همانطور که در مقاله چرا فن بیان، چرا طنین صدا گفتیم فن بیان یعنی توان سخن گفتن در هر شرایط و موقعیتی.
برایان تریسی (Brian Tracy) درباره مهارت فن بیان می‌گوید: “هنگامی که به خوبی سخن می‌گوییم، بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار می‌گیریم و آن‌ها احترام بیشتری برای ما قائل می‌‌شوند. بنابراین زمانی که به علت فن بیان قوی از دیگران واکنش مثبتی می‌گیریم، دید مثبتی به خود خواهیم داشت و این احساس باعث افزایش اعتمادبه‌نفس و خودباوری در ما می‌شود.”
برای داشتن زندگی ایده آل و فوق العاده نیاز است تا ارتباطات بسیار موثر و مثبتی در طول زندگی خود داشته باشیم. ما برای داشتن یک زندگی خوشبخت نیاز داریم تا با اعضای خانواده، همکاران، دوستان و … ارتباط خوبی برقرار کنیم.
نحوه صحبت کردن و فن بیان ما مهم‌ترین ابزار برای برقراری ارتباط با دنیای اطرافمان است.
بنابراین فن بیان از جمله مهارت های ضروری است که برای داشتن زندگی موفق و شاد به آن احتیاج خواهید داشت.
فن بیان را اینگونه می‌توان تعریف کرد: توانایی سخن گفتن به نحوی موثر، واضح و قدرتمند. دیل کارنگی (Dale Carnegie) که یکی اساتید بزرگ سخنوری و فن بیان دنیاست اینگونه عنوان می‌کند : “سخن گفتن چیزی بیش از بیان یک سری کلمات است.”
این جمله دقیقا به این موضوع اشاره دارد که سخن گفتن در کنار رعایت یک سری از اصول و قواعد کارساز خواهد بود. اصول و قواعدی بسیار ساده اما کلیدی که گاهی حتی بر مفهوم جمله تاثیرگذار است.
کلمات قدرتمند و واضح، اعتماد به نفس بالا، اطمینان و صداقت، شفافیت و … از ویژگی‌هایی هستند که درون این مهارت جای گرفته‌اند.
برای درک بهتر این موضوع با یک مثال شروع می‌کنیم:
تا به حال افرادی را دیده‌اید که هنگام صحبت کردن آن ها فقط دوست دارید به صحبت‌هایشان گوش دهید؟ یا افرادی که با تمام اعتماد به نفستان نمی‌توانید به آن ها نه بگویید؟ افرادی که هنگام صحبت با آن ها احساس می‌کنید کاملا شما را درک نموده‌اند و به وضوح احساس آن‌ها را از طریق گفتارشان درک کرده‌اید؟ به نظر شما تفاوت این افراد با دیگران چیست؟
قطعا مهارت فوق‌العاده آن‌ها در بیان کلمات و چیدمان جملات موجب می‌شود تا اطمینان بیشتری نسبت به آن‌ها پیدا کنید. بنابراین این مهارت را می‌توان توانایی بیان جملات به صورت شفاف، واضح و تاثیرگذار نیز تعریف نمود.
با توجه به اهمیت این مهارت در زندگی شخصی، اجتماعی و کاری، افراد موفق شناخته شده و بزرگ توصیه می‌نمایند که اگر می‌خواهید به موفقیت دست پیدا کنید، حتما این مهارت را در خود تقویت نمایید. در ادامه با هم مرور می‌کنیم فن بیان برای چه دسته از افرادی واجب و ضروری محسوب می‌شود.
احتمالا این جمله را از زبان خیلی از دوستان گوینده و مجری شنیده‌اید که به شوخی می‌گویند: “من نمی‌تونم ساکت باشم، من اصن پول می‌گیرم که حرف بزنم!” توضیح اهمیت فن بیان برای مجریان، گویندگان و سخنوران، توضیح واضحات است. مجری و گوینده‌ای که دایره لغات پایینی داشته باشد و نتواند به راحتی جمله‌بندی کند و یا با تپق زیاد صحبت کند، در همان دقایق اولیه اجرای خود، همراهی مخاطب را از دست می‌دهد و این اتفاق بدترین اتفاق برای یک مجری است. مجری و سخنران به قدری باید قدرت کلام داشته باشد که وقتی اجرای خود را شروع می‌کند همه مخاطبان میخکوب بیان و لحن و فراز و فرود کلام او شوند. هم‌چنین با توجه به زمان زیاد صحبت کردن، روش تنفس صحیح یا همان تنفس دیافراگمی برای این دسته از هنرمندان واجب است و باعث بالا رفتن عملکرد آن‌ها می‌شود.
حتی اگر بحث بداهه صحبت کردن را کنار بگذاریم، آماده کردن متن برای اجرا، یک روش مرسوم بین مجریان و سخنرانان است. اما داشتن فن بیان قوی باعث می‌شود همان متن آماده را به بهترین شکل و تاثیرگذارترین حالت ممکن اجرا کنید. در غیر این صورت، مخاطب صرفا شاهد یک روخوانی از یک متن است که هیچ تاثیری بر روی او نخواهد داشت.
فن بیان در بازیگری از چنان اهمیتی برخوردار است که بازیگر و هنرپیشۀ بدون فن بیان قدرتمند، ناقص است. بازیگران و هنرپیشگان تئاتر و سینما از طُرُقِ مختلفی حس را به تماشاگر منتقل می‌کنند.
ریچارد دایر (Richard Dyer)نشانه اجرا را بیان چهره‌ای، صدا، ژست‌ها، حالات و حرکات بدن می‌داند. پژوهشگران عرصه تئاتر، سینما و تلوزیون برای تحلیل و بررسی همه جانبه تاثیر صدای بازیگران باید از متخصصان حوزه صداسازی و فن بیان کمک بگیرند. از این رو فن بیان در بازیگری نیاز به آموزش تخصصی فن بیان، صداسازی و لحن دارد.
البته که در سینما، تئاتر و یا تلوزیون اهمیت فن بیان و صداسازی نسبت به سایر نشانه‌های اجرا متفاوت است. به این معنا که در تئاتر اهمیت صدا و حرکات بدن بیشتر از بیان چهره اهمیت دارد چرا که فاصله تماشاگر این ضرورت را ایجاب می کند. ولی در سینما و تلوزیون بیان چهره به همان اندازه صدا و فن بیان و حرکات بدن اهمیت دارد.
معنای تکنیک، شناخت و آگاهی از نحوه به کار بردن ابزاری است که برای یادگیری یک حرفه خاص به آن نیاز دارید.
برای مثال در نجاری، نجار ابتدا باید با ابزارهای کارش آشنا شود و سپس نحوه به کار بردن آن‌ها را برای ساختن اشیا بیاموزد.
به همین ترتیب بازیگر نیز باید در ابتدا ابزاری که در اختیار دارد را به خوبی بشناسد و سپس شیوه به کار بردن آن را برای اجرای نمایش بیاموزد.
یکی از مهارت‌هایی که یک مدیر موفق و کاریزماتیک باید داشته باشد، کلام اثربخش است. خوب صحبت کردن و داشتن مهارت فن بیان مدیران باعث می‌شود مورد احترام قرار بگیرند. برخی مدیران به حدی پراکنده‌گویی می‌کنند که کارمندان بدون تمایل و از روی وظیفه در آن جلسات شرکت می‌کنند و به سخنان آن‌ها گوش می‌دهند. یکی از مهم‌ترین لازمه‌هایی که یک مدیر توانمند باید داشته باشد تا بتواند خود و کسب و کارش را به قله‌های موفقیت برساند، داشتن فن بیان قوی است. اکثر مدیران ما فن بیان خوبی ندارند و همین دلیل، باعث شده که کارمندانشان از آن ها به شدت ناراضی باشند و اختلافاتی میانشان به وجود بیاید.
نوع صحبت مدیران و برخورد آن‌ها با کارمندان تاثیرات زیادی بر بازدهی کارمندان دارد و در صورتی که به آن توجه نشود، مشکلات زیادی در سازمان ایجاد می‌شود. طبق تحقیقات بیش از ۷۵ درصد کارمندان حس می‌کنند رئیس یا مدیر، مهم‌ترین عامل استرس آن‌ها در محل کار است.
مهم‌ترین عامل استرس کارمندان در محل کار، نوع صحبت مدیران با آن‌ها است؛ بنابراین قدرت بیان مدیران باید به صورتی باشد که منظور آن‌ها به صورت واضح، صریح و مودبانه به کارمندان انتقال داده شود. مدیران با تمرین برخی تکنیک‌ها می‌توانند فن بیان خود را تقویت کنند.
