شاید سختترین کلمهای که در املای دبستان معلمها به ما میگفتند، قسطنطنیه بود. واقعا هم اسم سختی است. این نام قدیم همین شهر استانبول ترکیه است. استانبولی که حسابی بر سر زبانها افتاده و مخصوصا در ایران طرفدارهای زیادی دارد. چرا؟ چون هم نزدیک هست، هم در مقایسه با دیگر شهرهای خارجی، شهر ارزانی است، هم جاذبهها و دیدنیهای زیادی دارد و هم شهری است که دو قاره اروپا و آسیا را در خود دارد. در واقع تنگه بسفر این دو قاره را در استانبول از هم جدا کرده است. این دلایل کافی است تا استانبول به یک مقصد گردشگری درست و حسابی تبدیل شود. ولی قبل از حرکت بعد نیست کمی درباره شهر و مردم استانبول بدانیم. با پین تاتی همراه شوید.
استانبول که از ابتدا به نام بوزاس شناخته میشد در طول عمر خود در سیطره سه امپراطوری بزرگ بود:
ایران، روم و عثمانی.
پس عجیب نیست که جای جای این شهر پر است از بناهای تاریخی متعلق به دورانهای مختلف.
در ابتدا یونانیان حدود قرن هقت قبل از میلاد دست روی این منطقه گذاشتند. پس از آن نزدیک به 500 سال پیش از میلاد بوزاس توسط کورش بزرگ فتح شد. بعد از گذشت نزدیک به 200 سال رومیان قدرتمند با فرماندهی کنستانتین کبیر بوزاس را فتح کردند و نام آن را به کنستانتین تغییر دادند که بعدها به قسطنطنیه معروف شد.
در سال 395 میلادی یکی از فرزندان کنستانتین کبیر حکومت روم شرقی یا همان حکومت بیزانس را در بخشهای غربی کشور ترکیه کنونی آغاز کرد. او نیز مثل پدرش کنستانتین را پایتخت خودش اعلام کرد. این آخر ماجرای شهر نبود.
در سال 1300 میلادی عثمان، اولین حاکم امپراطوری عثمانی ترکان منطقه را دور خودش جمع کرد و با ایجاد ارتشی قوی حکومت عثمانی را پایهگذاری کرد و آنکارا را رسما پایتخت حکومت خود اعلام کرد. جنگهای زیادی بین عثمانیها و حکومتهای ایران و روم در گرفت تا سرانجام سلطان محمد فاتح، فاتح میدان نبرد شد و در سال 1453 میلادی توانست شهر قسطنطنیه را فتح کند. او هم نام قسطنطنیه را به استانبول تغییر داد و پایتخت را از آنکارا به استانبول منتقل کرد و با اعلام کردن دین اسلام به عنوان دین رسمی، همه کلیساهای بیزانسی را به مسجد تبدیل کرد.
امپراتوری بزرگ عثمانی همچنان با قدرت راه خود را پیش میبرد؛ تا زمانی که از نیروهای متفقین در جنگ جهانی اول شکست خورد. این شکست سالها بعد منجر به شکلگیری جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک در سال 1923 میلادی شد.
مردم استانبول به زبان ترکی استانبولی حرف میزنند که با ترکی داخل ایران خیلی فرق دارد. اما دین!
ترکیه یک کشور سکولار محسوب میشود. یعنی دین رسمی ندارد و هر کس به آیین خویش. برای همین هم کلیساها، هم مساجد و هم کنیسهها همه فعالند بدون اینکه محدودیتی برای دینی وجود داشته باشد.
با این وجود بیشتر جمعیت مذهبی این کشور، یعنی 97 درصد را مسلمانان تشکیل میدهند که اغلب آنها سنیاند.
ترکیه و مخصوصا استانبول از لحاظ فرهنگی خیلی با ایران تفاوت ندارند. مثلا در زمان ملاقات با همدیگر دست میدهند؛ خیلی هم محکم. ولی موقع خداحافظی زیاد اصراری به دست دادن ندارند. اگر طرف دوست یا آشنایی باشد معمولا علاوه بر دست دادن، همدیگر را میبوسند.
مردم ترکیه به شدت خانواده دوست هستند. آنها دائما با دوستان و اقوام خود در ارتباطند و به طور منظم دور هم جمع میشوند. اما مهماننوازی ترکها غریبه و آشنا نمیشناسد. این میزبانهای صمیمی هر کاری میکنند تا مهمانشان راضی و خشنود باشد و برای پذیرایی از آنها از هیچ چیز کم نمیگذارند. از طرف دیگر اگر میهمان زود خانه را ترک کند، یعنی به او خوش نگذشته و ترکها این حرکت را نوعی بیاحترامی به صاحب مجلس میدانند.
چیزی که در ترکیه و استانبول زیاد پیدا میشود، چایخانه یا قهوهخانه است. قهوهخانهها پاتوق مردان است.
معمولا در اوقات بیکاری یا استراحت به بهانه نوشیدن چای دور هم جمع میشوند و درباره مسائل مختلف از جمله موضوعات سیاسی حرف میزنند. برخی هم مشغول بازی تخته نرد میشوند.
مردم ترکیه و استانبول عاشق غذا خوردن هستند. این را میتوانیم از تنوع غذاهای ترکی و طعم خوشمزه آنها متوجه شویم. غذاها و خوراکیهای استانبول به چند دسته تقسیم میشوند:
پیش غذا، غذای اصلی، دسر و خوراکیهای خیابانی
انواع دلمهها، سالاد، پوره، خاگینه، ترشی، میوه
بورک (نوعی پیش غذا با ورقههای یوفکا و مخلفات میان آن)، انواع پنیر
بادمجان سرخ کرده با سس گوجه فرنگی، سالاد بادمجان کبابی، بادمجان تنوری با ماست
لوبیا چیتی، کنگر فرنگی، پاستا با سس گوجه فرنگی تند و ماست چکیده با نعنا.
سیمیت، میدیه دولما، بلوط بوداده، بلال و … . این خوراکیهای خوشمزه و البته ارزان را میتوانیم از چرخ دستیهای کنار خیابان تهیه کنیم.
بیشتر غذاهای اصلی استانبول را غذاهای گوشتی و دریایی تشکیل میدهند. غذاهایی مثل شیش کباب، کباب ترکی، آدانا کباب، چوپ شیش، دونر کباب، اسکندر کباب، پیده، کوفته.
بعد از غذا نوشیدن چای یا قهوه به همراه باقلوا، راحت الحلقوم، کنوفه، حلوا و… واقعا میچسبد.