اختلال شخصیت وسواسی جبری (Obsessive-Compulsive Personality Disorder) یا به اختصار OCPD، یک اختلال شخصیتی است که با الگوهای رفتاری مشخص و ثابتی همراه است. افرادی که این اختلال را دارند، ممکن است الزام‌ها، سفارش‌ها و قوانین را بطور مشخصی در زندگی خود رعایت کنند. آنها ممکن است خودکامگی، نظم و ترتیب، کنترل صحیح و انضباط را به عنوان ارزش‌های بسیار مهم در نظر بگیرند و در پیوستن به این ارزش‌ها، به طور مداوم و استمراری تلاش کنند.
مردم با OCPD معمولاً دقت زیادی به جزئیات کوچک می‌کنند و ممکن است بسیار دقت کننده و خوش‌مرتب باشند. آنها اغلب به تعهدات خود و وظایف خود افتخار می‌کنند و تمایل دارند که کارهای خود را به صورت درست و کامل انجام دهند. در اینجا نکته‌ای باید مورد توجه قرار گیرد که OCPD با اختلال وسواس و ترس از عملیات مکرر (اختلال وسواسی-جبری) که به صورت جداگانه توصیف می‌شود، متفاوت است.
علاوه بر دقت و خوش‌مرتب بودن، افراد با OCPD ممکن است برای اینکه قوانین و اصول را رعایت کنند، نسبت به خود و دیگران بسیار سخت‌گیر و بی‌انعطاف باشند. آنها ممکن است نسبت به تغییر و نوآوری مقاومت نشان دهند و تمایل زیادی به کنترل و کنترل داشته باشند. همچنین، رابطه اجتماعی ضعیفتری دارند و به طور کلی کمتر به همکاری و همبستگی مشترک علاقه‌مند هستند.
مهم است که OCPD را از اختلال وسواسی-جبری (OCD) تمیز داد. در OCD، افراد دچار ترس‌ها و ایده‌های تکراری و مجبوری‌های عملیاتی می‌شوند که آنها نمی‌توانند کنترل کنند و برای رفع استرس و اضطراب خود، رفتارهای تکراری و منطقی را دنبال می‌کنند. در OCPD، افراد عملکرد روزمره خود را با الزام‌ها و قوانین شخصیتی خود هماهنگ می‌کنند، اما این الزام‌ها معمولاً برای خود و دیگران محدودیت‌هایی ایجاد می‌کنند، در حالی که در OCD، عملکرد روزمره توسط ترس‌ها و اجبارها تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
علائم و نشانه‌های بالینی اختلال شخصیت وسواسی مجبور (Obsessive-Compulsive Personality Disorder) عبارتند از:
دقت و خوش‌مرتب بودن: افراد با OCPD به طور مداوم تلاش می‌کنند تا همه چیز را به صورت دقیق و کامل انجام دهند. آنها ممکن است وقت و انرژی زیادی را صرف بررسی جزئیات کوچک کنند و از دیگران هم همین سطح از دقت را انتظار داشته باشند.
سخت‌گیری و بی‌انعطافی: افراد با OCPD معمولاً قوانین، قواعد و اصول را بسیار مهم می‌دانند و از خود و دیگران انتظار دارند که آنها را رعایت کنند. آنها ممکن است برای اطمینان از رعایت این قوانین بسیار سخت‌گیر باشند و نسبت به تقلب و تخلف حساسیت زیادی داشته باشند.
خودکامگی: افراد با OCPD به طور معمول بر خودکامگی و استقلال خود افتخار می‌کنند. آنها ممکن است دشواری در اعتماد به دیگران و به طور کلی در برقراری رابطه اجتماعی داشته باشند.
تمرکز بر جزئیات: این افراد تمایل دارند که تمام جزئیات را بسیار دقیق بررسی کنند و در تصمیم‌گیری‌های روزمره خود از جزئیات کوچکی اهمیت بالا می‌دهند. این می‌تواند باعث تاخیر در انجام کارها و تمایل به کنترل بیش از حد شود.
پرخاشگری درباره کیفیت کار: افراد با OCPD ممکن است برای رسیدن به کیفیت بالا و عملکرد بی‌عیب و نقص تلاش زیادی کنند. آنها ممکن است برای رسیدن به استانداردهای خود، به خود و دیگران فشار وارد کنند.
عدم توانایی در انعطاف‌پذیری: افراد با OCPD معمولاً دارای انعطاف‌پذیری کمی هستند و به تغییر مقاومت نشان می‌دهند. آنها به راحتی قادر به تغییر برنامه‌ها، آرایش زندگی و الگوهای رفتاری خود نیستند.
آسیب رابطه‌های شخصی: این افراد ممکن است مشکلات در روابط شخصی داشته باشند، زیرا ممکن است انتظارات بالا و خواسته‌های کنترل بیش از حد باعث فشار و ناراحتی در روابط شود.
مهم است بدانید که برای تشخیص دقیق OCPD، نیاز به ارزیابی توسط یک حرفه‌ای مشاوره یا روانشناس دارید. این فهرست تنها برخی از نشانه‌ها و علائم معمول OCPD را نشان می‌دهد و برای تشخیص نهایی و درمان مناسب، مشاوره حرفه‌ای الزامی است.
درمان اختلال شخصیت وسواسی جبری (OCPD) معمولاً شامل یک ترکیب از روش‌های مشاوره روان‌شناختی و در برخی موارد، داروها می‌شود. درمان OCPD به منظور کاهش نشانه‌ها و علائم اختلال، افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود کیفیت زندگی افراد هدفمند است. در زیر، راهکارها و درمان‌هایی که معمولاً برای OCPD استفاده می‌شوند را بررسی می‌کنیم:
مشاوره روان‌شناختی (روان‌درمانی): مشاوره روان‌شناختی، به ویژه روش‌های مبتنی بر شناخت و رفتار (CBT)، می‌تواند بسیار مفید باشد. این نوع مشاوره به افراد کمک می‌کند تا الگوهای نادرست و مضر رفتاری و تفکری خود را شناسایی و تغییر دهند. آنها یاد می‌گیرند که با ارزیابی منطقی تر از قوانین شخصی خود، در مواجهه با نگرانی‌ها و اضطراب‌ها عمل کنند و انعطاف‌پذیری بیشتری را تجربه کنند.
تمرینات آگاهی: تمرینات آگاهی (Mindfulness) می‌تواند در کاهش نگرانی‌ها و تمرکز بر جزئیات بیش از حد مفید باشد. این تمرینات به افراد کمک می‌کند تا به طور آگاهانه به تجربه‌ها و افکار خود توجه کنند، بدون ارزیابی و دسته‌بندی نمودن آنها. این روش می‌تواند در ساختن شعوری از آرامش و توازن در زندگی کمک کند.
تغییر الگوهای رفتاری: درمان OCPD هدفمند است به منظور ایجاد تغییر در الگوهای رفتاری نامناسب و مضر. افراد با OCPD ممکن است نیاز به تمرین و تجربه کنند که در برخی موارد رفتارهای جدیدی را آزمایش کنند که کمی انعطاف‌پذیرتر و مناسبتر باشند.
داروها: در برخی موارد، استفاده از داروها مانند مهارکننده‌های انتخابی عود بزرگ (SSRIs) می‌تواند در کاهش نشانه‌های اضطراب و افزایش کنترل عاطفی کمک کند. اما داروها باید توسط یک پزشک تجویز و نظارت شوند و به تنهایی به عنوان راهکار اصلی درمان مورد استفاده قرار نگیرند.
مهم است که هر درمانی برای OCPD باید با توجه به نیازها و ویژگی‌های هر فرد تعیین شود. بهتر است با یک حرفه‌ای مشاوره یا روان‌پزشک متخصص درباره درمان مشکل خود مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.
