اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid Personality Disorder) یکی از اختلالات شخصیت است که به طور عمده با الگوهای رفتاری متمایز و روابط اجتماعی ناشی از انزوا و بی‌اهمتی مشخص می‌شود. افرادی که این اختلال را دارند، اغلب به نظر می‌رسند که احساسات یا نیازهای اجتماعی متمایزی ندارند و اغلب تمایلی به روابط عاطفی ندارند. آنها ممکن است به نظر بی‌اعتنا یا بی‌تفاوت نسبت به نیازها و توقعات دیگران بیایند.

به طور کلی، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید علائم زیر را نشان می‌دهند:

انزوا و اجتناب از روابط اجتماعی: آنها تمایلی ندارند روابط نزدیک و عاطفی برقرار کنند و اغلب ترجیح می‌دهند تنها باشند.

بی‌اهمیتی نسبت به تعاملات اجتماعی: آنها ممکن است بی‌تفاوت یا بی‌اعتنا نسبت به نیازها و توقعات اجتماعی دیگران باشند و نتوانند با عمق و گستردگی درک و همدلی نشان دهند.

عدم توانایی در تجربه لذت‌بردن از فعالیت‌های اجتماعی یا تفریحی: آنها ممکن است علاقه‌ای به فعالیت‌های اجتماعی نداشته باشند و تمایلی به برقراری روابط دوستانه نداشته باشند.

بیان محدود احساسات: آنها تمایلی ندارند احساسات قوی را بیان کنند یا آنها را با دیگران به اشتراک بگذارند.

انحرافات شناختی و روانشناختی: در برخی موارد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است مشکلات شناختی و روانشناختی مانند نقص تمرکز، نقص در فرآیندهای روانی و تجربه واقعیت مختل شود.

اختلال شخصیت اسکیزوئید باید از اسکیزوفرنی (شیزوفرنیا) که یک اختلال روانی جداگانه است، تمایز داده شود. اسکیزوئید به معنای اختلال شخصیتی است که به وجود می‌آید، در حالی که اسکیزوفرنیا یک اختلال روانی است که تاثیر چشمگیری بر روی زندگی فرد دارد و علائم هلاووژن‌ها (تجربه واقعیت‌های خیالی) و وهم‌ها (تفکرهای غلط و نامتعارف) را شامل می‌شود.

اولین نشانه‌های این اختلال در کودکی خود را نشان می‌دهد و در سنین نوجوانی و با بالاتر رفتن سن بروز بیشتری خواهند داشت. علائم ناشی از این اختلال شخصیت می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی شخص مانند زندگی اجتماعی، خانوادگی، تحصیلی و کاری اثرگذار باشد.

ویژگیهای شخصیت اسکیزوئید

میزان اطلاعاتی که دربارهٔ "ویژگی‌های شخصیت اسکیزوئید" در دسترس دارم، محدود است، زیرا اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid Personality Disorder) و اسکیزوئید (Schizophrenia) دو حالت متفاوت هستند. به همین دلیل، در زیر به ویژگی‌های شخصیتی اسکیزوئید و شخصیت اسکیزوئید تکیه خواهم کرد:

ویژگی‌های شخصیتی اسکیزوئید (Schizoid Personality Traits):

انزوا و کناره‌گیری اجتماعی: افرادی با ویژگی‌های شخصیت اسکیزوئید به طور کلی ترجیح می‌دهند در تنهایی بوده و ارتباطات اجتماعی را کاهش می‌دهند. آنها ممکن است بی‌تفاوت یا بی‌احساس به نظر برسند و تمایل کمتری به برقراری روابط نزدیک داشته باشند.

محدودیت در بیان احساسات: افراد با شخصیت اسکیزوئید ممکن است دشواری در بیان و نمایش احساسات و عواطف خود داشته باشند. آنها ممکن است به نظر برسند که بی‌احساس و خنثی هستند.

تمایل به فعالیت‌های تکرارپذیر و تنهایی: این افراد اغلب فعالیت‌های تکرارپذیر و معمولی را به فعالیت‌های اجتماعی و جمعی ترجیح می‌دهند. آنها ممکن است به تنهایی مطالعه کنند، به ورزش فردی علاقه داشته باشند یا به فعالیت‌هایی که تمایل به اشتراک گذاری ندارند، علاقه‌مند باشند.

سرخوردگی از تجربه رابطه: افراد با شخصیت اسکیزوئید ممکن است احساس سرخوردگی و ناامیدی از تجربه روابط انسانی کنونی یا گذشته داشته باشند. آنها به دلیل فاصله‌گیری خود، معمولاً کمترین تمایلی به برقراری رابطه عاطفی نزدیک با دیگران دارند.

ذهنیت فردی و عمیق: این افراد به طور عمومی دارای ذهنیت فردی و عمیق هستند. آنها ممکن است به تفکراتی متمرکز بر دنیای داخلی خود علاقه مند باشند و در تجربه‌های داخلی خود غوطه‌ور شوند.

علل اصلی بروز شخصیت اسکیزوئید

دقیقاً علت اصلی بروز شخصیت اسکیزوئید هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهند که شخصیت اسکیزوئید احتمالاً ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است.

عوامل ژنتیکی: به نظر می‌رسد وراثت نقشی در بروز شخصیت اسکیزوئید داشته باشد. اگر یکی از والدین یا برادران یک فرد اسکیزوئید داشته باشند، احتمال ابتلا به این اختلال در فرد دیگر نسبت به جمعیت کلی بیشتر است. اما ارث برای بروز شخصیت اسکیزوئید تنها عامل کافی نیست و عوامل محیطی نیز نقش مهمی در تعیین آن ایفا می‌کنند.

عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی نیز به بروز شخصیت اسکیزوئید مرتبط هستند، از جمله:

مواد مخدر: مصرف مواد مخدر مانند ماریجوانا و LSD می‌تواند خطر افزایش احتمال ابتلا به اسکیزوئید را افزایش دهد، به ویژه در افرادی که در خانواده تاریخچهٔ این اختلال وجود دارد.

استرس محیطی: تجربه استرس‌های زندگی مانند رویدادهای تروماتیک، ناهنجاری‌های خانوادگی، فشارهای اجتماعی و محیطی ممکن است بر روی بروز اسکیزوئید تأثیرگذار باشد.

محیط فرهنگی: محیط فرهنگی و اجتماعی در کودکی و نوجوانی می‌تواند نقشی در تشدید یا کاهش احتمال بروز شخصیت اسکیزوئید داشته باشد.

احتمالاً بروز شخصیت اسکیزوئید به دلیل ترکیب این عوامل ژنتیکی و محیطی رخ می‌دهد. با این حال، بیشترین دانش ما دربارهٔ علل بروز اسکیزوئید مربوط به بروز اختلال شخصیت اسکیزوئید است و دربارهٔ علت بروز شخصیت اسکیزوئید هنوز بیشترین تحقیقات صورت نگرفته است.

راهکار و درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید به طور کلی متمرکز بر کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی فرد است. برای درمان این اختلال، معمولاً یک تیم درمانی که شامل روانشناسان، روانپزشکان و سایر حرفه‌ایان مرتبط است، درگیر می‌شود. در ادامه، برخی از راهکارها و درمان‌های معمول برای اختلال شخصیت اسکیزوئید را بررسی خواهیم کرد:

رواندرمانی (Psychotherapy): نوع‌های مختلفی از رواندرمانی، از جمله رواندرمانی مبتنی بر شناخت (Cognitive Therapy) و رواندرمانی مبتنی بر رفتار (Behavioral Therapy) می‌توانند به کاهش علائم و بهبود روابط اجتماعی کمک کنند. هدف اصلی رواندرمانی در اینجا بهبود توانایی‌های ارتباطی، مدیریت استرس و بهبود خلاقیت و تفکر است.

درمان دارویی: استفاده از داروها، به خصوص آنتی‌پسیکوتیک‌ها، ممکن است در کاهش علائم مرتبط با اختلال شخصیت اسکیزوئید موثر باشد. این داروها می‌توانند تجربه هالوسیناسیون‌ها و توهمات را کاهش دهند و بر روی تغییرات خلقی تأثیر بگذارند. در هر صورت، درمان دارویی باید توسط یک روانپزشک تجویز و نظارت شود.

حمایت اجتماعی: حمایت از خانواده و افراد نزدیک می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به همراه داشته باشد. ارتباط مستمر با خانواده، دوستان یا گروه‌های حمایتی می‌تواند احساس پشتیبانی و تعلق به جامعه را ارتقا دهد.

مدیریت استرس: آموزش راهکارهای مدیریت استرس می‌تواند فرد را در مقابل تحریکات ناخوشایند و استرس‌زا مقاومت قرار دهد. این شامل تمرین‌های تنفسی عمیق، مدیتیشن، یوگا و روش‌های آرامش‌بخش دیگر است.

مهم است که درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید توسط تیم درمانی مجرب و متخصص انجام شود. این تیم می‌تواند برنامه درمانی مناسب را برای هر فرد به صورت شخصی‌سازی کند و پیگیری منظم را انجام دهد.