در این شماره دنیای اقتصاد با دوستان صفحه کارآفرینی یک مصاحبه داشتم و درباره شرایط استارتاپ ها بعد از همه گیری کرونا و تغییراتی که به به وجود آمد صحبت کردیم. درباره پیش بینی مون از شرایط پس از بهبود اوضاع نیز صحبت کردیم که در متن زیر میتوانید مطالعه کنین:
بحران کرونا شرکت ها را دچار چالش های فراوانی کرده که برای ادامه مسیر مجبور به انجام تغییرات فراوانی شدند. در این بین استارتاپ ها با توجه به ساختار منعطف و اجایل با سرعت بیشتر توانستند خود را با شرایط جدید منطبق کنند. تغییرات را میتوانیم در چند دسته مدیریت داخلی تیم، دسترسی به بازار و جذب سرمایه بیان کنیم.
در مدیریت داخلی تیم مفهوم دورکاری به خوبی در بین استارتاپ ها جا افتاده و امروز بسیاری از تیم ها به صورت دورکاری و یا ترکیبی از حضوری و دورکاری در حال همکاری با یکدیگر هستند. امکان جذب همکار از سراسر کشور، تمرکز بر خروجی برای ارزیابی عملکرد و بهبود راندمان افراد بدلیل حذف محدودیت مکانی برای کار کردن از مزایای این مدل همکاری برای استارتاپ ها و همچنین شرکت های نوآور محور بوده است.
در زمینه جذب سرمایه اما به نظر چالش های بزرگی برای استارتاپ ها به خصوص تیم هایی که در مراحل اولیه بودند ایجاد کرد. تغییر پیش فرض های موجود، شفاف نبودن زمان خاتمه این بحران و مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا باعث شد که حجم سرمایه تزریقی به شرکت های نوآور محور کاهش یابد و بسیاری از استارتاپ ها در تامین مالی دچار مشکل شوند و نتوانند به حیات خود ادامه بدهند.
در زمینه بازار نیز تحولات زیادی اتفاق افتاده است که برخی از آنها شرایط را بهتر کرده و برخی بدتر. به طور کلی وضعیت بد اقتصادی کشور ریسک فعالیت اقتصادی را در کشور بالا برده حال برای یک تیم استارتاپی که خود در فضای عدم قطعیت فعالیت میکند این ریسک بسیار بیشتر است و احتمال شکستش افزایش می یابد. علاوه بر آن اولویت ها و نیازهای مردم پس از همه گیری کرونا با پیش از آن تفاوت کرده و تمرکز بر تامین نیازهای اساسی از بستر اینترنت افزایش یافت. بنابراین برخی از خدمات و محصولات که با نیازهای فعلی مردم همخوانی نداشتند، محکوم به شکست بودند. اما در این بین اکثر استارتاپ هایی که خدمات و محصولات خود را از طریق اینترنت عرضه میکردند بدلیل تمایل مردم به خرید از راه دور، فرصت بسیار خوبی برایشان ایجاد شد و رشد خوبی را توانستند تجربه کنند. از این دست میتوانیم تیم های فعال در زمینه تجارت الکترونیک، آموزش مجازی، ارائه دهنده محتواهای دیجیتال و ارائه دهندگان خدمات مبتنی بر فناوری را نام برد.
بنابراین هر چند در بحران کرونا بسیاری از شرکت ها با مشکلات اقتصادی مواجه شدند اما استارتاپ ها بدلیل همخوانی بیشتر با فناوری بهتر توانستند از این شرایط گذر و حتی فرصت های خوبی برای خودشان ایجاد کنند.
در حال حاضر بیشترین تفاوت در فرصت های موجود برای ورود به بازار و رشد و همچنین توسعه تیم دیده می شود. فرصت جذب هم تیمی از سراسر ایران، شرایط تشکیل تیم قوی را آسانتر کرده اما چالش های فعالیت از راه دور رویکرد فعالیت تیم ها را دستخوش تغییر کرده است. بعنوان مثال در حال حاضر استفاده از ابزار آنلاین نقش مهمی در پیش برد کارها دارد.
همچنین فرصت های زیادی با توجه به شرایط به وجود آماده که تیم ها میتوانند از آن برای شکل دهی و رشد محصول خود استفاده کنند. بعنوان مثال شرکت های بزرگ در دنیا بیش از پیش به سمت استفاده از محصولات دیجیتال حرکت کرده اند که فرصت های مناسبی جهت فعالیت بین المللی برای تیم های ایرانی ایجاد کرده است.
البته مهم است بدانیم فرصت های ایجاد شده بدلیل همه گیری کرونا ممکن است پایدار نباشد و پایه های کسب و کار خود را بر اساس پارامترهای خاص دوران کرونا نگذاریم. بلکه به آن بعنوان یک فرصت برای رشد نگاه کرده و تمام تلاش خود را برای استفاده از این فرصت بکار گیریم. پیش بینی آینده در شرایط فعلی بسیار دشوار است و ممکن است اتفاق پیش بینی نشده ی دیگری در دنیا رخ دهد. بنابرین برای برنامه ریزی ها خود باید احتمال خطای بیشتری در نظر گرفته و قابلیت انعطاف بیشتری داشته باشیم. امروز استارتاپ ها مانند لنجی هستن که در شرایط طوفانی میخواهند دل به دریا بزنند؛ پس باید مانند ناخدایی باتجربه شرایط مختلف را در نظر بگیرند و تا حد امکان آمادگی لازم برای اتفاقات پیش بینی نشده در تیم ایجاد کنند.
افزایش استفاده مردم از اینترنت و استفاده از محصولات و خدمات آنلاین در دوران همه گیری کرونا سرعت بیشتری یافت و امروزه اکثر مردم کشور تجربه استفاده از این محصولات و خدمات ها را دارند. بنابراین میتوانیم بگویم شرایط فعلی کمک مناسبی به تغییر فرهنگ استفاده مردم کرده و فرصت های مناسبی برای فعالیت استارتاپ های آنلاین ایجاد کرده است.
شرایط منابع انسانی نیز نه تنها در استارتاپ ها بلکه در همه شرکت های نوآور و پیش رو بعد از کرونا تفاوت فاحشی با پیش از کرونا دارد. کم شدن اهیمت مکان برای همکاری، افزایش استفاده از فناوری و متداول شدن جلسات آنلاین اتفاقات مثبتی است که شرایط امروز به آن کمک ویژه ای کرده و شرایط را برای فعالیت استارتاپ ها تغییر داده است.
اگر استارتاپ ها به شرایط فعلی بعنوان یک فرصت برای رشد نگاه کرده پو پایه های کسب و کار خود را بر اساس نیازهای جامعه در شرایط عادی گذاشته باشند احتمالا به سلامت به کار خود ادامه می دهند. اما اگر حیات آنها وابسته به شرایط فعلی جامعه است بهتر است تا قبل از بازگشت به روزهای عادی، استراتژی خود را تغییر داده و سعی کنند محصول یا خدمتی ارائه کنند که پس از همه گیری کرونا نیز مشتریان خود را داشته باشد. البته پیش بینی این موارد سخت است اما نشانه های بهبود شرایط و بازگشت به شرایط عادی مشاهده می شود.
روش ها تا جایی که من در جریانم تغییر جدی نداشته است و همچنان اصول و فرآیندها یکسان است. اما رواج یافتن جلسات از بسترهای آنلاین باعث سریع تر و آسانتر شدن فرآیند جذب سرمایه شده است.
این اتفاق هزینه زمانی و مالی جلسات را بسیار کاهش داد و تقریبا تمام شرکت ها، سرمایه گذاران و مشاوران از بستر آنلاین در دسترس قرار گرفتند. بنابراین ارتباط گیری و مذاکره با سرمایه گذاران آسان تر از قبل شد. بستر ارتباط با مشاوران و متخصصان خوب در سراسر کشور نیز از راه دور تسهیل شد که خود در زمینه رفع مشکلات تیم و جذب سرمایه میتواند کمک فراوانی کند. به نظر این فرهنگ برگزاری جلسات از راه دور در آینده نیز پایدار بماند.
بسترهای لازم برای فعالیت از راه دور خوشبختانه در این شرایط با سرعت بالایی مهیا شد و امروز فناوری های مورد نیاز آن مانند ابزارهای ارتباط از راه دور، مدیریت پروژه و اشتراک گذاری به خوبی توسعه داده شده اند. قوانین کشور نیز خود را با این موضوع به روز کرده و بعنوان مثال تامین اجتماعی دورکاری را به رسمیت شناخته است. بنابراین توسعه بازار در شهرهای مختلف امروز آسان تر از قبل است. امکان همکاری با شرکت ها و سرمایه گذاران در شهرهای دیگر نیز افزایش یافته است.علاوه بر آن دورکاری بیش از پیش رواج خواهد یافت و بعنوان یکی از مدل های رایج همکاری باقی خواهد ماند و شرکت ها بر روی آن سرمایه گذاری بلند مدت خواهند کرد. همانطور که امروزه بسیاری از شرکت های پیش رو دنیا و ایران دورکاری را برای همیشه به رسمیت شناخته و به شرایط جذب خود اضافه کرده اند.
پیمان کاظمی
