وقتی خدا بخواهد مورچه ای را نابود کند به او دو بال می دهد تا غذای پرندگان شود.
جمله ای را که خواندید یکی از زیباترین جملاتی است که در کتاب سال بلوا خواهید خواند. کتاب سال بلوا یکی از معروف ترین کتاب های عباس معروفی نویسنده شهیر معاصر ایرانی است که سال هاست از کشور خارج شده. در این مقاله قصد داریم پس از مرور کوتاه بر زندگی عباس معروفی و تاثیری که شیوه زندگی اش بر آثارش گذاشته بود به معرفی و نقد کتاب سال بلوا بپردازیم هر آنچه را که لازم است شما پیش از خواندن این کتاب بدانید بیان کنیم. در بررسی کتاب سال بلوا از عباس معروفی در این مقاله همراه ما باشید.
این نویسنده پر حاشیه در اردیبهشت 1336 در بازارچه نایب السلطنه تهران به دنیا آمد و تحصیلات دوران دبیرستان خود را در مدرسه مروی طی کرد. او به حوزه موسیقی سینما و ادبیات علاقه داشت و پس از چندین سال معلمی و کار در ارکستر ها پا به دنیای ادبیات گذاشت. ابتدا داستان هایی را در مجله احمد شاملو و تحت نظر وی و هوشنگ گلشیری به چاپ رساند اما با چاپ رمان سمفونی مردگان به صورت رسمی به نویسندگان معاصر پیوست و در میان مردم شناخته شد چرا که اولین اثر وی موفق به دریافت چندین جایزه خارجی شد و به زبان های مختلف دنیا ترجمه شد. عباس معروفی به سبب همکاری با نویسندگانی سیاسی چون احمد شاملو وارد حیطه سیاسی نویسی شد و پس از پلمپ کانون نویسندگان و نجات مدارک حیاتی اعضای آن و پس از توقیف نشریه گردون که خود موسس آن نیز بود، به دلیل بازجویی های سیاسی زیاد از کشور خارج شد و به آلمان رفت و تحت نظر بورس هاینریش بل به آموزش داستان نویسی پرداخت.
کتاب سال بلوا به بررسی پیشامد های چند سال آخر سلطنت رضا شاه در شمال کشور و جنگ جهانی دوم و درگیری ها با روسیه می پردازد.نوشا یا نوش آفرین دختر عزیز کرده یک سرهنگ است که با خانواده و با امید های فراوان از شیراز به سنگسر می روند تا پله های ترقی را یکی پس از دیگری طی کنند اما بر اثر جو مردسالارانه جامعه و در بحبوحه جنگ جهانی دوم خیالات او یکی پس از دیگری باطل می شوند. در ابتدای داستان نوشا دل در گرو حسینا کوزه گر گرو می گذارد و پس از مدتی نه چندان طولانی این دلدادگی را بیهوده می یابد و با دکتری به نام معصوم زندگی مشترک را آغاز می کند. در اواخر داستان نتیجه این ازدواج فارغ از عقل و احساس را به صورت زندانی شدن نوشا در خانه توسط معصوم می بینیم. چرا که معصوم از قصه علاقه نوشا به حسینا در گذشته آگاه شده و به بهانه جذامی بودن نوشا او را کتک میزند و در خانه زندانی می کند.اما حسینا بدون توجه به اتفاق هایی که برای نوشا می افتد به دنبال اهداف اجتماعی خود و پیدا کردن برادرش است. نوش آفرین در زمان حال به تعریف خاطرات گذشته خود می پردازد.
با توجه به این که کتاب سال بلوا دومین اثر عباس معروفی است بسیاری معتقدند که این کتاب از ظرافت کمتری نسبت به اولین اثر وی برخوردار است اما در این کتاب شما شاهد شخصیت پردازی های فوق العاده قوی عباس معروفی هستید به طوری که با هیچ یک از شخصیت های داشتان احساس غریبگی نخواهید کرد و با وجود آن که تعداد شخصیت های داستان زیادند سرنوشت هیچ یک ناتمام نمی ماند و شما از همه چیز آگاه خواهید بود.
عباس معروفی داستان را در هفت شب روایت می کند و شما قصه بلوا را از زبان اول شخص در شب های فرد و از زبان سوم شخص یعنی نوشا در شب های زوج می خوانید. برخی معتقدند این کتاب تنها به بررسی پیشامدها و رخدادهای روزانه پرداخته و با معرفی کردن شخصیت های بسیار خواننده را دچار گمراهی می کند در حالی که عباس معروفی با پرداختن به جزئیات شخصیت ها آن ها را برای خوانندگان ملموس کرده و اجازه گمراهی را به آنان نمی دهد. با توجه به این که معروفی در مقدمه خود این کتاب را به سیمین دانشور و سیمین بهبهانی و مادرش تقدیم کرده از ابتدا انتظار دارید که نقش زنان را در این کتاب پر رنگ ببینید اما در کتاب تنها بر مردسالاری پرداخته شده و زنان تنها نقش قربانیان خاموش و منفعل را ایفا می کنند مانند نوشا که به یک ازدواج اجباری تن داد و نتوانست از علاقه خود به حسینا داستانی زیبا خلق کند و سرنوشت خود و مردم منطقه اش را تغییر دهد اما در داستان همواره شاهد درک سیاسی صحیح نوشا و تجزیه و تحلیل رخداد های منطقه توسط او هستیم.
کتاب سال بلوا که از جنجالی ترین آثار عباس معروفی است گاهی از زبان اول شخص و گاهی از زبان سوم شخص به بررسی داستان می پردازد. داستان در 7 شب روایت می شود و در شب های فرد راوی اول شخص است و در شب های زوج سوم شخص. در نتیجه شما هرگز از لحن یکنواخت داستان خسته نخواهید شد. در داستان شخصیت های بسیاری وجود دارند و سرگذشت افراد زیادی نقل می شود اما به دلیل شخصیت پردازی قوی عباس معروفی نیازی نیست که نگران باشید چرا که از سرنوشت همه آن ها با خبر خواهید شد و سرنوشت هیچ یک از دید شما پنهان نخواهد ماند. همان طور که گفتیم در کتاب سال بلوا شما با یکی از پرطرفدار ترین موضوعات تمام دوران ها در ایران مواجه خواهید شد و چیزی نیست جز ظلم هایی که در حق زنان شده است. در کتاب نوشا به ازدواجی اجباری تن خواهد داد و با وجود سطح فکر بالایی که دارد نمی تواند جلوی مردان جامعه بایستد و در نهایت تسلیم می شود و معصوم او را در خانه حبس می کند. مطلب را با یکی از معروف ترین پاراگراف های کتاب سال بلوا به پایان می رسانیم.
حسینا گفت:”میدانی اولین بوسه جهان چطور کشف شد؟”دستش تا آرنج گِلی بود، گفت که در زمان های بسیار قدیم زن و مردی پینه دوز یک روز به هنگام کار بوسه را کشف کردند. مرد دستش به کار بود، تکه نخی را با دندان کند، به زنش گفت بیا این را از لب من بردار و بینداز. زن هم دستاش به سوزن و وصله بود، آمد که نخ را از لب های مرد بردارد، دید دستش بند است، گفت چه کار کنم. ناچار با لب برداشت، شیرین بود، ادامه دادند.
منبع: کتاب وب
