استروئید چیست؟
برای این کلمه معانی مختلفی وجود دارد؛
استروئید، یک ماده شیمیایی ، ازجنس هورمون است که بدن شما آن را برای سلامتی شما میسازد.
این ماده به ارگانها ، بافتها و سلولها برای انجام کارشان کمک میکند.
برای اینکه رشد کنید و یا حتی بچه دارشوید، احتیاج به یک تعادل سالم دراین هورمون دارید.
استروئید میتواند ساخته شده توسط انسان نیز باشد.
دو نوع اصلی استروئید
کورتیکوستروئید
استروئید آنابولیک آندروژنی و یا به اختصار ” آنابولیک”
۱- کورتیکوستروئید چیست؟
درواقع، کورتیکوستروئید با التهاب دربدن شما، به سرعت مبارزه میکند.
این ساخته دست انسان درآزمایشگاه، شبیه هورمون کورتیزول کارمیکند (کورتیزول توسط غدد آدرنال ترشح میشود).
کورتیزول سیستم ایمنی شما را دربرابر موادی که باعث التهاب دربدن میشود، حفظ میکند.
قرصهای کورتیکوستروئید مثل پردنیسون، مشابه همین کاررا انجام می دهد.
این دارو دستگاه ایمنی بدن شما را از مرحله تحریک التهاب ، دورکرده و یا روند آن را کندتر میکند.
۲- درمان کورتیکوستروئید
کورتیکوستروئید، کمک به درمان شرایطی میکند که باعث سوزش و ورم میشود؛
همچنین نشانه های زیر را بهتر میکند:
آرتریت روماتوئید
بیماری انسداد مزمن ریوی
لوپوس و دیگر اختلالات سیستم خودایمنی
بیماری ام اس
بثورات و شرایط جلدی مثل اگزما
مربیان بدنسازی صلاحیت تجویز این هورمون ها را در برنامه مکمل یا رژیم غذایی بدنسازی شمار ار ندارند اما پزشک شما ممکن است آن را برای یک دوره کوتاه و برای درمان واکنش های آلرژیک شما تجویز کند.
۳- مصرف کورتیکوستروئید
اشکال مختلفی از این دارو وجود دارد. بستگی دارد که که چرا شما باید آن را استفاده کنید و یا اینکه کدام قسمت از بدن شما باید تحت تاثیر کورتیکوستروئید باشد.
داروی مصرفی شما ممکن است به اشکال زیر باشد:
قرص و یا شربت
استنشاقی
اسپری بینی
تزریق
کرم جلدی و یا لوله های نازکی که به داخل ورید می روند.
۴- عوارض جانبی کورتیکوستروئید
این عوارض بستگی به این دارد که شما چقدر و در چه مدتی از دارو استفاده کرده اید؛
درصورت مصرف کوتاه مدت ممکن است عوارضی مثل صورت پف دار، حالت تهوع ، نوسانات خلقی و مشکلات خواب را کسب کنید.
همچنین ممکن است نازکی پوست ، جوش صورت ، رشد مو درجاهای غیرمعمول بدن و نوساناتی در میزان قند خون و یا فشارخون را تجربه کنید.
دلیل آن نیز این است که کورتیکوستروئید ها باعث پایین آمدن سیستم ایمنی شما میشوند.
مصرف آنها باعث میشود تا شبیه به زمانی که دچار عفونت میشوید، همان عوارض را تجربه کنید.
۵- اثرات کورتیکوستروئید
مصرف مقادیر زیاد کورتیکوستروئید برای درمان طولانی تر، باعث عوارض جدی زیادی میشود.
چنانچه بیشتر از ۳ ماه از مصرف بگذرد، میتواند باعث شکستن استخوانها به سادگی شود( پوکی استخوان).
دربچه هایی که آن را برای یک دوره طولانی مصرف میکنند، این مصرف باعث کندی رشد درآنها میشود.
ازطرف دیگر عوارض جانبی مصرف طولانی مدت آن میتواند شامل ضعف عضلات ، مشکلات چشمی مثل آب مروارید. ریسک بالا برای ابتلا به دیابت نیز باشد.
۶- موارد استفاده آنابولیک چیست؟
درواقع آنابولیک، تستوسترون ساخته دست بشر است؛
یک هورمون جنسی مردانه که به ساخت عضلات بزرگتر کمک میکند و بدنسازان هم بدنسازان مرد و هم زن به استفاده از این هورمون در بدنسازی علاقه زیادی دارند.
شما میتوانید آن را ازطریق خوراکی و یا تزریق به عضله دریافت کنید.
یک پزشک ، درصورت تشخیص برای عدم دریافت کافی از تستوسترون، میتواند قانونا آن را تجویز کند؛
بطور مثال برای پسربچه هایی که دچار بلوغ دیررس هستند.
همچنین پزشکان آن را برای مردانی که دارای تستوسترون پایین هستند،
حتی افرادی که توده عضلانی خودرا دراثر ابتلا به سرطان ، ایدز و دیگرشرایط مرتبط با سلامتی ازدست داده اند، تجویز میکند.
۷- سوء استفاده از آنابولیک
همین مسئله کارآیی و افزایش قدرت عضلانی، کافیست تا افرادی را برای سوء استفاده گسترده ازآن وسوسه کند.
معتادان به شدت تمایل به مصرف دوزبالای آن دارند.
۸- عوارض آنابولیک
این استروئید ها اگر بصورت نا آگاهانه در برنامه بدنسازی ورزشکار استفاده شود میتواند باعث جوشهای بد و احتباس مایعات در بدن شود.
استفاده طولانی مدت آن میتواند حتی باعث قطع ترشح تستوسترون از طرف بدن شود.
درمردان، این مشکل باعث کوچکی بیضه ها، تعداد کم اسپرم ، ناباروری و نیز بزرگی پستان خواهد شد.
زنان دراثر مصرف طولانی دچار عوارض طاسی با الگوی مردانه، رشد غیرطبیعی مو درصورت، تاخیر یا توقف عادت ماهیانه و تغییرات صدا به سمت مردانگی خواهند شد.
همانطور که در بیشتر زنان بدنساز به اصطلاح گولاخ! مشاهده می شود.
نوجوانانی که عادت به مصرف میکنند، از رشد طبیعی استخوانها و بلندی قامت، بازمیمانند.
دوزبالای مصرف میتواند آنها را به سمت نوسانات خلقی شدید، عصبانیت و حتی تجاوز بکشاند.
۹- عوارض طولانی مدت آنابولیک
اگرمصرف آنابولیک بخصوص همراه با دوزبالا در بدنسازان یا برنامه بدنسازی ورزشکاران طولانی شود، میتواند به کبد، کلیه ها و قلب آسیب بزند.
احتباس مایعات دربدن میتواند باعث ورم قلب و ناتوانی آن شود.
این داروها میتوانند باعث افزایش کلسترول بد شوند که درنتیجه باعث حملات قلبی و سکته در هر سنی خواهد شد.
۱۰- قطع مصرف آنابولیک
بدنسازان عزیز بسیار توجه داشته باشند که در برنامه بدنسازی خود اگر آنابولیک مصرف می کنند، قطع یکباره و ناگهانی آنها ، ایده بسیار بدی است؛
این کار میتواند محرکی برای نوسانات خلقی، خستگی، بیقراری ، دردعضلانی و افسردگی باشد.
توقف استروئیدهای آنابولیک بطورناگهانی میتواند میل جنسی شما را نیزناگهانی نابود سازد.
چنانچه آن را برای درمان بیماری مصرف میکنید، ممکن است نشانه های بیماری شما دوباره برگردند.
اگر چنانچه مصرف آنها را بتدریج کاهش دهید، بهتر و سالم تراست.
البته پزشک شما روش درست قطع مصرف را به شما خواهد گفت.
درهرصورت، بااین روش نشانه های شما از شدت کمتری برخوردار خواهند بود.
بهترین استروئید های آنابولیک برای دوره حجم
اکثر استروئیدهای آنابولیک میتوانند باعث افزایش حجم شوند اما برخی از آنها قویتر از دیگر استروئید‌ها هستند.
برای مثال بسیاری بر این عقیده هستند که بهترین دوره حجم همیشه باید شامل تستوسترون به عنوان یک ترکیب پایه باشد.
این موضوع عقلانی به نظر می‌رسد زیرا مصرف تستوسترون روی بدن اکثر افراد جواب میدهد و همراه با دیگر استروئید‌ها به صورت مصرف ترکیبی نیز به خوبی عمل میکند.
بنابراین با توجه به حضور تستوسترون به عنوان استروئید پایه بهترین دوره حجم باید دارای یک یا دو مورد از ترکیبات زیر نیز باشد :
دیانابول
دکا دورابولین
آنادرول
ترنبولون
دیانابول
هنگامی که بحث یک افزایش حجم قابل توجه به میان آید میتوانیم دیانابول را در صدر استروئیدهای عضله ساز قرار دهیم.
تنها هدف این استروئید افزایش حجم می‌باشد.
اگر از یک دیانابول مرغوب استفاده کنید میتوانید شاهد افزایش حجم بسیار قابل توجهی باشید و این افزایش حجم به سرعت رخ خواهد داد.
در ادامه مزایا و معایب این استروئید را ذکر خواهیم کرد :
مزایا و معایب استروئید دیانابول
مزایا :
افزایش حجم عضلات
افزایش قدرت بسیار زیاد
دستیابی به نتایج سریع
بدون نیاز به تزریق
معایب :
فشار زیاد روی کبد
به شدت استروژنی
افزایش احتمال بزرگی نامتعارف سینه ها
احتباس آب بسیار زیاد
کاهش سریع حجم عضلات بعد از دوره
یک دوره مصرف صحیح دیانابول در دوره حجم به راحتی میتواند ۷-۱۵ پوند در شش هفته افزایش حجم برای شما داشته باشد.
دیانابول همچنین در افزایش قدرت نیز بسیار خوب عمل میکند
بسیاری از مصرف کنندگان این افزایش قدرت را چند ساعت پس از مصرف آن حس کرده‌اند.جای تعجب نیست که چرا دیانابول را یکی از بهترین استروئیدهای آنابولیک در دوره حجم می‌دانند.
دیانابول که همچنین با نام متاندروستنولون شناخته میشود هم به صورت تزریقی و هم به صورت قرص عرضه میشود.
بسیاری از بدنسازان فرم قرص آن را ترجیح میدهند.
این استروئید در دهه ۵۰ میلادی توسط کمپانی دارویی سوییسی سیبا عرضه شد.
از آن زمان تا کنون دیانابول همواره یکی از محبوب ترین و پر مصرف ترین استروئید خوراکی تمام دوران می‌باشد.
از دیگر مزایای این استروئید این است که در دوز‌های مختلفی (۵ میلی‌گرم، ۱۰ میلی‌گرم و ۵۰ میلی‌گرم) عرضه میشود و طول دوره مصرف آن کوتاه و تنها ۶ هفته می‌باشد
همینطور نسبت به بسیاری دیگر از استروئیدهای آنابولیک دارای قیمت پایین تری می‌باشد.
مصرف دیانابول به تنهایی امری غیر رایج نیست اما برای دریافت نتایج بهتر بهتر است با ترکیبات دیگر مصرف شود.
در مورد میزان دوز می‌توان گفت که ۲۰-۳۰ میلی‌گرم بیش از حد کافی نیز می‌باشد.
افراد حجیم تر و با تجربه تر تا ۵۰ میلی‌گرم نیز مصرف میکنند اما این دوز به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود.
به دلیل اثرات سمی دیانابول طول دوره این استروئید تنها باید ۴ هفته باشد اگرچه افراد با تجربه تا ۶ هفته نیز میتوانند ادامه دهند.
عوارض جانبی دیانابول
دیانابول دارای عوارض جانبی وسیع تری نسبت به هر استروئید دیگری می‌باشد.
به همین دلیل است که باید با یک برنامه ریزی دقیق و با هوشیاری و دقت فراوان از آن استفاده کرد تا عوارض جانبی این استروئید آنابولیک به حداقل برسد.
البته جای هیچ شکی نیست که دیانابول میتواند یک افزایش حجم بسیار خوب به ارمغان آورد
اما این موضوع برای سلامتی شما هزینه‌هایی نیز دارد.این شما هستید که باید تصمیم بگیرید آیا این عوارض جانبی ارزشش را دارد یا نه؟
دکا دورابولین
دکا دورابولین نام تجاری هورمون پایه ناندرولون دکانوات می‌باشد و این دارو از اواسط دهه ۶۰ میلادی تا کنون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همانند دیانابول محبوبیت دکا دورابولین در طول دوره حجم همچنان حفظ شده است و مصرف ترکیبی آن با سایر استروئید‌ها بسیار کارامد است.
این ترکیب دارای عوارض جانبی استروژنی و آندروژنی زیادی نمیباشد
همین موضوع باعث میشود که شما زمان و هزینه کمتری را در دوره پاکسازی بعد از آن صرف کنید.
به علاوه این استروئید هنگام ترکیب با دیگر آندروژن‌های قوی تر میتواند با موفقیت مصرف شود و هیچگونه عارضه جانبی بدی را به همراه نداشته باشد.
روش مصرف ایده‌ال دکا دورابولین ۴۰۰ میلی‌گرم در طول یک دوره ۱۲-۱۶ هفته‌ای می‌باشد.
دکا دورابولین یک هورمون شبه پروژسترون می‌باشد.
این استروئید میتواند باعث بهبود حجم عضلات، افزایش قدرت و ترمیم مفاصل شود.
آنادرول
آنادرول با نام تجاری آنادرول ۵۰ شناخته میشود.
این هورمون اکسیمتولون به عنوان یکی از قویترین استروئیدهای آنابولیک در دوره حجم شناخته میشود.
این استروئید میتواند باعث یک افزایش قدرت بسیار زیاد و یک افزایش حجم سریع شود.
حتی افزایش حجم به میزان ۲۰-۳۰ پوند در طول ۴-۶ هفته با این استروئید نامعقول نیست.
مزایا :
افزایش حجم زیاد
تقویت سطح قدرت
دستیابی به نتایج سریع
عدم تبدیل به استروژن
افزایش حجم تمیز تر
معایب :
سمی کردن کبد
افزایش سطح کلسترول
افزایش بزرگی نامتعارف سینه‌ها همچنان وجود دارد
ایجاد آکنه
ریزش مو
آنادرول یک استروئید بسیار قدرتمند در زمینه افزایش حجم بدنساز در برنامه بدنسازی می‌باشد اما به شدت سمی می‌باشد.
در طول دوره مصرف آن شما نیازمند یک برنامه مراقبتی بسیار کارامد هستید و همچنین بعد از پایان دوره نیز باید یک دوره کامل پاکسازی را انجام دهید.
اکسیمتولون به شکل رایج در قرصهای ۵۰ میلی گرمی عرضه میشود و به همین دلیل است که به آن آنادرول ۵۰ گفته میشود.
از لحاظ دوز مصرفی ۵۰ میلی‌گرم بیش از حد کافی در جهت یک افزایش حجم و قدرت قابل توجه می‌باشد.
یک دوره آنادرول باید حداکثر ۴-۶ هفته به طول بیا‌نجامد.
آنادرول میتواند باعث احتباس آب، افزایش فشار خون و بزرگی نامتعارف سینه‌ها در مردان شود.
به همین دلایل یک مهار کننده آروماتاز با کیفیت باید در طول دوره آنادرول مصرف شود.
تستوسترون
تستوسترون اولین استروئید آنابولیکی بود که تولید شد و یک ورژن مشتق شده مصنوعی از هورمون جنسی مردانه می‌باشد که به شکل طبیعی در بدن ساخته میشود.
مزایای آن بسیار زیاد می‌باشد و نمی‌توان همه آنها را در این مقاله پوشش داد اما از جمله مزایای مربوط به عضله سازی آن می‌توان از موارد زیر نام برد :
بهبود مدت زمان ریکاوری
افزایش تولید سلول‌های قرمز خون که میتواند استقامت شما را بسیار افزایش دهد
جلوگیری از تجزیه ماهیچه‌ها و تجمع چربی‌‌ها در بدن حاصل از کورتیزول
بهبود کارایی فرایند سنتز پروتئین که نتیجه آن افزایش سرعت عضله سازی می‌باشد
از آنجایی که تستوسترون یک پیش ماده حیاتی در افزایش عضله سازی و قدرت می‌باشد بسیاری از استروئیدهای آنابولیک به نسبتی دارای این هورمون در خود هستند.
تستوسترون استر‌ها چه میباشند؟
تعداد زیادی از مشتقات تستوسترون موجود میباشند که برای مبتدی‌ها این موضوع میتواند گیج کننده باشد.
این مشتق‌ها با نام تستوسترون استر‌ها شناخته میشوند.
تستوسترون استر به معنی اتصال یک کربن به مولکول اصلی تستوسترون می‌باشد.
بدون اینکه زیاد وارد جزئیات علمی شویم باید گفت که این استر کربن تعیین کننده میزان حلالیت دارو در جریان خون و سرعت آزاد سازی آن می‌باشد.
تعداد کربن استر‌ها کنترل کننده این هستند که یک استروئید هنگام ورود به بدن چگونه قابل حل خواهد بود.
هرچه تعداد کربن استر‌ها بیشتر باشد میزان سرعت آزاد سازی دارو در بدن نیز کاهش پیدا خواهد کرد.
تعداد زیادی از مشتقات تستوسترون وجود دارند که هم دارای زنجیره‌‌های استر کوتاه و هم بلند میباشند.
برای مثال تستوسترون اتانتات دارای ۸ کربن متصل به خود می‌باشد که همین امر نیمه عمر آن را افزایش داده است.
اما تستوسترون پروپیونات تنها دارای ۳ کربن متصل به خود می‌باشد که نیمه عمر آن را بسیار کوتاه کرده است.
تستوسترون اتانتات معمولا همراه با دیانابول مصرف میشود تا خواص آروماتاز آن را کاهش دهد.
ترنبولون
ترنبولون که یکی دیگر از استروئید کارامد در دوره حجم می‌باشد هم خانواده استروئید محبوب دکا دورابولین می‌باشد.
برای اینکه متوجه قدرت ترنبولون شوید آن را با قدرت تستوسترون مقایسه می‌کنیم.
اگرچه تستوسترون خود به تنهایی یک ترکیب بسیار قدرتمند می‌باشد اما در مقایسه با ترنبولون بسیار ضعیف قلمداد میشود.
مزایا :
سخت کننده شدید ماهیچه ها
تقویت سطح قدرت
افزایش برجستگی رگ‌های بدن
بدون احتباس آب
افزایش حجم خالص عضلانی
معایب :
سمی بودن
احتمال ایجاد بزرگی سینه
کاهش عملکرد هوازی
افزایش سطح کلسترول‌های بد
افزایش فشار خون
افزایش سرعت ریزش مو
عرق شبانه
ترنبولون از لحاظ اثر آنابولیکی و آندروژنی ۵ برابر قوی تر از تستوسترون می‌باشد.
از قدرت بسیار زیاد آن تعجب نخواهید کرد اگر بدانید که از ترنبولون در اصل برای افزایش حجم گاو‌ها استفاده می‌شده است!
به طور رایج سه نوع ترنبولون استر تزریقی وجود دارد که دارای نیمه عمر‌های متفاوتی هستند :
ترنبولون استات
ترنبولون اتانتات
ترنبولون هگزاهیدروبنزیلکربونات
بر خلاف بسیاری دیگر از استروئید‌ها ترنبولون دارای خواص آروماتاز نمیباشد.
این موضوع این استروئید را بسیار محبوب کرده است زیرا باعث ایجاد احتباس آب در بدن نمی‌شود که نتیجه آن دستیابی به ماهیچه‌های بسیار خشک و تفکیک شده می‌باشد.
به دلیل ماهیت بسیار قدرتمند ترنبولون میتواند با دکا دورابولین و دیانابول بسیار خوب عمل کند.
بهترین دوره‌ها برای افزایش حجم بدنسازان و برنامه بدنسازی
اگرچه در بالا به برخی از بهترین استروئیدهای آنابولیک اشاره کردیم اما ۳ مورد از بهترین آنها تستوسترون اتانتات، دکا دورابولین و دیانابول برای دوره حجم میباشند.
دوره دیانابول، دکا دورابولین و تستوسترون (افزایش حجم)
۳ ترکیب قرار داده شده در کنار هم به عنوان یک دوره حجم کلاسیک در نظر گرفته میشوند.
این دوره مورد علاقه بدن سازان حرفه‌ای، افراد مشهور و هر شخصی که خواهان یک افزایش حجم بسیار زیاد است می‌باشد.
دوز و طول دوره:
هفته ۱-۴ : دیانابول ۳۰ میلی‌گرم در روز، دکا دورابولین ۲۵۰ میلی‌گرم در هفته، تستوسترون اتانتات ۳۰۰ میلی‌گرم در هفته
هفته ۵-۱۲ : دیانابول ۰، دکا دورابولین ۳۰۰ میلی‌گرم در هفته، تستوسترون اتانتات ۳۵۰ میلی‌گرم در هفته
* اگر یک بدنساز یا فیتنس کار مبتدی می‌باشید برای دیانابول از ۲۰ میلی‌گرم در روز برای دوره اول استفاده کنید و سپس به میزان ۵-۱۰ میلی‌گرم در دوره بعد آن را افزایش دهید.
حمایت از دوره استروئید
همراه با این دوره حجم ساز باید همزمان از آروماسین نیز استفاده کنید که یک مهار کننده تبدیل استروژن می‌باشد که این امر در واقع پس از مصرف دیانابول و تستوسترون اتاتنتات روی خواهد داد.
دکا دورابولین و دیگر آنابولیک‌های ناندرولون سطح پرولاکتین را افزایش میدهند که باعث کاهش میل جنسی میشود.
مصرف یک مهار کننده پرولاکتین نظیر داستینکس میتواند سطح آن را کاهش و عوارض جانبی آن را به حداقل برساند.
هفته ۱-۴ : آروماسین ۳۰ میلی‌گرم در روز، داستینکس ۲۵۰ میلی‌گرم در هفته
هفته ۵-۱۲ : آروماسین ۰، داستینکس ۳۰۰ میلی‌گرم در هفته
پاکسازی پس از دوره
استروئیدهای آنابولیک باعث سرکوب سطح طبیعی تستوسترون میشوند(قابل توجه بدنسازان عزیز).
با استفاده ترکیبی از کلوماید و نولوادکس دوباره سطح آن شروع به افزایش و زمان ریکاوری شما بهبود پیدا خواهد کرد
همچنین ماهیچه‌های شما نیز حفظ خواهد شد.
۴ هفته : کلوماید ۵۰/۵۰/۲۵/۲۵ میلی‌گرم در هفته، نولوادکس ۴۰/۴۰/۲۰/۲۰ میلی‌گرم در هفته
دوره تستوسترون، دکا دورابولین و بولدنون (افزایش حجم خشک)
این دوره یک افزایش حجم خشک برای شما به ارمغان خواهد آورد که بدون احتباس آب بوده و نتیجه آن عضلاتی سخت، خشک و با تفکیک بسیار بالا خواهد بود.
اگر به سرعت افزایش وزن پیدا میکنید و یا به سرعت حالت پف کردگی پیدا میکنید این دوره میتواند نسبت به افزایش حجم کلاسیک گزینه بهتری محصوب شود.
این مجموعه افزایش حجم خشک شامل موارد زیر می‌باشد :
تستوسترون پروپیونات
دکا دورابولین
بولدنون
هفته ۱-۱۲ : تستوسترون پروپیونات ۴۰۰ میلی‌گرم در هفته
هفته ۱-۱۲ : دکا دورابولین ۲۵۰ میلی‌گرم در هفته
هفته ۱-۱۴ : بولدنون ۴۰۰-۶۰۰ میلی‌گرم در هفته
عوارض جانبی دوره‌های حجم با استروئیدهای آنابولیک
اگرچه استروئیدهای آنابولیک نتایج خوبی به همراه دارند اما میتوانند عوارض جانبی زیادی را به همراه داشته باشند.
این عوارض جانبی در هر فردی متفاوت می‌باشد و بخش عمده ای از آن مربوط به این میشود که از کدام استروئید استفاده شده است.
رایج ترین عوارض جانبی این استروئید‌ها عبارتند از :
آسیب به کبد
عوارض جانبی گسترده آندروژنی نظیر پرخاشگری، ریزش مو با الگوی مردانه، آکنه و پوست چرب
بزرگی نامتعارف سینه‌ها در مردان
احتباس آب که نتیجه آن بدنی پف کرده مخصوصا در ناحیه صورت و گردن می‌باشد
افزایش فشار خون و افزایش احتمال حملات قلبی
پاکسازی بعد از دوره‌های افزایش حجم
یکی از مهمترین کارهایی که بدنسازان، فیتنس کاران و سایر ورزشکاران بعد از دوره آنابولیک برنامه بدنسازیشان باید انجام دهند
درمان یا پاکسازی بعد از دوره (PCT) بعد از هر افزایش حجم حاصل از مصرف استروئید‌ها ضروری می‌باشد
میتواند باعث بهبود شرایط کبد، بازگشت سطح طبیعی هورمون‌ها و تستوسترون به شرایط نرمال و حفظ ماهیچه‌های به دست آمده در طول دوره شود.
یک دوره (PCT) خوب باید شامل موارد زیر باشد :
(SERMS)
(SERMS) ترکیباتی هستند که به کنترل تشکیل استروژن حاصل از استروئید‌ها کمک میکنند.
آنها نقش مهمی را در یک دوره (PCT) ایفا میکنند و میتوانند سطح تستوسترون را در بدن به حالت طبیعی خود باز گردند.
از جمله (SERMS) محبوب در نزد بدن سازان می‌توان به نولوادکس، کلوماید و تورن فارستون اشاره کرد.
(SERMS) به دلیل توانایی خود در مهار اثر استروژن دارای چندین مزیت از جمله تقویت سطح تستوسترون، جلوگیری از بزرگ شدن سینه‌ها و کمک به حفظ ماهیچه‌ها می‌باشد.
مهار کننده‌های آروماتاز
مهار کننده‌های آروماتاز از تبدیل تستوسترون به استروژن توسط آنزیم‌های آروماتاز جلوگیری میکنند
به همین دلیل بدنسازان در برنامه بدنسازی خود از این مهار کننده استفاده می کنند.
از مهار کننده‌های آروماتاز هم می‌توان در طول دوره افزایش حجم و هم در دوره (PCT) استفاده کرد.
مهار کننده‌های آروماتاز از عوارض جانبی مربوط به استروژن‌ها نظیر احتباس آب و بزرگی سینه‌ها جلوگیری میکنند.
دیانابول دارای بیشترین میل به تبدیل استروژن می‌باشد و مصرف یک مهار کننده آروماتاز همراه آن ضروری می‌باشد.
رایج ترین مهار کننده‌های آروماتاز آروماسین و آریمیدکس هستند.
دیگر مکمل‌های دوره (PCT)
علاوه بر (SERMS) و مهار کننده‌های آروماتاز مصرف مکمل‌های طبیعی و گیاهی نظیر مکمل خار مریم و تقویت کننده‌های تستوسترون میتواند از آسیب کبد و دیگر ارگان‌های بدن هنگام استفاده از استروئیدهای آنابولیک جلوگیری کند.
