سرماخوردگی روحی

سرماخوردگی روحی چیست و در صورت دچار شدن به آن می ‌بایست چه اقداماتی داشته باشیم؟

در ابتدا بدانیم که اگر تا به امروز عبارت ؛سرماخوردگی روحی؛، رو شنیدیم اصطلاحی بوده برای بیان و شرح بیماری روحی افسردگی که احتمالا کم و بیش با آن آشنا هستید و یا دست کم چندیدن باری نام آن را شنیده‌اید ولی سخن ما در این مقاله کاملا متفاوت هست و لطفا اگر تعریف قدیمی‌ای از این عبارت دارید آن را کنار بگذارید.

آن چیزی که احتمالا قبلا شنیده‌اید اینگونه توضیح داده می‌شود که:

با آمدن فصل زمستان و كوتاه‌شدن روشنایی خورشید بسیاری از افراد به افسردگی مبتلا می‌شوند. این ناهنجاری‌ فصلی طی ماه‌های آذر، دی و بهمن در هر سنی به وجود می‌آید اما اغلب در سنین 18 تا 30 سالگی خودش را نشان می‌دهد و زنان را بیشتر گرفتار می‌كند.

در واقع مقصر این امر ملاتونین است!

افسردگی فصلی تحت‌تأثیر ملاتونین بروز می‌كند؛ هورمونی كه توسط غده پینه‌آل در مغز ساخته و ترشح می‌شود و نقش مهمی در تنظیم ساعت بیولوژیك بدن ایفا می‌كند.

ملاتونین در فصل سرما و به‌دلیل تاریكی زیاد، بیش از فصول دیگر سال ترشح می‌شود و از آنجا كه ترشح این هورمون هر چه بیشتر باشد، بروز اختلالات خلقی نیز بیشتر است، افراد زیادی در زمستان دچار افسردگی می‌شوند که اصطلاحا به آن سرماخوردگی روحی گفته می‌شده است.

و حالا منظور ما از سرماخوردگی روحی چیست؟

همانطور که شما هم احتمالا تجربه داشتید، ‌سرماخوردگی فقط در زمستان اتفاق نمی‌افتد و احتمالا شما هم همچون من و اطرافیانم تجربه بیماری و ناخوش‌احوالی‌ای شبیه سرماخوردگی در دیگر فصول سال را داشته‌اید.

منظور من هم همین اتفاق است که در فصول مختلف سال قابل تجربه است و علی الخصوص در زمانی که در حال گذراندن دوره‌ی مهم، خاص و یا سختی از زندگی هستیم؛ در این شرایط به دلایل مختلف فشار روانی موجود بر اثر آن موضوع و یا در آن دوره خاص ما آماده مبتلا به سرماخوردگی روحی هستیم.

این حالت را مثلا کسانی که برای آزمون کنکور در تلاش هستند ممکن است خیلی بیشتر تجربه کنند و یا اگر شما در حال تلاش برای امری مهم در زندگیتان هستید نیز مستعد ابتلا به این بیماری هستید!

سرماخوردگی روحی به تعبیر من، وضعیت خلقی و روانی است که پس از ابتلا، فرد از انجام کارهای روزمره ناتوان است و علائم بالینی آن کرختی و بی‌حوصلگی است ولی درد گلو و آبریزش بینی در این دوره دیده نمی‌شود!

این سرماخوردگی از بزرگترین و مشکل‌زا ترین بیماری‌های دوره‌های حساس زندگی ( مثل دوران مطالعاتی کنکور) است !

در ادامه می‌خواهیم سرماخوردگی روحی و جسمی را تشریح و مقایسه کنیم:

• علائم سرماخوردگی جسمی و روانی؟

سرماخوردگی جسمی؛

معمولاً با خستگی، عطسه و سردرد آغاز می‌شود و با علائمی چون سرفه، گلودرد، آبریزش بینی و تب ادامه می‌یابد و معمولاً هفت تا ده روز بعد برطرف می‌شود و برخی علائم ممکن است تا سه هفته طول بکشد.

سرماخوردگی روحی؛

معمولا با خستگی، کرختی، بی‌انگیزگی، بی‌حوصلگی و عدم تمرکز آغاز می‌شود و با علائمی چون:

اهمال‌کاری در اجرای برنامه‌ها، احساس دائمی کمبود وقت در اجرای برنامه، احساش شدید فراوشی مطالب (برای دانش‌آموزان)، نتیجه نگرفتن در آزمون‌ها ( و یا تست زنی برای کنکوری‌ها) و فرار از انجام وظایف و مسئولیت‌ها‌ ادامه می‌یابد و معمولا هفت تا ده روز بعد احتمالا برطرف می‌شود و برخی علائم ممکن است تا سه هفته یا بیشتر باقی بمانند.

• عوامل ایجاد:

سرماخوردگی جسمیِ؛

بیش از دویست نوع ویروس عامل سرماخوردگی وجود دارد، از آن جمله می‌توان به راینو ویروس‌ها (که خود بیش از ۹۹ نوع مختلف شناخته‌شده هستند) اشاره نمود که متداول‌ترین عامل این بیماری هستند. ویروس‌های عامل بیماری می‌توانند تا مدت زمانی طولانی (برای راینو ویروس تا بیش از ۱۸ ساعت) در محیط فعال بمانند و ممکن است از دستان به چشمان و بینی که محل عفونت هستند، منتقل شوند.

سرماخوردگی روحی؛

بیش از صدها نوع ویروس فکری و محیطی عامل سرماخوردگی روانی وجود دارد!

متداول‌ترین‌شان، پیشرفت دوستان نزدیک در عملکرد خودشان، تفکر به ناتوانی و احساس ضعف در اعتماد به نفس، صحبت فلسفی دوستان در مورد بد بودن شرایط ( ویا بیخود بودن درس خواندن برای دانش‌آموزان و دانشجویان)، کاهش بازدهی فرد ( و یا تراز و درصدهای آزمون برای دانش‌آموزان)، مواجه با موقعیت‌های سخت و... هستند که معمولا می‌توانند بسته به نوع شخصیت و محیط فرد پیشروی خیلی سریع داشته باشند و یا با هر ارتباط صوتی، متنی، تصویری و ... قابل انتقال سریع هستند.

• راه‌های انتقال ویروس:

سرماخوردگی جسمیِ؛

ویروس از طریق استنشاق یا بلعیدن ذرات عطسه، سرفه و یا تماس با افراد و اشیاء آلوده قابل انتقال به بدن فرد مقابل است.

سرماخوردگی روحی؛

ویروس از طریق صحبت‌های منفی دوستان، خانواده، هم‌کلامی با افراد منفی نگر،‌ تحلیل غلط عملکرد گذشته (و یا آزمون‌های آزمایشی برای دانش‌آموزان کنکوری) قابل انتقال به ذهن فرد است.

• برخورد سیستم دفاعی و ساخت پادتن:

سرماخوردگی جسمی؛

با هر بار ابتلا به بیماری، بدن انسان پادتن مربوط به ویروس را تولید می‌کند تا در آینده دیگر به آن مبتلا نشود، اما از آنجا که بیش از دویست ویروس مختلف باعث سرماخوردگی می‌شوند، با هر بار ابتلا باید پادتن مختص آن ساخته شود و برای همین یک فرد در طول زندگی خود به‌طور متوسط ۵۰ بار (بزرگسالان دو تا پنج بار در سال و کودکان شش تا ده بار در سال) به سرماخوردگی مبتلا می‌شود.

سرماخوردگی روحی؛

با هر بار ابتلا و پس از طی مراحل بهبود تفکر صحیح برای مقابله با ویروس در ذهن تولید می‌شود، اما از آنجا که بیش از هزاران نوع از ویروس وجود دارد و برخی بسیار جدید و جهش یافته هر فرد در طول دوره تلاش خود در یک مسیر مهم برای رسیدن به هدف به طور متوسط ۱۰ بار و یا بسیار بیشتر به سرماخوردگی روحی یا روانی مبتلا می‌شود.

• قالب کلی درمان:

سرماخوردگی جسمیِ؛

درمانی برای سرماخوردگی جسمی وجود ندارد!

ولی علایمش می‌تواند بهبود یابد. سرماخوردگی واکسن ندارد. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن می‌تواند به تسکینِ درد کمک کند و همچنین نباید بدون اجازه و تشخیص پزشک از آنتی‌بیوتیک یا دارو‌های نظیر استفاده شود. معمولاً بیماری، خود به خود بین ۷ تا ۱۰ روز (پروسه درمان) و یا شاید هم کمتر درمان می‌شود.

سرماخوردگی روحی؛

درمان برای سرماخوردگی روحی وجود دارد!

دسته اول:

درمان‌های سرپایی!

قرقره کردن جملات انگیزشی در ذهن (جنس مرغوب با اصالت و واقعی) هر روز ۴ وعده،

بازنگری هدف و دلایل به مدت ۳ روز - صبح ها قبل از صبحانه

دوری از عامل یا عوامل ورود ویروس - به مدت یک هفته

کاهش شدید حجم برنامه های اجرایی و داشتن برنامه‌های سبک - به مدت ۳ روز

حرکات کششی و نرمشی ساده در منزل، یک ساعت بعد از غذا - هر روز ۲وعده

دمنوش گل‌گاو زبان با نبات (یا چیپس و ماست‌موسیر) - هر شب قبل از خواب حداقل ۳ شب

البته این آیتم آخر مورد علاقه من هست و شما می توانید هر فعالیت و یا خوراکی مورد علاقه‌تان را جایگزین کنید.

دسته دوم:

درمان‌های کلینیکال و نیازمند دریافت کمک حرفه‌ای!

در این روش باید به مشاور روانشناس خود مراجعه نمایید تا با عمل جراحی روانی ویروس را ذهن و روان شما تخلیه نماید. این کار خیلی زیاد به طول نمی ‌انجامد و با استفاده از تکنیک‌های درمان شناختی و یا در مان‌های اگزیستانسیال به زودی شما با حال خوب در مسیر فعالیت و هدف خود قرار خواهید گرفت.

دقت کنید!!

ممکن است علائم سرماخوردگی روحی همچون سرماخوردگی جسمی بعد از ۷ تا ۱۰ روز کم رنگ شده و یا از بین بروند ولی در صورت نداشتن درمان اثرات مخرب آن موجب ضعف در سیستم ایمنی روانی می‌شود و احتمال بروز سرماخوردگی بعدی را به شدت بالا می‌برد

• روش‌های پیشگیری:

سرماخوردگی جسمیِ؛

مهم‌ترین راه‌های پیشگیری عبارتند از: شستن دست‌ها؛ لمس نکردن چشم‌ها، بینی یا دهان با دستان نشسته؛ و دور ماندن از افراد بیمار. ماسک صورت هم می‌تواند برای پیشگیری از این بیماری مناسب باشد.

سرماخوردگی روحی؛

مهم‌ترین راه‌های پیشگیری عبارتند از:

کاهش استفاده بی‌مورد و بی‌رویه از فضای مجازی،

عدم توجه به موج‌های منفی محیطی،

تحلیل صحیح عملکرد و یافتن دلایل افت و یا عدم پیشرفت،

اجرای برنامه و گزارش‌نویسی صحیح روزانه،

ماسک گوش (پنبه در گوش برای نشیدن صحبت‌های منفی بافان)،

تلاش برای در لحظه بودن

و مسلما دور ماندن از افراد بیمار می‌تواند برای پیشگیری از این بیماری مناسب باشد.

تاثیرات جانبی:

سرماخوردگی جسمیِ؛

سرماخوردگی باعث می‌شود که دستگاه ایمنی بدن در مقابل باکتری‌ها آسیب‌پذیر شود و در نتیجه ممکن است به بیماری‌های باکتریایی مانند برونشیت، سینه پهلو، سینوزیت، عفونت گوش میانی یا گلودرد منجر گردد.

سرماخوردگی روحی؛

سرماخوردگی روحی باعث می‌شود که دستگاه ایمنی روانی فرد در مقابل دیگر ویروس‌ها (حتی بسیار ضعیف) آسیب‌پذیر شود و در نتیجه ممکن است به بیماری‌های مختلف روحی ویا جسمی منجر گردد که از شایع ترین آنها می‌توان: بی‌‌انگیزگی مفرط، دست‌کشیدن از هدف، افسردگی، معده درد، دردهای عضلانی و ... را نام برد.

نویسنده: پدرام فیاضیان. روانشناس عمومی

منبع مطالب سرماخوردگی: ویکی پدیا