اسپیس ایکس قصد دارد با پرتاب بیش از ۳۰هزار ماهواره در پروژه استارلینک، دسترسی به اینترنت پرسرعت را برای مناطق محروم زمین فراهم کند. اما اخترشناسان هشدار میدهند مجموعه های ماهوارهای مانند شبکه استارلینک در پیشرفت علم و نجوم بسیار تاثیرگذار خواهد بود و تغییری بنیادی در رصدهای روی زمین در محدوده فروسرخ-مرئی و نمای آسمان شب برای رصدگران در تمام دنیا به همراه خواهد داشت. اوایل تیر امسال انجمن نجوم ایالات متحده میزبان بیش از ۲۵۰ منجم، مهندس، اپراتور ماهواره و حامیان آسمان تاریک شب در اولین کارگاه صورتهای فلکی ماهوارهای (SATCON۱ برگرفته از Satellite Constellations ۱) بود. این کارگاه مجازی سه روزه به بررسی تاثیرات ابر صورت های فلکی ماهوارهای که در مدار نزدیک زمین (LEOsats) گردش میکنند بر رصدهای زمینی در محدوده مرئی و فروسرخ نزدیک پرداخت و همچنین راهکارهایی را برای کاهش این اثرات بر رصدهای نجومی، عکاسی نجومی و لذت همگانی از آسمان شب ارائه کرد. ماهوارههای استارلینک از همان ابتدای پرتاب، رصدهای نجومی را به شدت تحت تاثیر قرار داد. منجمان به تازگی متوجه تاثیرات کامل و گسترده این پروژه شده و بسیاری از دانشمندان درباره کاری که اتمام پروژه استارلینک و دیگر ماهوارههای مدار نزدیک زمین با آسمان و تجربه انسانها از ستارهها و راه شیری خواهد کرد، نگران هستند.
تا به امروز این شرکت با پرتاب حدود ۵۰۰ماهواره بارها مورد انتقاد قرار گرفته است. از زمان اولین پرتابها در سال ۹۸ صدها گزارش از مشاهده بشقاب پرندهها در آسمان به علت آرایش نامعمول آنها ثبت شده است. حتی ماه گذشته این شرکت خصوصی برای این که موجب اختلال در رصد دنباله دار نئووایز شده بود، مورد انتقادهای شدیدی قرار گرفت. این دنبالهدار هر ۶۸۰۰ سال به زمین نزدیک میشود و در بعضی از عکسهای تایم لپس از دنبالهدار و دیگر اجرام سماوی، خطی طولانی به علت عبور ماهواره های استارلینک ظاهر شده است. بدیهیترین راهحل برای پیشگیری و حل این مشکلات، توقف پرتاب ماهوارههای استارلینک است. اما اگر سیاستمداران این پرتابها را متوقف یا کنترل نمیکنند، حداقل باید سعی شود این ماهوارهها کمترین تاثیر ممکن را بر رصدهای نجومی داشته باشد. برای مثال در مدارهای پایین قرار گیرد (کمتر از ۶۰۰کیلومتر)، رنگ آمیزی تیره داشته باشد و جهت آنها برای کمترین انعکاس نور خورشید تنظیم شود. اما هیچ کدام از این تلاشها تاثیرات منفی ماهوارههای استارلینک را روی پروژههای علمی فعلی کم نخواهد کرد، به خصوص در مورد رصدهایی که هنگام تاریک و روشن شامگاه یا سپیده دم انجام می شود. رصدهای این زمان از شبانه روز برای کشف سیارکهای تهدیدکننده زمین، یافتن اجرام خارج از منظومه شمسی و یافتن همتای نور مرئی منابع امواج گرانشی بسیار مهم است.
در این کارگاه به رصدخانهها توصیه شد که فعلا رصدهای علمی خود را بهگونهای تنظیم کنند تا ماهوارههای استارلینک از آن قسمت آسمان عبور نکند. این امر مستلزم اطلاع از مسیر دقیق ماهوارهها و نحوه حرکت آنهاست. اما انجام این اصلاحات، هم به کار فشرده نیاز دارد و هم هزینهبر است و خیلی ها خواستار پرداخت این هزینه از سوی شرکتهایی هستند که این ماهوارهها را پرتاب کرده و چنین مشکلاتی را به وجود آوردهاند. بدیهی است نباید این هزینه ها از بودجه عمومی رصدخانهها پرداخت شود.
دومین نشست این کارگاه که به حل مسائل مربوط به سیاستها و مقررات مربوط به پروژه استارلینک میپردازد یا در فصل زمستان یا بهار برگزار خواهد شد.
روزنامه جام جم، شماره 5759، 29 شهریور 1399
