مستندات
خانه های زیبا
خانه های تاریخی ایران از مقاصد مهم گردشگری در کشور به شمار میآیند. تاریخ کهن و فرهنگ غنی مردمان این سرزمین در بخشهای مختلف تمدن بزرگ ایران نمود داشته است. بالطبع بخش مهم و بزرگی از این فرهنگ نیز در خانههای ایرانی خود را نمایان ساخته است. بنابراین خانه های قدیمی ایران، راهی برای کاوش در دورههای مختلف تاریخ کشور محسوب میشود. آنچه در این آثار تاریخی بسیار قابل توجه است، تلفیق هنر ایرانی با معماری و مهندسی دورههای مختلف است. همین امر توجه هنر دوستان و گردشگران را به خود جلب کرده است. آنها از اقصی نقاط ایران و جهان برای یک گشت تاریخی و بازدید از خانه های زیبای ایران میآیند. با ما همراه باشید تا مروری بر خانه های تاریخی یزد، اصفهان، تهران، تبریز، شیراز و کاشان، تاریخچه، بخشهای مختلف آنها، معماری، تزئینات خانه های ایرانی در اقلیمهای مختلف و اطلاعات ضروری برای بازدید داشته باشیم.
در واقع، خانههای تاریخیِ بیبدیل، مامن و زیارتگاه عاشقان گردشگری شدهاند. بسیاری از خانه های توریستی ایران به عنوان هتل و اقامتگاه، تجربهای به یاد ماندنی در ذهن و روح شما بر جای خواهند گذاشت. در این اماکن، صمیمیت، زیبایی و روح تاریخ موج میزند. باید در حیاط خانههای قدیمی مانند خانه بهنام در تبریز، خانه طباطباییها در کاشان، خانه لاریها در یزد، خانه امین التجار در اصفهان و هزاران خانه ارزشمند دیگر قدم زد. بخشی از هر سفر به بازدید از خانه های قدیمی ایران سپری خواهد شد. اگر به دنبال شناخت خانههای ایرانی و خانهگردی هستید، با ما همراه باشید.
خانههای قدیمی ایران، بخشی از حافظۀ تاریخی ملت ایران به حساب میآیند. پیشینۀ معماری در ایران به هزارۀ هفتم پیش از میلاد میرسد. از آن زمان تا کنون، این هنر خود را در عرصههای گوناگون، به ویژه در خانههای سنتی ایران نمایان ساخته و به مرور تکامل یافته است. از شهر یزد که اولین شهر خشتی جهان و دومین شهر تاریخی جهان بعد از ونیز ایتالیا است، تا خانههای قدیمی در همدان و هگمتانه میتوان روند تغییرات خانههای تاریخی ایران را درک کرد.
دوران صفویه، بدون شک از درخشانترین دورههای هنری در ایرانِ پس از اسلام است. از رشتههای هنری پیشتاز در این دوره میتوان به معماری و ساخت بناهای باشکوه و ارزشمند اشاره کرد. از مهمترین این بناها، خانههای تاریخی ایران در دورۀ صفویه است. میتوان از دورۀ صفویه، به عنوان دوران شکوفایی و به ثمر رسیدن نبوغ معماری ایرانیان نام برد. از خانههای مهم و بینظیری که در این دوران طلایی ساخته شدند، میتوان به خانههای تاریخی مشیر الملک انصاری، خانهی اخوان حقیقی و خانههای بخردی، شیخ الاسلام، سوکیاس و سیمون در اصفهان اشاره کرد.
هنر معماری در خانههای ایرانی در دوران قاجار ادامه یافت. این هنر قدم در تکامل و تلفیق با سبکهای رایج عصر خود گذاشت. لذا در این دوران بناهای باشکوه و فاخری ساخته شد. به خصوص در دوران ناصرالدین شاه، با توجه به مسافرتهای پادشاه و همچنین فرستادن دانشجویان به کشورهای غربی برای تحصیل، زمینهی ترکیب و تلفیق هنر معماری ایرانی با معماری غربی فراهم گشت. از جمله خانههای دوران قاجار میتوان خانههای تاریخی عمارت باغ فردوس و عمارت مسعودیه در تهران، خانههای صابر، سعادت و منطقی نژاد در شیراز، خانهی مشروطه و خانه امیر نظام گروسی در تبریز، عمارت ملک التجار سنندج و خانهی آقازاده یزد را نام برد.
با آغاز دورهی پهلوی، شاهد ساخت بناهایی با معماریهای متفاوت هستیم. برای نمونه کاخ مرمر و کاخ سعد آباد از معماری سنتی بهره گرفتهاند. همچنین ساختمان موزهی ملی ایران در تهران نیز با الهام گرفتن از طاق کسری ساخته شد. از نمونههای خانههای قدیمی دوران پهلوی میتوان خانههای استاد شهریار، پروین اعتصامی و لالهای در تبریز را بر شمرد.
در معماری خانههای تاریخی در ایران برای رعایت حریم خصوصی، خانهها دو بخش اندرونی و بیرونی داشتند. چرا که حریم خصوصی خانواده و سکونت به دور از چشم نامحرمان، از اصول معماری این خانهها بوده است. خانههای سنتی ایرانی عموما درونگرا و مرکزگرا هستند. حیاط به عنوان مظهر طبیعت، مرکز آنها محسوب میشود. مرزها و دیوارها با کیفیتها، تزئینات و سـایه روشنهای بسـیار حیاط و اتاقها را تعریف کردهاند. بازشوهای مختلف در جدارهی ایوانها و اتاقها کیفیات متنوعی از ارتباط حیاط و اتاقها را رقم زدهاند. خانه ایرانی به دلیل حضور طبیعت، سرشار از آرامش و زندگی است. وجود فضاهایی با کیفیتهای متفاوت و نمود خاص نور و رنگ، این خانهها را از حس شادابی و سرزندگی انباشته است.
