تورم و محدودیت حرکت همراه است.
عوامل دیگر: عواملی مانند ضعف عضلات پیرامون زانو، بارداری، تغییرات در قوس زانو، سنگینی وزن بدن، عوامل تنش و استرس، طولانی کشیدن زمان در حال ایستادن یا نشستن، ورزش‌های شدید و تکراری و جابجایی غلط بدن در حین حرکت می‌توانند به درد زانو منجر شوند.
رایج‌ترین بیماری‌ها و مشکلات زانو
آرتروز زانو: یکی از رایج‌ترین مشکلات زانو، آرتروز است که برای افراد در سنین مختلف اتفاق می‌افتد. برای درمان این مشکل نیز بنا به شدت آن، درمان‌های مختلفی در نظر گرفته می‌شود.
آسیب دیدگی رباط: این مشکل مخصوصا برای ورزشکاران در حین انجام ورزش اتفاق می‌افتد. آسیب دیدگی رباط می‌تواند باعث ایجاد ناپایداری در عضلات زانو شود. این مشکل در انواع مختلفی مانند آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی، رباط صلیبی خلفی، رباط طرفی داخلی و رباط طرفی خارجی اتفاق می‌افتد.
آسیب دیدگی غضروف یا پارگی مینیسک: این نوع آسیب دیدگی نیز در افراد با سنین مختلف اتفاق می‌افتد و از شایع‌ترین دلایل زانو درد است.
نقرس: از دلایل غیرمعمول برای زانو درد است اما افرادی که مبتلا به نقرس هستند ممکن است در ادامه با یک چنین مشکلاتی مانند درد در ناحیه نیز روبرو شوند.
روش های درمان زانو درد
سبک زندگی و درمان های خانگی
داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم (Aleve) درمان خانگی زانو درد فوری بوده و ممکن است به تسکین درد زانو کمک کنند. برخی از افراد با مالیدن کرم های حاوی ماده بی حسی مانند لیدوکائین یا کپسایسین، زانوی آسیب دیده را تسکین می دهند. اقدامات خودمراقبتی برای زانوی آسیب دیده شامل موارد زیر است:
استراحت
فعالیت های روزانه خود را کم کنید تا فشارهای مکرر روی زانوی خود را کاهش دهید. به جراحت زانوی خود فرصت دهید تا بهبود یابد و از آسیب بیشتر آن جلوگیری کند. یک یا دو روز استراحت ممکن است تمام نیاز شما برای درمان آسیب دیدگی جزئی را فراهم کند. آسیب شدیدتر احتمالاً به زمان بهبودی بیشتری نیاز دارد.
یخ
یخ هم درد و هم التهاب را کاهش می دهد. یک کیسه با تکه های یخ به خوبی درد شما را تسکین می دهد. همچنین می توانید از کیسه یخ پیچیده شده در یک حوله نازک برای تسکین درد خود استفاده کنید. اگرچه یخ درمانی به طور کلی بی خطر و موثر است، به دلیل خطر آسیب به اعصاب و پوست، هر بار بیش از 20 دقیقه از یخ استفاده نکنید.
حرارت
با استفاده از یک کیسه حرارتی یا بطری آب گرم در ناحیه دردناک زانوی خود، می توانید درد خود را تسکین دهید.
فشرده سازی
این مسئله به جلوگیری از تجمع مایعات در بافت های آسیب دیده کمک می کند و تراز و ثبات زانو را حفظ می کند. به دنبال یک باند فشاری سبک و چسبنده باشید. باید به اندازه کافی محکم باشد تا بتواند از زانوی شما بدون تداخل در گردش خون محافظت کند.
ارتفاع دادن
برای کمک به کاهش تورم، سعی کنید پای آسیب دیده خود را روی بالش یا بر روی یک تختخواب قرار دهید.
سایر راهکارهای درمانی زانو درد
در صورت تداوم درد می توانید راه های دیگر را نیز امتحان کنید؛ از جمله داروهای شیمیایی و یا نهایتا درمان پزشکی و عمل جراحی. در ادامه به آن ها پرداخته می شود:
داروها
اگر زانو درد شما از شرایطی مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس حاصل شده باشد، پزشک می تواند داروهایی برای کمک به تسکین درد و درمان برای شما تجویز کند.
استفاده از کفش و کفی طبی
یکی از مشکلاتی که باعث ایجاد زانو درد می‌شود، بیماری استئو آرتریت است. این بیماری با آسیب رساندن به زانو درد زیادی را به همراه خواهد داشت. با استفاده از کفی و کفش‌های طبی مناسب می‌توانید درد زانو را تا حد زیادی کاهش داده و شرایط بهتری برای راه رفتن خود فراهم کنید.
درمان با ورزش و تمرین
بسته به اینکه دقیقاً چه چیزی باعث درد زانوی شما می شود، روش های درمانی متفاوت خواهد بود. تقویت عضلات اطراف زانوی شما باعث پایداری بیشتر آن می شود. پزشک شما ممکن است فیزیوتراپی یا انواع مختلف تمرینات تقویتی را براساس شرایط خاصی که باعث درد شما شده است، توصیه کند.
اگر از نظر جسمی فعال هستید یا ورزش می کنید، ممکن است به تمریناتی برای اصلاح الگوی حرکتی که ممکن است روی زانوها تأثیر بگذارد و ایجاد روش خوب در حین ورزش یا فعالیت، نیاز داشته باشید. ورزش برای بهبود انعطاف پذیری و تعادل شما نیز مهم است.
شاید تمرین‌های حرکتی نتوانند به خودی خود مشکل زانوی شما را برطرف کنند، اما استفاده از این روش‌ها می‌تواند به مرور زمان درد زانو را کاهش داده و به برطرف کردن مشکلاتی مانند سفتی و ورم مفاصل کمک کند. تمرین‌های حرکتی مفید می‌توانند دامنه حرکتی مفاصل را بازیابی کنند. علاوه بر آن با تقویت عضلات از مفاصل حمایت و پشتیبانی می‌کنند. داشتن عضلات قوی می‌تواند شوک‌های وارد شده به مفصل را جذب کرده و شرایط بهتری برای زانوها رقم بزنند
تزریق
در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق دارو یا سایر مواد را مستقیماً به مفصل شما پیشنهاد دهد. اگر درد بیمار با مصرف داروهای مسکن خوراکی کاهش نیابد و این داروها برای التهاب زانو مفید نباشند، تزریق کورتیکو استروئید توصیه می‌شود. این دارو جایگزینی برای داروهای مسکن است و می‌توان علائم التهاب را تا حد زیادی کاهش دهد.
افراد می‌توانند از تزریق این دارو برای سه تا چهار بار در سال استفاده کنند. علاوه بر آن تزریق هیالورونیک اسید نیز انجام می‌شود. این ماده به صورت طبیعی در بدن تولید می‌شود و برای دردهای مختلف زانو و لگن مفید است. البته برای تزریق حتماً باید از پزشک مشورت‌های لازم را دریافت کنید.
کاهش وزن
با افزایش وزن، میزان فشار وارد شده به زانو بسیار افزایش می‌یابد. به همین دلیل افرادی که دارای درد زانو هستند می‌توانند با ثابت نگه داشتن وزن یا کاهش آن در صورت داشتن چاقی و اضافه وزن، درد زانوی خود را تا حد زیادی کاهش دهند. کاهش وزن با کاهش فشار وارد شده بر زانو تأثیر زیادی در بهبود وضعیت بیمار و کاهش علائم آن خواهد داشت.
درمان زانو درد با جراحی
اگر آسیب دیدگی ای دارید که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد، معمولاً انجام فوری عمل ضروری نیست. قبل از تصمیم گیری، جوانب مثبت و منفی هر دو روش توانبخشی غیر جراحی و بازسازی جراحی را در نظر بگیرید. در صورت انتخاب جراحی، گزینه های شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
جراحی آرتروسکوپی
بسته به آسیب دیدگی شما، پزشک شما می تواند آسیب مفصلی شما را با استفاده از یک دوربین فیبر نوری و ابزارهای باریک و بلند که فقط از طریق چند برش کوچک در اطراف زانوی شما قرار داده شده است، بررسی و ترمیم کند.
جراحی تعویض جزئی زانو
این روش برای درمان زانو درد شدید به کار می رود و جراح شما فقط آسیب دیده ترین قسمت زانوی شما را با قطعات ساخته شده از فلز و پلاستیک جایگزین می کند. جراحی را معمولاً می توان از طریق برش های کوچک انجام داد، بنابراین احتمالاً شما نسبت به جراحی تعویض کامل زانوی خود، سریعتر بهبود می یابید.
فیزیوتراپی برای درمان زانو درد
فیزیوتراپی و انجام ورزش‌های اصولی می‌تواند در بهبود شرایط زانو بسیار مؤثر باشد. فیزیوتراپی برنامه‌ای جامع برای درمان تمام قسمت‌ها مانند عضله، اعصاب، مفصل و رباط در اختیار فرد قرار می‌دهد. با کمک این درمان‌های خاص، عملکرد زانو بهبود یافته و عملکرد نامناسب عضلات تقویت می‌شود. از انواع مختلف تمرین‌های کششی و تقویتی برای توان بخشی زانو استفاده می‌شود. این ورزش‌ها در درمان زانو درد اهمیت و جایگاه بسیار مهمی دارند.
لیزر درمانی
در لیزر درمانی از طول موج خاصی برای بافت‌های زانو استفاده می‌شود که می‌تواند روند بهبود درد زانو را سرعت بخشیده و برای درمان بسیار مؤثر باشد. لیزر درمانی معمولاً برای افرادی استفاده می‌شود که از چندین مشکل در زمینه زانو رنج می‌برند. خرید زانو بند زاپیامکس
با کمک لیزر امکان کاهش دردهای مختلف، التهاب و ورم، اسپاسم عضلانی و ... وجود دارد. پرتو لیزر به صورت مستقیم بر روی ناحیه آسیب دیده استفاده می‌شود. میزان نفوذ این پرتو به اندازه 2 تا 5 سانتی‌متر است و پس از عبور از پوست توسط بافت‌های موردنظر جذب می‌شود. به این صورت رویداد‌های مختلفی در سلول‌ها آغاز شده و بسیاری از مشکلات زانو بهبود می‌یابند. در واقع میزان متابولیسم درون سلولی در این درمان افزایش می‌یابد.
گرما و سرما درمانی
گرما و سرما درمانی به عنوان روش‌های بسیار مفید و تأثیرگذار در کاهش درد، قرمزی و تورم و افزایش میزان انعطاف عضلات هستند. معمولاً در سه روز اول، سرما کاربرد بیشتری دارد. سرما درمانی ماندگاری بیشتری دارد. گرما درمانی زودتر اثر می‌کند اما ماندگاری آن نیز کمتر است. بسته به تمایل می‌توانید از هر کدام از روش‌ها استفاده کنید. استفاده از کمپرس سرد یا گرم باید حداقل روزی دوبار و هر بار به مدت 15 دقیقه انجام شود. در برخی از مشکلات نیز استفاده از هر دو روش پیشنهاد می‌شود.
زانو درد و رژیم غذایی
درد زانو می‌تواند زندگی روزمره ما را تحت تأثیر قرار داده و عملکرد ما را محدود کند. بررسی دقیق و تشخیص صحیح علت درد زانو توسط پزشک اهمیت بالایی دارد. با رعایت راهنمایی‌های پزشک و استفاده از روش‌های مناسب درمانی، می‌توانیم بهبودی را تجربه کنیم. حفظ سلامتی زانوها و انجام تمرینات تقویتی و انعطاف‌پذیری و همچنین رژیم غذایی مناسب می‌تواند در کاهش درد زانو و بهبود عملکرد آن تأثیر مثبتی داشته باشد.
یک رژیم غذایی سالم و تغذیه‌ای مناسب به عنوان بخشی از درمان کمک می‌کند. برخی مواد غذایی می‌توانند به کاهش التهاب و درد در زانوها کمک کنند. برای مثال، مصرف مواد غذایی ضد التهابی مانند ماهی‌های چرب که حاوی اسیدهای چرب امگا-3 هستند، سبزیجات تازه، میوه‌ها، مغزها و تخمها، زنجبیل، زردچوبه و روغن زیتون می‌تواند مفید باشد.
همچنین، مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین D و کلسیم مانند محصولات لبنی، سبزیجات و ماهی نیز توصیه می‌شود. از طرفی، باید از مصرف مواد غذایی آبدار، فرآورده‌های شیرین و چربی‌های اشباع پرهیز کرده و مواد غذایی قندی و پرفراژ را به حداقل برسانید. همچنین، می‌توان با مشاوره پزشک یا متخصص تغذیه، برنامه غذایی خاصی را برای بهبود وضعیت زانوها تنظیم کرد. به همراه رژیم غذایی، حفظ وزن سالم، مصرف آب کافی و فعالیت بدنی منظم نیز در بهبود وضعیت زانوها تأثیرگذار هستند.
