تخمین سرمایه موردنیاز استارتاپ‌های فضاپایه– حوزه پردازش- زیرحوزه کشاورزی

اکنون پس از چندی فعالیت در «ست پلت»، این سوال برای من، همکارانم و سرمایه‌گذاران پیش آمد که مشابه‌های کاری که ما می‌کنیم در دنیا چقدر سرمایه جذب کرده‌اند و با صرف چه مقدار هزینه می‌توان چنین کارهایی را در ایران اجرایی نمود.

در ابتدا بیان کنم که کار «ست‌پلت»، پردازش تصاویر ماهواره‌ای برای ارائه توصیه‌های کشاورزی است. به همین سبب، در حد فاصل دو حوزه فضاپایه (space tech) وکشاورزی (agritch) قرار می‌گیرد.

در این نوشتار با محاسبه میزان سرمایه جذب شده در استارتاپ‌های این حوزه در جهانی معیاری برای میزان بلوغ و سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی این نوع کسب و کارها پرداخته می‌شود.

1- مقدمه

استارتاپ‌های فضاپایه، استارتاپ‌های مرتبط با حوزه فضایی هستند که بی‌شک معروفترین آن‌ها در حال حاضر، SpaceX است که در سال 2002 بنیان گذاشته شد و تا آوریل 2020، بالغ بر 3.2 میلیارد دلار سرمایه جذب کرده است (اینجا).

استارتاپ‌های فضاپایه گستره‌ای از فعالیت‌ها را دربرمی‌گیرند. این حوزه‌ها اعم از حوزه عملیاتی و اکتشافی ماهواره‌ها و منظومه‌های ماهواره‌ای، حوزه تأمین‌کنندگان که شامل زیرحوزه‌های پرتاب‌کنندگان، تجهیزات و قطعات و نرم‌افزاری است، حوزه تحلیل داده‌ها و تصاویر و حوزه خدمات مهندسی هستند. در زیر شمایی از این حوزه‌ها و استارتاپ‌های متأخر در اتحادیه اروپا را مشاهده می‌نمایید.

در این نوشتار، تأکید بر روی استارتاپ‌هایی است که در قسمت پایین‌دستی و تحلیل داده‌ها فعالیت می‌کنند که خصوصا با توجه به زیرساخت‌هایی که وجود دارد و تصاویر ماهواره‌ای رایگان، توسعه در این قسمت برای بسیاری از کشورها و افراد مقدور است و همچنین نیاز به هزینه‌های زیرساختی فراوان ندارد.

همچنین با توجه به اینکه هدف، محاسبه استارتاپ‌هایی مشابه با «ست‌پلت» هست، تنها به استارتاپ‌های حوزه تحلیل داده و مهندسی‌ای پرداخته می‌شود که در حوزه کشاورزی فعال هستند.

2- فعالیت استارتاپ‌های فضاپایه حوزه کشاورزی

این استارتاپ‌ها از ماهواره‌های رایگان و پولی برای ارائه تحلیل‌ها به کشاورزان استفاده می‌کنند. این نوع استارتاپ‌ها پس از پرتاب ماهواره‌های پروژه کوپرنیکوساتحادیه اروپا بسیار رونق گرفتند. این پروژه شامل ماهواره‌هایی از جمله خانواده سنتینلهستند. ماهواره‌های سنتینل 1 و خصوصا سنتینل 2 به علت رایگان بودن و همچنین دقت مناسب (هر پیکسل آن ها برابر با ده متر در ده متر بر روی زمین است) برای کاربردهای کشاورزی و پایش بلایای طبیعی مفید هستند.

3- اطلاعات سرمایه‌گذاری استارتاپ‌های فضاپایه کشاورزی

اکنون به مقایسه این استارتاپ‌ها در سراسر دنیا می‌پردازم. در جدول پیشرو، فهرستی از این استارتاپ‌ها را مشاهده می‌نمایید. اطلاعات آن‌ها از سایت کرانچ‌بیس در آوریل 2020 استخراج شده است. نام و لینک دسترسی به این استارتاپ ها به این شرح است: 1- Satellite Applications Catapult و 2-orbital insight و 3- aerobotics و 4-Vandersat و 5-urthecast و 6-Harvesting و 7-manna irrigation و 8-Descartes lab و 9-FarmersEdge و 10-Planet lab و 11-Geo cledian و 12-Cropio و 13-FluroSat و 14-onesoil

لازم به ذکر است که جدول 1، شامل همه استارتاپ‌های این حوزه نمی‌شود و تنها به تعدادی از استارتاپ‌های فضاپایه حوزه کشاورزی می‌پردازد.

همانطور که در جدول 1 مشاهده می‌شود، اکثر این شرکت‌ها در دهه اخیر تأسیس شده‌اند و تنها تعدادی از آن‌ها به ارزش نهایی خود رسیده اند (یا به بورس راه یافتند یا در شرکتی بزرگتر ادغام/ تملیک شده‌اند).

در جدول 2، میزان سرمایه‌ای که این استارتاپ‌ها در راندهای مختلف جذب نموده‌اند بیان شده است:

در جدول 2، اطلاعات سرمایه‌گذاری برخی استارتاپ‌ها یافت نشد؛ لیکن برای آن‌هایی که اطلاعاتشان موجود بود، به روش زیر به ریال تبدیل شدند.

4- محاسبه ارزش روز سرمایه جذب شده استارتاپ‌ها

برای تبدیل ارزش آن‌ها به تومان از روشی که مهندس عطا افتخاری در کارگاه‌های ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها به کار می‌گیرد، الهام گرفته‌ام.

برای محاسبه ارزش تومانی سرمایه جذب شده، اکتفا به نرخ تسعیر صحیح نیست و علاوه بر آن بایستی براساس نسبت تولید ناخالص ملی کشورها بر اساس برابری قدرت خرید این نرخ هم سنگ شود.

• قبل از ادامه محاسبه، برابری قدرت خرید چیست؟ (اقتباس از اینجا)

برای محاسبه قدرت برابری خرید، قیمت سبدی از محصولات را در کشورهای مختلف محاسبه می‌کنند، تقریبا ارزش (نه قیمت) این سبد در همه کشورها یکی است اما در ایالات متحده مثلا 100 دلار است و در ایران 000/500 تومان است، اگر تومان را به دلار با نرخ تسعیر 16000 تومان تبدیل کنیم قیمت دلاری آن سبد کالا در ایران براساس دلار برابر با 25/31 دلار می‌شود که آن‌ها به هم برابر با 2/3 است که نرخ برابری قدرت خرید خواهد بود.

• محاسبه ارزش سرمایه جذب شده

برای این منظور لازم است موارد زیر برای کشورهای مختلف بدست آید:

- جمعیت کشورها (Population)

- تولید ناخالص ملی سرانه براساس برابری قدرت خرید (GDP per capita-ppp)

که از ضرب دو عدد بالا تولید ناخالص ملی هر کشور بر اساس برابر قدرت خرید به دست می‌آید

- و نرخ تسعیر ارزها (Exchange Rate)

برای کشورهای مختلف اعداد جدول3 از اینترنت و منابع گوناگون (اینجا) استفاده شد:

* لازم به ذکر در بیشتر کشورها در کرانچ بیس براساس دلار بود لذا نرخ تسعیر دلار استفاده شده است

• محاسبه ارزش روز

به علت آنکه این سرمایه‌گذاری‌ها در یک زمان رخ نداده‌اند، بایستی مبالغ آن‌ها را با نرخ تنزیلی به روز کرد. با توجه به نرخ‌های متعدد در مراحل مختلف (اینجا)، عدد 40% به این منظور در نظر گرفته شد و به دلیل اینکه زمان دقیق همه سرمایه‌گذاری‌ها در جدول بالا موجود نیست، نیمی از فاصله زمانی بین اولین سرمایه‌گذاری تا سال 2020 در نظر گرفته شد و با استفاده از رابطه زیر ارزش به روز (2020) سرمایه‌های جذب شده در جدول 4 محاسبه شد:

* به علت عدم دسترسی به زمان دقیق سرمایه‌گذاری‌ها، به طور تقریبی، برای به روزسازی قیمت، نیمی از مدت زمان اولین سرمایه‌گذاری تا سال 2020 درنظر گرفته شد

** برای محاسبه تنها ارزشگذاری میانگین سال 2012 برای ورود به بورس درنظرگرفته شده بین 18 تا 27 میلیون دلار بوده (اینجا) که در این نوشتار معادل با 5/22 میلیون دلار درنظر گرفته شد و زمان به روز شدن از 2013 منظور شد.

5- نتیجه‌گیری

براساس جدول 4، بین 9 تا 416 میلیارد تومان در این زمینه تا کنون سرمایه‌گذاری شده است و میزان سرمایه‌گذاری متوسط بر روی این استارتاپ‌ها 90 میلیارد تومان بوده است.

اگر این نرخ‌ها را با نرخ تنزیل 40 درصدی به روز کنیم، میانگین ارزش فعلی سرمایه‌گذاری‌های پرداخت شده به آن‌ها حدود 6/6 میلیارد تومان است که می‌توان استنتاج کرد، برای راه‌اندازی این نوع استارتاپ‌ها به طور میانگین به این مبلغ نیاز است.

همچنین به نظر می‌رسد سرمایه مورد نیاز این استارتاپ‌ها در بلندمدت مانند دیگر استارتاپ ها در ایران باشد هر چند مانند یونیکورن‌های فعلی نیاز مالی هنگفتی نخواهد داشت و از طرفی، درآمد و ارزش نجومی نیز به همراه نخواهد آورد (اینجا و اینجا).