جنگل های ارسباران (قره داغ، آرازبار، قراجه داغ) یکی از بکرترین مناطق گردشگری و ایرانگردی است. این منطقه فاقد مرز چندان مشخصی است اما می شود گفت این جنگل با مساحت 130 هزار هکتار در بین چندین شهر استان آذربایجان شرقی و در نوار جنوبی رود ارس واقع شده است.
نکته جالب این است که حدود 70 هزار هکتار از این منطقه به عنوان « ذخیره گاه زیست_کره» در یونسکو ثبت شده است.
این جنگل ها از نوع هیرکانی با پوشش گیاهی و جانوری بسیار منحصربه فرد و متنوع است. این منطقه با توجه به اهمیت بالایی زیستی به جهت حفظ اکوسیستم و گونه های گیاهی و جانوری در دوره پهلوی از سال 1350 منطقه شکار ممنوع اعلام شد. امروزه سازمان محیط زیست از این منطقه تحت عنوان پارک ملی محافظت می کند.
جنگل های ارسباران از جمله مناطق محبوب برای گردشگران داخلی و خارجی است که با وجود ارزش های طبیعی و تاریخی تا حدود از گزند انسان در امان مانده است.
در زمان گذشته، منطقه ارسباران محدوده بسیار وسیع تری داشت و امتداد آن از شهرستان جلفای آذربایجان شرقی تا شهرستان مغان اردبیل امتداد پیدا می کرد، اما امروزه با تخریب جنگل و پیشروی انسان به ارسباران، این جنگل به مرزهای کلیبر، ورزقان و اهر محدود شده است.
منطقه ارسباران تحت تاثیر چندین اقلیم اطراف قرار گرفته است که به غیر از اقلیم مدیترانه ای، اقلیم های خزری و قفقازی نیز در این منطقه مشاهده می شود.
ارسباران تقریباَ جنگل مرتعی است که آب و هوا در بخش های مختلف آن متفاوت است. این منطقه سالانه بین 300 تا 600 میلیمتر بارندگی به صورت باران و برف دارد. جویبارها و رودهای کوچک حاصل از بارندگی به سمت رود ارس جاری می شوند.
وجود مه غلیظ خصوصا در نیمه دوم سال، جنگل های نیمه انبوهی در این منطقه را پدید آورده است. این مه همچنین تاثیر بسزایی در ذخیره سازی آب در خاک این منطقه دارد که یکی از اصلی ترین منابع آب برای جانوران این منطقه حساب می شود.
در این منطقه افراد بزرگی مثل بابک خرمدین، ستارخان و شیخ شهاب الدین اهری حضور داشته و زندگی کرده اند. از آثار تاریخی این محدوده می توان به قلعه بابک، قلعه پشتو، قلعه جوشین، بقعه شیخ شهاب الدین اهری، قصر و کلیسای آینالو، دژ طوماسیانس، کلیسای نازینی و پارک جنگلی مکیدی اشاره کرد.
این منطقه حدود 15% پوشش گیاهی کل کشور را در خود جای داده است و از این جنبه شاید یکی مهمترین مناطق اکولوژیک ایران باشد. این منطقه دارای 220 گونه پرنده، 38 گونه خزنده، 5 گونه دوزیست، 48 گونه پستاندار و 22 گونه ماهی است. چنین تنوع زیستی موجب شده است تا این منطقه در حال حاضر پارک ملی باشد.
پستانداران مطرح در این منطقه را کل و بز، گراز، خرس قهوه ای، گرگ، وشق (سیاه گوش)، پلنگ و مرال تشکیل می دهد. سیاه خروس (مرغ قفقازی)، میش مرغ قره قشلاق، اردک سرسفید، کبک، دراج و قرقاول نیز از جمله پرندگان شاخص ارسباران هستند.
گیاهان و درختان این منطقه نیز بالغ بر 100 گونه هستند که شامل کرب، بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، ملج، سرخدار، ممرز، افرا، بنه، گلابی وحشی، تمشک، زغال اخته و .... است.
میوه بومی این منطقه نیز قره قات است که نزد بومیان منطقه طرفداران بسیاری دارد. از دیگر رستنی های این جنگل می توان قارچ دنبلان را نام برد که در بیشه های ارسباران و در نزدیکی روستای دریلو یافت می شود که قیمت بسیار بالایی دارد.
شما می توانید به تبریز سفر کنید و سپس از طریق جاده اهر یا کلیبر به منطقه ارسباران برسید. همچنین تهیه بلیط اتوبوس اهر به راحتی امکان پذیر است. از دیگر راه های رسیدن به این منطقه از مسیر جلفا_پارس آباد می گذرد. از قسمت شمالی ارسباران و از مسیر کلیبر-عاشقلو می توانید به شرق ارسباران وارد شوید. این منطقه جایی ایده آل برای طبیعت گردی، کوهپیمایی و مناسب برای کمپینگ است.
همچنین از سال 92 با احداث بزرگترین مرکز آب درمانی کشور در این منطقه، بر جاذبه های گردشگری این منطقه افزوده شد.
اواخر اردیبهشت تا اواخر مرداد ماه زمان ایده آلی برای سفر به این منطقه سردسیر است. سردسیر بودن این منطقه به حدی است که حتی در ماه های گرم سال شما شاهد هوایی خنک و دلچسب هستید. رزرو بلیط اتوبوس از سایت پایانه به راحتی این امکان را در اختیار شما قرار می دهد که سفری دلچسب را تجربه کنید.
البته این نکته را در نظر داشته باشید که در فصل تابستان در حاشیه رود ارس، آب و هوای منطقه شرجی می شود و ممکن است برای شما آزاردهنده باشد.
