اگر بخواهید به حال فعلی خود از ۱ تا ۵ (کمترین به بیشترین) نمره بدهید چه نمره‌ای می‌دهید؟
به این نوع سوال پرسیدن طیفی می‌گویند و نام آن را مقیاس لیکرت گذاشته‌اند!
اما چرا لیکرت؟
چون رنسیس لیکرت، دانشمند آمریکایی، اولین بار در سال ۱۹۳۲ از این روش در پایان‌نامه دکترای خود استفاده کرد تا میزان احساسات و برخورد جامعه آماری خود در معاملات بین‌المللی را بسنجد.
مقیاس لیکرت بعدها بیشتر برای سنجش مسائل مربوط به کسب‌وکار‌ها مانند بازاریابی یا رضایت مشتریان، علوم اجتماعی و پژوهش‌های رفتاری استفاده شد.
در این مقاله قرار است به طور خلاصه به شما بگوییم مقیاس لیکرت چیست و انواع آن را نام ببریم. شما می‌توانید برای مطالعه بیشتر درباره این موضوع مقاله مفصل مقیاس لیکرت را در وبلاگ پرس‌لاین بخوانید.
مقیاس لیکرت یا طیف لیکرت (Likert Scale) به نوع سوالی گفته می‌شود که از پاسخ‌دهنده‌ها طی چند گزینه می‌خواهیم وضعیت سوال را مشخص کنند.
در طراحی سوال‌های مقیاس لیکرت نوعی طیف به کار رفته و پاسخ‌دهنده‌ها باید پاسخ خود در چند گزینه ۲، 3، ۴، ۵، ۶، ۷ تا ۱۱ تایی مشخص کنند. به هریک از این گزینه‌ها یک گویه از مقیاس لیکرت گفته می‌شود.
از مقیاس لیکرت برای اندازه‌گیری دیدگاه‌ها، نطرات، احساسات یا قضاوت‌های پاسخ‌دهنده‌ها استفاده می‌شود.
مثلا در یک پرسشنامه مقیاس لیکرت مربوط به سنجش رضایت مشتریان می‌توانیم چنین سوال و پاسخی مطرح کنیم:
چقدر از کیفیت پشتیبانی محصول ما راضی هستید؟
１. خیلی زیاد
２. زیاد
３. متوسط
４. کم
５. خیلی کم
به این ترتیب در این سوال از یک مقیاس لیکرت ۵ تایی یا ۵ گزینه‌ای استفاده کرده‌ایم.
انواع طیف لیکرت را می‌توان را به دو گروه مقیاس فرد و زوج تقسیم کرد. مقیاس‌های زوج معمولا حالت خنثی ندارند اما در سوالات پرسشنامه طیف لیکرت فرد حالت خنثی هم در نظر گرفته می‌شود.
- طیف لیکرت ۳ تایی: در این مقیاس لیکرت از موافق و مخالف و حالت خنثی هر سه در نظر گرفته می‌شود.
مثال:
من می‌دانم برای حل مشکلاتم در سایت باید وارد کدام قسمت شوم.
１. موافق
２. نظری ندارم
３. مخالف
- طیف لیکرت ۵ تایی: در این مقیاس لیکرت علاوه بر داشتن نظر خنثی، پاسخ‌دهنده می‌تواند نظرهای میانی را هم انتخاب کنید.
مثال:
این ابزار به من کمک کرده است که بتوانم زمانم را بهتر مدیریت کنم.
１. کاملا موافقم
２. موافقم
３. نظری ندارم
４. مخالفم
５. کاملا مخالفم
- طیف لیکرت ۷ تایی: در این نوع مقیاس لیکرت، پاسخ‌دهنده با ۷ پاسخ مواجه می‌شود. این ۷ پاسخ با یکدیگر کاملا متفاوتند و تا حدود زیادی از گیج شدن او جلوگیری می‌کند.
مثال:
میزان رضایت مردم از اینترنت چقدر است؟
１. کاملا راضی
２. راضی
３. تاحدودی راضی
４. نظری ندارند
５. تاحدودی ناراضی
６. ناراضی
７. کاملا ناراضی
طیف لیکرت دوتایی: در این نوع مقیاس لیکرت، فقط با دو گویه رضایت یا نارضایتی پاسخ‌دهنده را می‌سنجیم.
مثال:
نسبت به خدمات ارائه شده چه حسی دارید؟
1. راضی هستم
2. ناراضی هستم
طیف لیکرت ۴تایی: در این نوع مقیاس لیکرت با ۴ گزینه نظر پاسخ‌دهنده سنجیده می‌شود و در آن گزینه خنثی در نظر گرفته نمی‌شود.
مثال:
من نیازمند پشتیبانی خدمات می‌شوم
1. هرگز
2. تقریبا هیچ‌وقت
3. شاید گاهی اوقات
4. همیشه
نکته مهم: در طراحی سوال‌های طیف لیکرت حواستان به سوگیری در سوالات باشد چرا که معمولا در این نوع سوال سوگیری ممکن است زیاد اتفاق بیفتند و به راحتی پاسخ‌های مخاطبان شما را تحت تاثیر قرار دهد.
نتیجه‌گیری
برای اینکه هم سوالات متنوعی در طی یک پرسشنامه بپرسیم و هم بتوانیم به جواب‌های بهتری برسیم، یکی از انواع سوالی که می‌تواند به ما زیاد کمک کند سوال طیف لیکرت است. شما می‌توانید به راحتی با انواع پرسشنامه آنلاین در پرس‌لاین پرسشنامه طیف لیکرت خود را بسازید و نهایتا به کمک بخش گزارش‌ها، لیست کاملی از تحلیل نتایج پرسشنامه خود بدست آورید. به کمک پرس‌لاین هم در زمان صرفه‌جویی می‌کنید و هم هزینه کمتری بابت انجام پروژه‌های خود می‌پردازید.
