آموزش تاب‌آوری و تاثیر آن بر مراقبان خانوادگی مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی موضوع اصلی این پژوهش است
این بیماری، مزمن، تکرار شونده و همراه با نوسانات خلق، بین شیدایی و افسردگی می‌باشد.
تاب‌آوری در خانواده، به الگوی رفتاری انعطاف‌پذیر و رشد یافته‌ی رفتاری مراقبان مددجویان، در مواجهه با مصائب و چالش‌های پیش‌آمده با مددجوی تحت مراقبت، اطلاق می‌گردد.
لذا این مطالعه با هدف تعیین تأثیر برنامه آموزش روان شناختی بر تاب‌آوری مراقبان مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی بستری در مرکز روانپزشکی شهر سنندج انجام گرفته است.
روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه نیمه تجربی است که در پاییز و زمستان سال ۱۳۹۸ در مورد ۶۴ مراقب خانوادگی مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی بستری در مرکز روان پزشکی شهر سنندج، انجام شد. نمونه‌‌گیری، به شیوه در دسترس انجام گرفت.
و نمونه‌ها در دو گروه آزمون (۳۲ نفر) و کنترل (۳۲ نفر) قرار گرفتند.
قبل از مطالعه از مراقبان خواسته شد که فرم اطلاعات فردی و پرسشنامه تاب آوری (Connor-Davidson CD-RISC) را تکمیل نمایند.
مراقبان گروه مداخله در هفت گروه ۴ تا ۵ نفره، آموزش روان شناختی را طی چهار جلسه، به صورت هفته‌ای یک بار، در مدت زمان ۴۵ تا۶۰ دقیقه دریافت نمودند.
پس از گذشت چهار هفته از مداخله مجدداّ پرسشنامه تکمیل شد.
گروه کنترل، برنامه‌ای جز برنامه آموزش معمول بیمارستان دریافت نکرد و همانند گروه مداخله پس آزمون در مورد آنان نیز اجرا شد. داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۱۶ و با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (تی مستقل و تی زوجی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین دو گروه مداخله و کنترل از نظر توزیع متغیرهای زمینه‌ای تفاوتی وجود نداشت.
میانگین نمره پیش آزمون تاب‌آوری در دو گروه کنترل و مداخله به ترتیب ۸۰/۵ ± ۶۵/۲۲ و ۶۱/۵ ± ۴۴/۲۳ بود، دو گروه از نظر آماری اختلاف معنی‌داری با هم نداشتند (۵۹/۰ = p)، در حالی که میانگین نمره‌ی پس آزمون تاب‌آوری در گروه کنترل۱۲/۶ ± ۱۹/۲۳ و در گروه مداخله ۳۶/۳ ± ۹۷/۳۳ بود، که اختلاف آماری معنی‌داری را نشان می‌دهد (۰۰۱/۰>p).
مقایسه نمره‌ی تاب‌آوری در مراحل پیش آزمون و پس آزمون در هر گروه به صورت جداگانه نشان می‌دهد که نمره تاب‌آوری در مراحل پیش آزمون و پس آزمون در گروه کنترل اختلاف آماری معنی‌داری با هم نداشتند(۱۱/۰p=)، در حالی که افزایش آماری معنی‌داری در مرحله‌ی پس آزمون نسبت به پیش آزمون در گروه مداخله مشاهده شد (۰۰۱/۰>p).
نتیجه‌گیری کلی: نتایج مطالعه حاضر نشان داد آموزش روان شناختی بر تاب‌آوری مراقبان مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی تأثیرگذار است.
ضروری است آموزش تاب‌آوری و تاثیر آن بر مراقبان خانوادگی مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی مورد توجه قرار گیرد
برنامه‌هایی همچون آموزش روان شناختی به عنوان یکی از راهکارهای ارتقای تاب‌آوری در مددجویان و مراقبان آنان مد نظر قرار گیرد.
تأثیر آموزش روان شناختی بر تاب‌آوری مراقبان خانوادگی مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی
بنابر همین گزارش از خانه تاب آوری مراقبان خانوادگی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی اغلب با چالش های منحصر به فردی از جمله انگ، انزوای اجتماعی و سطوح بالای استرس مواجه می شوند.
انگ مرتبط با اختلال دوقطبی می تواند منجر به قضاوتهای منفی، احساس شرم و انزوای اجتماعی برای بیمار و مراقبان او شود.
مراقبان ممکن است به دلیل انگ کاهش در تماس های اجتماعی را تجربه کنند که منجر به کناره گیری اجتماعی و احساس انزوا می شود(سمیعی و همکاران، 2013).
آموزش تاب‌آوری به مراقبان خانوادگی کمک می‌کند تا با فشارهای عاطفی و جسمی ناشی از مراقبت از عزیزان خود بهتر کنار بیایند.
مراقبان خانوادگی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی با چالش‌های متعددی روبرو هستند که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی آن‌ها بگذارد. یکی از اصلی‌ترین مشکلات، **انگ اجتماعی** است. بسیاری از افراد جامعه نسبت به اختلالات روانی، از جمله اختلال دوقطبی، آگاهی کافی ندارند و این امر می‌تواند به قضاوتهای نادرست و طرد اجتماعی مراقبان منجر شود.
انزوای اجتماعی نیز یک چالش بزرگ است. مراقبان ممکن است به دلیل نیاز به مراقبت از عزیزان خود، از فعالیت‌های اجتماعی و ارتباطات خارج از خانه محروم شوند. این انزوا می‌تواند احساس تنهایی و افسردگی را در آن‌ها تشدید کند.
سطوح بالای استرس نیز از دیگر مشکلات رایج در میان مراقبان است. مسئولیت‌های مراقبتی، نوسانات خلقی بیمار و عدم پیش‌بینی‌پذیری وضعیت می‌تواند فشار روانی زیادی بر آن‌ها وارد کند. این استرس نه تنها بر سلامت روانی مراقبان تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند بر روابط خانوادگی و کیفیت مراقبت از بیمار نیز تأثیر منفی بگذارد.
به منظور کاهش این چالش‌ها، مهم است که مراقبان به منابع حمایتی دسترسی داشته باشند و در صورت نیاز، از مشاوره و درمان‌های روانشناختی بهره‌مند شوند.
