اختلال تقص توجه مخفف Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder است که به عنوان اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالیت شناخته می‌شود. ADHD یک اختلال روانشناختی است که بیشتر در کودکان و نوجوانان مشاهده می‌شود، اما می‌تواند تا دوره بزرگسالی ادامه داشته باشد. این اختلال باعث مشکلات در توجه، کنترل ایمپالسیو و بیش‌فعالی، و مدیریت رفتار می‌شود.
علت این اختلال هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و شیمیایی مغزی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند. علائم ADHD ممکن است در مواردی که سیستم عصبی فرد مبتلا به ADHD به خوبی کار نمی‌کند، ظاهر شود.
دشواری در تمرکز و حفظ توجه به جزئیات
سختی در تکمیل وظایف و کارها
سربازی در راهنمایی‌ها و دستورات
فراموشی مکرر اطلاعات و موارد مهم
اضطراب و عصبانیت
حرکات بی‌مورد و بی‌قاعده
بی‌تابی و نمی‌توانیم به آرامش بنشینیم
سختی در حفظ سکوت و صبر کردن
مداخله بی‌دلیل در مکالمات و فعالیت‌های دیگران
عدم صبر در انتظار نوبت یا نتیجه
دست و پا زدن بی‌دلیل و قطع نشدن حرکات
تشخیص ADHD توسط یک تیم حرفه‌ای از پزشکان و روانشناسان قابل تعیین است. درمان ADHD عموماً شامل ترکیبی از مشاوره روانشناختی، تربیت رفتاری و در صورت لزوم، داروهای معرفی شده توسط پزشک است. هدف اصلی درمان ADHD، بهبود کنترل توجه، کاهش بیش‌فعالیت و ایمپالسیوتی، و کمک به فرد مبتلا برای مدیریت بهتر روزمره و دستیابی به پتانسیل کامل خود است.
درمان ADHD عموماً شامل ترکیبی از مشاوره روانشناختی، تربیت رفتاری و در صورت لزوم، داروها است. هر فرد ممکن است نیازهای متفاوتی در درمان ADHD داشته باشد، بنابراین مهم است که در همکاری با یک تیم حرفه‌ای از پزشکان و روانشناسان، بهبود مناسبی در کنترل علائم ADHD به دست آید. در زیر روش‌های مختلف درمان ADHD توضیح داده شده است:
مشاوره روانشناختی: درمان مشاوره روانشناختی (مانند رفتاردرمانی) به فرد کمک می‌کند تا مهارت‌ها و راهکارهای موثری را برای مدیریت رفتارهای ناپسند و افزایش توجه آموزش ببیند. این شامل آموزش مهارت‌های مدیریت زمان، بهبود مهارت‌های ارتباطی، تقویت توجه و کنترل انگیزه است.
تربیت رفتاری: این روش شامل تعیین محدودیت‌ها، سازماندهی روزمره، تشویق به رفتارهای مطلوب و جلوگیری از رفتارهای ناپسند می‌شود. این روش با ایجاد یک برنامه سازماندهی شده، تقویت مثبت رفتارهای مطلوب و اعمال تنبیه یا پاداش مناسب برای رفتارهای ناپسند کمک می‌کند.
داروها: در مواردی که علائم ADHD شدید و تأثیر زیادی بر زندگی روزمره دارند، پزشک ممکن است داروهای خاصی تجویز کند. این داروها می‌توانند شامل محرک‌های مغزی مانند متیل‌فنیدات (مانند ریتالین و آدرالین) یا داروهای غیرمحرک مانند استراترا (نمونه‌ای از استیمولانت‌ها) باشند. در هر صورت، نوع و دوز داروها بسته به نیازها و واکنش فرد به آنها باید توسط پزشک تعیین شود.
پشتیبانی آموزشی: ارائه پشتیبانی آموزشی به فرد مبتلا به ADHD و خانواده‌اش نقش مهمی در مدیریت این اختلال دارد. مشارکت با مدرسه و ارائه توصیه‌های مناسب برای معلمان نیز می‌تواند به بهبود محیط تحصیلی و تعاملات اجتماعی فرد کمک کند.
مهم است که در هنگام درمان ADHD، با پزشک خود همکاری کنید و تمام توصیه‌ها و دستورات را به دقت دنبال کنید. همچنین، مراقبت و پشتیبانی از خانواده و محیط اجتماعی نیز در مدیریت ADHD بسیار مهم است.
اختلال ADHD در بزرگسالان نیز ممکن است وجود داشته باشد، اگرچه معمولاً این اختلال در کودکان و نوجوانان تشخیص داده می‌شود. در بزرگسالان، علائم ADHD ممکن است کمی متفاوت باشد و بر اساس وظایف و مسئولیت‌های روزمره آنها تأثیر بگذارد.
در بزرگسالان مبتلا به ADHD، مشکلات زیر ممکن است وجود داشته باشد:
کمبود توجه: مشکلات در تمرکز و حفظ توجه به وظایف و فعالیت‌های روزمره، سختی در برنامه‌ریزی و مدیریت زمان، فراموشی مکرر و مشکلات در حفظ جزئیات.
بیش‌فعالیت: اضطراب و عصبانیت مداوم، عدم آرامش و بی‌تابی، حرکات بی‌مورد و بی‌قاعده، سختی در کنترل رفتارهای بی‌سابقه.
ایمپالسیوتی: مداخله در مکالمات دیگران، کنترل نشدن در مواقع مناسب برای اظهار نظر یا انجام عمل، تصمیم‌گیری‌های ناشی از ایمپالس و عدم صبر.
سبک زندگی متعادل و سازماندهی شده می‌تواند به بزرگسالان مبتلا به ADHD کمک کند. موارد زیر می‌تواند در سبک زندگی بزرگسالان با ADHD مفید باشد:
برنامه‌ریزی و مدیریت زمان: استفاده از برنامه‌ها و برنامه‌ریزی منظم برای انجام وظایف و فعالیت‌ها، تعیین اولویت‌ها و تقسیم بندی زمان می‌تواند به بهبود تمرکز و تنظیم خوب وظایف کمک کند.
مهارت‌های مدیریت استرس: یادگیری و استفاده از روش‌های مختلف مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، تمرینات آرامشی، ورزش و مدیتیشن می‌تواند به کاهش استرس و افزایش تمرکز کمک کند.
سازماندهی محیط: مرتب نگه داشتن محیط زندگی، تنظیم فضای کاری و سازماندهی اشیاء می‌تواند در تمرکز و توجه بهبود بخشد.
پشتیبانی اجتماعی: درخواست کمک و پشتیبانی از خانواده، دوستان و مشاوران می‌تواند در مدیریت ADHD کمک کند. شرکت در گروه‌های حمایتی و به اشتراک گذاشتن تجربیات با دیگران نیز مفید است.
ترکیب درمان: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای خاصی را تجویز کند تا علائم ADHD را کنترل کند. مصرف داروها باید تحت نظارت پزشک باشد و با توجه به نیاز و واکنش فرد تنظیم شود.
مهم است که همکاری با پزشک و روانشناس متخصص در درمان ADHD بزرگسالان انجام شود. آنها می‌توانند برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین کنند و راهنمایی‌های لازم را در مدیریت این اختلال ارائه دهند.
قبلاً، دسته‌بندی ADHD به دو نوع ADD (Attention Deficit Disorder) و ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) تقسیم می‌شد. اما با تحولات در تشخیص و طبقه‌بندی این اختلال، اکنون ADD به عنوان زیرنوعی از ADHD شناخته می‌شود و این دسته‌بندی در DSM-5 (دستورالعمل تشخیصی و آماری برای اختلالات روانی، نسخه پنجم) به کار گرفته نمی‌شود.
در گذشته، ADD به معنی وجود کمبود توجه بدون علائم بیش‌فعالیت و ایمپالسیوتی بود، در حالی که ADHD شامل علائم کمبود توجه، بیش‌فعالیت و ایمپالسیوتی بود. اما با تغییر در تشخیص و درک بیشتر این اختلال، اکنون این دو وضعیت تحت نام ADHD جمع‌بندی شده‌اند و به عنوان زیرنوع‌های مختلف این اختلال شناخته می‌شوند:
نوع بیش‌فعال/اضطرابی (Predominantly Hyperactive/Impulsive Presentation): این نوع ADHD شامل علائم بیش‌فعالیت و ایمپالسیوتی بیشتر است و کمبود توجه کمتری را نشان می‌دهد.
نوع بیش‌فعال/بی‌توجه (Predominantly Inattentive Presentation): این نوع ADHD شامل کمبود توجه بیشتر بوده و علائم بیش‌فعالیت و ایمپالسیوتی کمتری را نشان می‌دهد. در گذشته، این زیرنوع با نام ADD شناخته می‌شد.
نوع ترکیبی (Combined Presentation): این نوع ADHD هم شامل علائم کمبود توجه و هم علائم بیش‌فعالیت و ایمپالسیوتی است.
مهم است که تشخیص و درمان ADHD توسط تیم حرفه‌ای از پزشکان و روانشناسان صورت گیرد. آنها با توجه به علائم و نیازهای هر فرد، راهکارها و درمان‌های مناسب را تعیین خواهند کرد.
