من در ۳۱ اردیبهشت ۹۸ تلگرام نصب کردم. قبل‌تر، هر کسی که می‌فهمید من تلگرام ندارم، پس از اینکه دهانش کمی از حالت عادی بازتر می‌شد می‌گفت: «آفرین!» و من هم نمی‌فهمیدم که چرا؟! مگر آفرین دارد؟ ولی اکنون اگر خودم چنین فردی را ببینم، قطعاً تحسینش می‌کنم!
حالا تقریباً یک سال از آن زمانی که به خاطر برخی کارهای دانشگاه «مجبور» شدم تلگرام را نصب کنم، می‌گذرد، و نیز یک ماه از زمانی که با «اختیار» خودم، استفاده از تلگرام را محدود کرده‌ام. در این یک‌سال، استفاده‌ی روزانه‌ام از تلگرام شاید از صفر تا ۱۳ ساعت متغیر بوده! آن هم برای منی که به شدت از آن فراری بودم و دیگران را به خاطر استفاده‌ی زیاد از آن ملامت می‌کردم... می‌‌خواهم تجریباتم را بنویسم، شاید به درد منِ آینده و حالِ خواننده بخورد.
اول بیایید اندکی درباره‌ی ویژگی‌های خوب و بد تلگرام صحبت کنیم:
ویژگی‌های خوب:
ویژگی‌های بد:
بعد از بیان ویژگی‌ها، به نقد و بررسی تخصصی (!) می‌رسیم. اساساً (به سبک دکتر نیما افشار) تلگرام یک «پیام‌رسان» است و شرکت سازنده نباید بیشتر از این از ما انتظار داشته باشد! و شما هم مطمئن باشید که نیازی نیست از صبح تا شب در حالت ...is watching به ...is typing افراد چشم بدوزید، بماند که بسیارند ...is typingهایی که در نهایت «چیزی جز صفر نمی‌مونه» شده‌اند. پس اگر زمانتان مهم است، به نکات کلیدی زیر توجه کنید تا در کنکور زندگی، تست‌های الهی را با سرعت بیشتری پشت سر بگذارید و حتی زمان اضافه هم بیاورید! (برای مرور و زود بلندشدن از سر جلسه (که بقیه بگن چه خفن!))
محدود کردن، محدودیت نیست! مصونیت است: اگر زیاد از تلگرام استفاده می‌کنید و تا به حال زمان استفاده از آن در یک روز را اندازه‌گیری نکرده‌اید، این کار را بکنید. احتمالاً بیشتر از آن چیزیست که فکرش را می‌کنید. اگر فعالیت‌هایتان را می‌نویسید، زمان استفاده از تلگرام را هم یادداشت کنید و به مدت یک هفته این کار را ادامه دهید و اگر به نوشتن اعتقادی ندارید، می‌توانید از برنامه‌ی فوق‌العاده‌ی Quality Time استفاده کنید. این برنامه ساعت و میزان استفاده از برنامه‌های مختلف گوشی‌تان را به شما نشان می‌دهد و کارهای شگرف دیگری نیز می‌کند... وقتی زمان استفاده را در یک بازه‌ی چندروزه اندازه گرفتید، خودتان به عمق فاجعه پی خواهید برد.
یک راه‌حل این است که ساعتی مشخص (یا چند «وعده‌ی» مشخص) در شبانه‌روز را برای بررسی پیام‌هایتان کنار بگذارید. فقط و فقط در همین زمان(ها) تلگرام را چک کنید! مطمئن باشید کسی آنجا چشم‌انتظار شما نیست! اگر کاری فوری پیش آمد چه؟ می‌توانید از بقیه (مثلاً در بیو) بخواهید که اگر کار فوری دارند، با شما تماس بگیرند. البته تجربه‌ی من در این یک ماه، فقط ۳ تا «کار فوری» بوده، پس بیهوده نگران نباشید. به این فکر کنید که آن‌قدرها هم مهم نیستید، همه چیز حل می‌شود!
ممکن است فردی به واسطه‌ی شغل یا مسئولیتش، واقعاً نیاز داشته باشد که با افراد خاصی دائماً در ارتباط باشد. یک راه این است که یک اکانت دیگر درست کنید. با این اکانت تنها کارهای فوق‌العاده ضروریتان را انجام دهید و در گروه‌های ناف‌پروانه‌وار و کانال‌های هر خبری از گوشه و کنار عضو نشوید. در این صورت، دیگر پیام‌های گروه هم‌ورودی‌های دانشکده یا چـ(ر)ـت با فلان دوست یا بهمان خاله (که می‌شود آن‌ها را در زمان مشخص‌شده انجام داد) وقتتان را نمی‌گیرد.
مسخ نشو: بارها برای من اتفاق افتاده که به تلگرام مراجعه کنم و در آنجا سکنا گزینم! حواستان باشد که بیشتر از زمانی که از قبل در نظر گرفته‌اید، وقتتان را نگیرد. یکی دیگر از قابلیت‌های خوب برنامه‌ی Quality Time این است که می‌توانید محدودیت زمانی در استفاده از برنامه‌ها تعیین کنید تا وقتی هیپنوتیزم تلگرام داشت به جاهای باریک می‌کشید، به شما هشدار دهد. با این برنامه حتی می‌توانید مدتی گوشی‌تان را کاملاً در استفاده از نرم‌افزاری خاص، محدود (بخوانید آجر) کنید و به آغوش جامعه بازگردید.
هر که بامش بیش، برفش بیشتر: آیا می‌دانید که به عضویت در گروه‌های «بحث حول رده‌ی جلبک‌های دریایی»، «نقد اُلیگارشی در برابر اتوکراسی» و کانال‌هایی مانند «جوراب گامی‌نو» و «شریف قوزک‌پا» احتیاجی ندارید؟! دور و برتان را خلوت کنید بابا! یک‌بار بنشینید و گروهها و کانال‌هایی را که در آن‌ها عضو هستید، از نظر مفید بودن پیام‌هایشان، بررسی کنید. مفید یعنی مفید! نه اینکه «ممکن است» سال به سال یک پیام در آن منتشر شود که به‌درد من بخورد. اگر خبری چنان مهم باشد که به دانستن آن نیاز داشته باشید، بعید است که در رسانه‌های مختلف آن را نبینید. هم‌پوشانی کانال‌ها را هم بررسی کنید، شاید تعدادی کانال وجود داشته باشد که تمام پیام‌هایشان یکی‌ست و فقط فوروارد می‌کنند! خَلاصشان کنید. این همه اطلاعات هرروزه و هرجایی که به خورد مغزمان می‌دهیم، فن CPU را تند و کله‌داغمان می‌کند! چه خبرمونه؟ چــــه خبـــــــــــرمــــــــــــونه؟!
«سبک‌بار باشید تا برسید.»
خطبه‌ی ۲۱ نهج‌البلاغه، امام علی (ع)
ببین در رو: درست است که «دوران بزن در رو تمام شده» اما دوران «ببین در رو» تازه در آغاز مسیر است. وقتی تلگرام را باز می‌کنید، پیام‌هایتان را ببینید و در صورت نیاز جواب دهید و پس از اتمام، فرار کنید! نه منتظر بمانید که کسی پیام دهد، نه از این کانال به اون کانال بپرید و وقتتان را تلف کنید و نه عکس پروفایل ملت را زیر و زبر کنید، مخصوصاً وقتی که طرف ۵۰تا عکس در پروفایل‌اش گذاشته، دیدن همه‌شان تباه اندر تباه است!
«در دنیا به اندازه‌ی نیاز می‌توانی بهره‌برداری کنی و بیش از احتیاج، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.»
نامه‌ی ۳۱ نهج‌البلاغه، امام علی (ع)
یک نکته در آخر، اینکه حتی اگر استفاده از تلگرام (یا هر پیام‌رسان یا شبکه‌ی اجتماعی دیگر) را به روزی ۳۰ دقیقه محدود کنیم، باز هم روزی ۳۰ دقیقه را از دست داده‌ایم که اگر به جایش مثلاً کتاب می‌خواندیم، می‌شد ۳۰ صفحه کتاب در روز و یعنی ۱۰۹۵۰ صفحه کتاب در سال! منطقاً منظورم این نیست که همه‌ی پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی را باید حذف کرد، اما حواسمان به زمان استفاده از آن‌ها هم باشد.
این‌ها را درباره‌ی تلگرام گفتم ولی می‌توان به جای تلگرام، تمام شبکه‌های اجتماعی دیگر را جایگزین نمود. خلاصه اینکه زمان همه‌ی ما مهم است، فکر کنیم که چگونه می‌گذرد؛ زیرا از ما درباره‌ی نعمت‌ها، سؤال خواهد شد...
«از آن مقام که نبود گشاد زود گذر
برو به سوی خریدار خویش همچون زر
زمان چو حاکم توست و مکان چو معبر تو
مکان نیک گزین و زمان نکو بنگر»
دیوان شمس، مولوی
