پوکی استخوان شامل از دست دادن تراکم مواد معدنی استخوان است که منجر به ضعیف شدن استخوانها میشود. این مشکل ممکن است از سنین مختلف و با دلایل مختلف شروع شود و نوع درمان آن به نوع پوکی استخوان بستگی دارد.در ادامه به انواع پوکی استخوان می پردازیم.
پوکی استخوان به انواع اولیه، ثانویه و نادر دسته بندی میشوند.
پوکی استخوانی که علت مشخصی ندارد و معمولا با افزایش سن رخ میدهد، به پوکی استخوان اولیه معروف است. با افزایش سن، روند تجزیه و تحلیل استخوان سریعتر از بازسازی استخوان (تشکیل استخوان) میشود. این عدم تعادل منجر به کاهش توده استخوان و از بین رفتن یکپارچگی ساختار آن میشود و سبب میشود استخوانها لاغر، ضعیف و حساس به شکستگی شوند. این نوع پوکی استخوان شایعترین نوع است و خودش به دو نوع یک (I) و دو (II) دسته بندی میشود.
پوکی استخوان نوع یک در زنان بیشتر شایع است. به همین دلیل به نام پوکی استخوان یائسگی هم شناخته میشود. معمولا در سنین 50 تا 70 سالگی که اثرات محافظتی استروژن در زنان کمرنگ میشوند، پوکی استخوان نوع یک به تدریج به وجود میآید. این امر به ویژه در مورد زنان سفیدپوست و زنان آسیایی به خصوص برای زنانی که استخوان بندی کوچک و ظریفی دارند بیشتر صدق میکند. شکستگی استخوان مچ و ستون فقرات از این دسته هستند.
پوکی استخوان نوع II به پوکی استخوان پیری هم معروف است. این نوع از پوکی استخوان بعد از 70 سالگی اتفاق میافتد و شکستگی لگن و ستون فقرات در این نوع بسیار شایع است.البته بین پوکی استخوان نوع I و II مقداری هم پوشانی وجود دارد.
وقتی پوکی استخوان به دلیل وضعیت سلامتی یا درمان پزشکی ایجاد میشود، به آن پوکی استخوان ثانویه گفته میشود. یک بیماری یا دارو به طور مستقیم یا غیر مستقیم می تواند بر متابولیسم استخوان تاثیر بگذارد و منجر به کاهش تراکم استخوان و خطر ابتلا به پوکی استخوان شود.
شرایطی از جمله نارسایی کلیه، بیماری سلیاک، سندرم روده تحریک پذیر، بی اشتهایی عصبی، جراحی بایپس معده، سرطان خون، اختلال عملکرد غدد درون ریز سندرم کوشینگ (Cushing's syndrome)، فیبروز سیستیک (cystic fibrosis)، دیابت، هموسیستینوریا (homocystinuria) که یک اختلال متابولیک ژنتیکی است، هیپرپاراتیروئیدیسم (hyperparathyroidism)، پرکاری تیروئید، آرتروز نوجوان، بیماری کلیوی، سرطان خون، malabsorption syndrome و استخوانسازی ناقص (osteogenesis imperfecta ) که گاهی بیماری استخوان شکننده هم نامیده میشود و بیماری تیروئید از جمله مواردی است که میتواند باعث پوکی استخوان ثانویه شود.اختلالات کلاژن که منجر به تولید کلاژن بیش از حد یا کم در بدن میشود، مانند استخوان سازی و سندرم مارفان، اختلالات خود ایمنی که در آن رشد استخوانی کاهش یافته یا غیر معمول است، کمبود ویتامین D ، آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت آنکیلوزان و مولتیپل اسکلروزیس، اختلالات کلیوی هم از بیماریهایی هستند که منجر به پوکی استخوان ثانویه میشوند.
بعضی انواع پوکی استخوان به ندرت اتفاق می افتد ولی با این حال شناخت آنها در درمان کمک بزرگی است.
پوکی استخوان مرتبط با بارداری به ندرت اتفاق میافتد. در این حالت یک زن سالم دچار شکستگیهای غیر معمول در نتیجه کاهش تراکم مواد معدنی استخوان در هنگام بارداری یا اندکی پس از زایمان میشود. شکستگیهای مرتبط با این نوع پوکی استخوان درد شدید دارند و معمولا در ستون فقرات یا مفصل ران اتفاق میافتد. زنانی که به پوکی استخوان مرتبط با بارداری مبتلا میشوند، به طور کامل بهبود مییابند. مشخص نیست که چرا برخی از زنان در دوران بارداری دچار پوکی استخوان میشوند.
ایدیوپاتیک نوعی نادر از پوکی استخوان در کودکان است که هنوز هیچ دلیل شناخته شدهای برای آن وجود ندارد. این حالت از پوکی استخوان معمولا قبل از شروع بلوغ اتفاق میافتد. البته در دوران بلوغ بخشی از استخوانها بازسازی میشوند ولی باز هم استخوانهای آنها به اندازه تراکم استخوانی یک شخص بالغ عادی نخواهد بود. مهم نیست که علت آن چیست، پوکی استخوان در کودکان و نوجوانان یک بیماری بسیار جدی است. هر فردی در سن 18 تا 20 سالگی تقریباً 90 درصد از توده استخوانی خود را ایجاد میکند. از دست دادن توده استخوان در سالهای اوج استخوان سازی میتواند کودک را در معرض خطر جدی و عوارض طولانی مدت مانند شکستگی مداوم قرار دهد.
دقیقاً مانند عضلات، استخوانهای شما نیز باید به طور منظم کار کنند تا قوی بمانند. مطالعات نشان میدهد که زنان جوانی که در دو و میدانی شرکت میکنند بیشترین تراکم استخوان را دارند. آنها همچنین نشان میدهند که زنان یائسه که به طور منظم ورزش میکنند میتوانند تقریباً یک درصد در سال از پوکی استخوان جلوگیری کنند.
بزرگسالان (مردان و زنان) زیر 50 سال هر روز به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارند. همه زنان بالای 50 سال باید روزانه 1200 میلی گرم کلسیم دریافت کنند. مردان 51 تا 70 ساله باید روزانه 1000 میلی گرم کلسیم و 1200 میلی گرم کلسیم پس از رسیدن به سن 70 سالگی دریافت کنند.