تعریف سلامت از دید عمومی یعنی داشتن وضعیت جسمانی سالم و توانایی برقراری ارتباط اجتماعی اثرگذار و پایدار با دیگر افراد میباشد. اما موضوعی که شاید اهمیت آن در تعریف سلامت بیشتر حائز اهمیت باشد، سلامت روان است. روان در واقع عاملی تاثیر گذار بر سایر جهات سلامت فردی-اجتماعی هر فرد است؛ زیرا هر نوع تغییر خوب یا بد در آن باعث تاثیر مستقیم، ابتدا در رفتار و سپس در جسم و روابط اجتماعی افراد میشود. اما این موضوع با گذر عمر و رسیدن به دوران سالمندی، اهمیتش دو چندان نیز میشود و از آنجایی که جمعیت کثیری از هر جامعه‌ای را سالمندان آن تشکیل میدهند، پس گام برداشتن در افزایش سلامت روان سالمندان امری مهم برای هر جامعه و همچنین خانواده این افراد است.
همانطور که گفته شد سلامت روانی در افراد نقش بسزایی در روابط و زندگی روزانه هر فرد دارد بطوریکه ضرورت برخورداری از سلامت روان در سالمندان یک امر مهم و طبیعی است که معمولا افراد فکر میکنند بروز مشکلات روحی-روانی در افراد سالمند یک امر طبیعی و به اقتضای سن آنها میباشد. در صورتی که عوامل گوناگونی در طول زمان دست به دست هم میدهند تا اینکه فرد سالمند دچار مشکلات روحی-روانی از قبیل افسردگی، زوال عقل، اختلالات سیستم عصبی، تنهایی و ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران میشود. پس بهتر است با توجه بیشتر به سلامت روانی و جسمانی افراد سالمند خانواده خود، در راستای بهبود هر چه بیشتر شرایط آنها کمک کنیم.
عوامل زیادی از جمله عوامل درونی و بیرونی موثر در سلامت روان سالمندان وجود دارد که بصورت مستقیم یا غیر مستقیم میتوانند تاثیرات خود را در روان افراد سالمند بگذارند. در این بین افراد نزدیک آنها نقش موثرتری در بوجود آمدن این شرایط آنها ایفا میکنند. از عوامل عمومی تاثیر گذار در سلامت روان سالمندان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
❖ مشکلات روز افزون و غیرقابل کنترل جسمانی در دوران پیری و بیماری های گوناگون
❖ کاهش اعتماد بنفس در سالمند و وابسته شدن به فرزندان و یا پرستار
❖ شاهد از دست دادن عزیزان با بالا رفتن عمر
❖ تنهایی یا انزوای اجتماعی سالمندان
❖ اختلالات حواس پنج گانه مثل: کاهش حس شنوایی یا بینایی و در نتیجه کاهش ارتباط گرفتن با نزدیکان و اطرافیان
❖ عدم تحرک بر اثر بازنشستگی یا مشکلات جسمانی و خانه نشینی
اما این‌ها تنها بخشی از عوامل عمده موثر در سلامت روان سالمندان است. قطعا سلامتی روان انسان با توجه به موقعیت و شرایط خانوادگی هر فرد نیز تحت تاثیر عوامل استرس زا یا برهم زننده آرامش نیز قرار می‌گیرد و نمیتوان از آن چشم پوشی کرد. پس چه بهتر است همراه سالمند بیمار خود باشیم تا در کاهش هر چند کوچک مشکلات آنها کمک کنیم.
یکی از مشکلات عمده در سالمندان، نگهداری از سالمندان در منزل میباشد؛ زیرا مشکلات عمده جسمانی این افراد در دوران پیری باعث میشوند که افراد نتوانند به صورت فردی از خود مراقبت کنند. پس در این زمینه یا نیاز به مراقبت و توجه بیشتر توسط اطرافیان هستند یا به کمک یک پرستار سالمند خوب نیاز دارند.
اما چگونه میتوان از این عوامل جلوگیری یا آنها را رفع کرد؟ سوالی که پاسخ به آن باید از جنبه های مختلف با توجه به شرایط جسمی و روحی سالمند و شرایط خانوادگی او باید سنجیده و بررسی شود. ولی بهترین راهکار از بین تمامی راهکار های ارائه شده، این است که نزدیکان این افراد سالمند شرایط آنها را درک کنند و بیشتر به آنها اهمیت دهند؛ زیرا توجه به احساسات و شرایط افراد و درک کردن و کمک به آنها میتواند به تنهایی در سلامت روان سالمندان تاثیر بگذارد. در ادامه میخواهیم به برخی از راهکار های موثر در افزایش سلامت روان سالمندان اشاره کنیم:
❖ استفاده از ذهن و انجام فعالیت های ذهنی مختلف از جمله حل معما و جدول، به خاطر سپردن، انجام بازی‌های فکری و تمرکزی و انجام فعالیت‌هایی مثل آشپزی و بافتنی که دو نیم کره مغز را درگیر میکنند و باعث کاهش ابتلا یا جلوگیری از فراموشی و زوال عقل میشوند.
❖ انجام فعالیت‌های ورزش مستمر و موثر در سلامت جسمانی و روحی افراد سالمند و انجام مدیتیشن و یوگا برای کاهش استرس و اختلالات روانی
❖ بکارگیری رژیم غذایی متناسب با هر فرد با کمک پزشک متخصص با توجه به مشکلات عمده بیماری در سالمندان مثل دیابت، فشار خون و چربی
❖ آموزش و بکارگیری یک فعالیت جدید و خلاقانه در جهت افزایش روحیه و بکارگیری توان افراد در جهت افزایش سلامت جسمانی و روانی
❖ دادن روحیه و امیدواری از طرف اطرافیان سالمند و تشویق آنها به انجام فعالیت های اجتماعی و تفریحات سالم سالمندی
❖ تنظیم ساعت خواب و هدفمند کردن زندگی آنها
نگهداری از سالمندان در منزل از آنجایی حائز اهمیت است که به طور طبیعی هر فرد احساس راحتی و آرامش بیشتری در منزل خود نسبت با سایر مکان ها میکند؛ این موضوع در افراد سالمند بیشتر اهمیت دارد چرا که به دلیل مشکلات جسمانی عمده در این افراد آنها احساس راحتی بیشتری در محیط خانه خود میکنند. این موضوع نیز قابل اهمیت است که بردن افراد سالمند به آسایشگاه سالمند میتواند تاثیر بسیار منفی در سلامت روحی و روانی افراد سالمند داشته باشد بطوریکه باعث القا بی اهمیتی و مهم نبودن آنها برای اعضای خانواده تلقی شود. به همین خاطر بیشتر اطرافیان سالمندان برای نگهداری و مراقبت بیشتر از عزیزان خود سعی در استخدام یک پرستار سالمند خوب در منزل خود دارند.
معمولا به دلیل مشکلات جسمانی افراد پیر یا داشتن بیماری‌های خاص نزدیکان این افراد در نگهداری سالمندان در منزل دچار مشکل میشوند. این امر باعث میشود فرد سالمند احساس کند که اطرافیانش اهمیت قبل را به او نمیدهند و همین موضوع باعث گوشه گیری یا افسردگی در سالمند شود که بهتر است در این زمینه همراه سالمند بیمار خود باشیم. بخاطر همین موضوع انتخاب یک پرستار سالمند خوب که ارتباط خوبی با سالمندان داشته باشد و بتواند هم از نظر جسمانی و هم از نظر سلامت روانی سالمند به آنها رسیدگی کامل کنند بسیار مهم است. البته پیدا کردن و انتخاب چنین افرادی برای همراه سالمند بیمار یکی از دغدغه های خانواده‌ی سالمندان میباشد چرا که اعتماد به هر کسی در این کار بسیار دشواری است.
پرستار سالمند اقدامات موثری در جهت افزایش سلامت روانی و جسمانی افراد میتواند انجام دهد. آنها به واسطه تخصص و تجربه حرفه‌ای خود نسبت به سایر اطرافیان سالمند، میتوانند از راهکار های موثر در افزایش سلامت سالمندان مثل: نگهداری، مراقبت و همراه سالمند بیمار، اقدامات پیشگیرانه در مواقع اضطراری، جلوگیری از اشتباه مصرف کردن دارو یا رعایت رژیم غذایی سالمند و... اشاره کرد.
پس با تحقیق و جستجو در پیدا کردن پرستار سالمند خوب گام موثری در افزایش سلامت روان سالمندان خود داشته باشید. در این باره میتوانید با مشاوره و راهنمایی کارشناسان متخصص آسانیسم در این زمینه تماس حاصل بفرمایید و از طرح ها و سوالات خود راجع به کادر پرستاری آسانیسم آگاه شوید.
