منشأ معاملات الگوریتمی

در گذشته، سرمایه گذاران در جایگاه های مشخصی می نشستند و در حالی که جلو آن ها تعدادی صفحه نمایش وجود داشت، به اطلاعاتی که مرتبا در حال تغییر بود، خیره می شدند. با پیگیری دستی تحلیل ها و الگو ها که گاها لازم می شد در کاغذ و با دست کشیده شود، معامله گران به این نتیجه می رسیدند که چه وقت و کجا سفارش های خرید و فروش خود را در سامانه معاملاتی وارد کنند. در چند سال گذشته، بازارهای مالی، دستخوش تحولات گسترده ای در زمینه فناوری های کامپیوتری شده اند. سهم معاملات آنلاین به صورت نمایی رشد کرده و سرعت انجام معاملات در واحد زمان، به طور غیر قابل باوری در حال افزایش است. فراخور این پیشرفت ها، معامله گران نیاز به ابزارها و روش های نوینی برای عکس العمل سریع به تغییرات لحظه ای بازارها داشتند. کلیه این ابزارها و روش ها نهایتا به اجرای هرچه هوشمندتر معاملات و استفاده بیشتر از قدرت پردازش کامپیوترها در خرید و فروش منجر می شود. معاملات هوشمند در بازارهای مالی دنیا به نام معاملات الگوریتمی شناخته می شود. در این مقاله، منشأ معاملات الگوریتمی و نحوه رشد آن در دنیا را مورد بحث قرار خواهیم داد.

منشأ معاملات الگوریتمی

جالب است که بدانید منشأ کلمه الگوریتم را یکی از نخستین و بزرگترین ریاضیدانان ایران به نام خوارزمی، تقریبا ۸۲۰ سال قبل از میلاد در کتابی با نام شرح محاسبات با اعداد مطرح کرد.

اولین نسخه موجود آنچه اکنون آن را الگوریتم می نامیم حاصل تلاش اقلیدس می باشد. او روش کارآمدی برای محاسبه بزرگترین مقسوم علیه مشترک دو عدد معرفی کرد که یکی از قدیمی ترین فرمول های عددی است که تا به امروز استفاده می شود.

در واقع الگوریتم فهرستی از دستورالعمل های از پیش تعریف شده است که برای انجام یک کار لازم می باشد و فرایندی است که دنباله ای محدود از عملیات را انجام می دهد. در الگوریتم ترتیب و توالی انجام عملیات اهمیت دارد. همچنین هر الگوریتم دارای نقطه آغازین و نقاط پایانی مشخص است.

با ظهور کامپیوتر ها از اوایل دهه ۱۹۶۰، علاقه شدیدی به استفاده از آن در بازار سهام به وجود آمد به نحوی که برای تحلیل قیمت سهام در بازه زمانی هفتگی تا ماهانه، استفاده از کامپیوتر رایج شد.

پیتر هاورلان، دانشمند طراح موشک در دهه ۱۹۶۰ که در آزمایشگاه پرتاب موشک، مسئول کنترل خط مسیر ماهواره بود، مدعی است که از اولین افرادی است که برای تحلیل داده های سهام بازارهای مالی از کامپیوتر استفاده کرده است. او میانگین متحرک نمایی را با استفاده از کامپیوتر محاسبه و با استفاده از آن کتاب trade levels reports را منتشر کرده است.

ورود کامپیوتر به بازار سرمایه دو تغییر در این حوزه به وجود آورده است. اول استفاده از کامپیوتر توسط سرمایه گذاران جهت تحلیل و هوشمندسازی فرایندهای معاملاتی و دوم تجهیز بازارهای مالی با سیستم آنلاین و در نتیجه افزایش سرعت و کیفیت دسترسی به اطلاعات بازار و ارسال سفارشات است.

با توجه به پیشرفت روزافزون قدرت محاسباتی کامپیوترها، انقلاب جدیدی در حال تکوین است. سرعت و کیفیت دسترسی به بازارهای مالی، باعث ایجاد انگیزه در استفاده از آنچه که به معاملات الگوریتمی معروف است، شده است. در واقع مهمترین محرک معاملات الگوریتمی، پیشرفت های فناوری است. اگر چه استفاده از معاملات الگوریتمی به اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی برمیگردد، اما مفهوم هوشمند سازی معاملات کمتر از ۱۰ سال است که در دنیا مطرح شده است.

نحوه رشد معاملات الگوریتمی در دنیا

شروع واقعی معاملات الگوریتمی به صورتی که اکنون می شناسیم را می توان به ابداع معاملات جفتی که بعدا به عنوان آربیتراژ آماری (کسب سود از طریق اختلاف قیمت در دو ازار یا دو سهم مختلف) مشهور شد، نسبت داد. این الگوریتم توسط نونشیو تارتاگلیا که یک تیم فنی از دانشمندان رشته های مختلف را گرد هم جمع کرده بود، ارائه شد.

با افزایش قدرت محاسباتی کامپیوترها، تقریبا به صورت معجزه آسایی مطابق با قانون مور (سرعت رشد محاسبات پردازنده ها هر یک سال، دو برابر می شود)، کامپیوترها تبدیل به یک ابزار اصلی با توان محاسباتی قوی برای معاملات الگوریتمی شدند. به سرعت اکثر بازیگران اصلی بازار شروع به استفاده از الگوریتم ها کردند.

با پیشرفت قدرت محاسباتی کامپیوترها، معامله گرها قادر بودند تحلیل ها و محاسبات پیچیده تری را انجام دهند و با تغییر شرایط بازار، عکس العمل بسیار سریع تری نسبت به دیگران داشته باشند. اولین بار از معاملات الگوریتمی به منظور انجام معاملات بلوکی ( معاملات با ارزش ریالی بالاتر از ده میلیارد ریال یا تعداد اوراق سهام بیشتر از یک میلیون سهم) در دهه ۱۹۷۰، استفاده شد.

در اوایل سال ۲۰۰۰، معاملات الگوریتمی، مورد توجه بازار قرار گرفت. این محبوبیت باعث شد در کمتر از ۵ سال، در اوایل سال ۲۰۰۵ حدود ۲۵ درصد حجم معاملات بازار بورس آمریکا، به صورت الگوریتمی معامله شود.

به گفته دویچه بورس، در سال ۲۰۰۶ حدود ۳۷ درصد معاملات در بورس فرانکفورت، مبنای الگوریتمی داشته است. این رقم در سال ۲۰۰۸ به حدود ۴۳ درصد رسیده است.

جذابیت معاملات الگوریتمی آنقدر برای بازار محسوس شد که حجم این نوع معاملات در سال ۲۰۰۹ به عدد قابل توجه ۷۵ درصد رسید.

بنابراین، استفاده از معاملات الگوریتمی سال به سال در حال افزایش است و این موضوع در آمارهای مختلف به چشم می خورد.

در بازار بورس تهران، در سال های اخیر با جوان تر شدن مشارکت کنندگان در بازار، رویه خرید و نگهداری به مرور در حال جایگزین شدن با رویه های کوتاه مدتی معاملاتی است و این همان چیزی است که مطابق ا تمام بازارهای مالی در دنیا دور از انتظار نیست. افزایش سرعت معاملات و زیاد شدن نوسانات روزانه سهام از اولین مشخصه های حرکت به این سمت است.

سخن پایانی

زمانی که الگوریتم های معاملاتی برای اولین بار معرفی شدند، عمدتاً برای آربیتراژ، معاملات جفتی، استراتژی های بازار سازی و خودکارسازی طراحی شدند و در طول سال ها تکامل یافته اند. در مرحله بعدی، معامله‌گران الگوریتمی، تجزیه و تحلیل کمی را با استفاده از داده‌های واقعی برای ایجاد مدل‌های معاملاتی با استفاده از میانگین قیمت حجمی وزنی و سایر استراتژی‌های سرمایه‌گذاری ساده دنبال کردند. معامله گران همچنین بررسی کردند که چگونه می توان مدل را با توجه به شرایط متغیر بازار تنظیم کرد. در حال حاضر، مرکز توسعه حول محور ادغام یادگیری ماشین و پیشرفت‌های تکنولوژیکی مرتبط با استراتژی‌های الگوریتمی است.