قبل از آنکه آموزش شنا را آغاز نمائید ویا در یک کلاس آموزش خصوصی شنا ثبت نام نمائید ، شاید سوالاتی ذهن شما را درگیر نماید . سوالاتی از قبیل اینکه آموزش شنا چقدر زمان می برد ، آموزش شنا را از کجا شروع کنم ؟ شنا بلد نیستم چیکار کنم ؟ چه مربی شنایی را انتخاب نمایم ؟ اصلا من الان شروع کنم ، شنا را یاد می گیرم یا از من دیگه گذشته !؟ و ده ها سوال دیگه که در این مقاله قصد پاسخگویی به آنها را داریم .
در ابتدای این مقاله از وبسایت شنا آموز قصد پاسخگویی به آخرین سوال را دارم ( سوال : اصلا من الان شروع کنم شنا را یاد می گیرم یا از من دیگه گذشته !؟ ) . چراکه این سوالی است که از طرف بیشتر افراد با شرایط مختلف از لحاظ بدنی یا سنی پرسیده میشود .
در پاسخ باید گفت که همه افراد در هر شرایط و سن ؛ به خوبی شنا را یاد خواهند گرفت . چرا که شنا یک فعالیت بدنی است و با تمرین حاصل می شود و همین امر موجب می شود که شاید فردی که به دلیل شرایط سنی ویا بدنی قابلیت اجرای کمتری دارد کمی دیرتر فراگیرد اما نکته مهم آن است که در نهایت به خوبی شنا خواهد کرد . شناآموزان زیادی بوده اند که در ابتدا همین سوال مانع آغاز مسیر برای آنها بوده است ولی با صحبت با آنها و ایجاد اعتماد به یادگیری در آنها ؛ مسیر فراگیری شنا را آغاز نموده اند و در حال حاضر به راحتی شنا نموده و از ورزش مفرح لذت می برند . شناآموزانی که برخی از آنها 60 یا 70 سال داشته اند .
« سن بالا ویا شرایط خاص بدنی مانند نداشتن و یا نقص یک یا چند عضو به هیچ عنوان مانع یادگیری نیست و همه افراد به خوبی شنا را فرا خواهند گرفت . این عوامل تنها مدت زمان یادگیری را تحت تاثیر قرار می دهند و ممکن است دوره یادگیری کمی طولانی تر شود . »
هنگامی که تصمیم به آغاز آموزش شنا می گیرید ابتدا باید بدانید کدام دوره آموزشی برای شما مناسب است . قبل از آغاز دوره آموزش شنا ، سوالاتی از طرف مربی شنا از شما پرسیده خواهد شد تا مربی با سطح شنای شما آشنا گردد ، در ادامه یک تست شنا به طول 10 یا 15 متر گرفته خواهد شد که بیانگر میزان آمادگی و سطح شنای شما خواهد بود . پس از این تست مشخص خواهد شد که کدام دوره آموزشی از قبیل دوره مقدماتی ، تکمیلی ویا اصلاح تکنیک مناسب شما خواهد بود .
در ادامه به بررسی دوره های آموزشی شنا همراه با چک لیست آموزشی که معمولا !! ( چراکه هر مربی روش خاص خود را دارد اما چک لیست بیان شده موارد سفارش شده توسط مربیان با سابقه می باشد که کاملا تجربه و اجرا شده است ) اجرا می شود می پردازیم .
در دوره مقدماتی آموزش شنا همه موارد از پایه آموزش داده خواهد شد و معمولاً همراه با مراحل آشنایی با آب و رفع حساسیت‌ها ، شناوری ، آموزش شنای کرال پشت و دوچرخه می‌باشد که طی 12 جلسه 60 تا 90 دقیقه ای ، آموزش داده خواهد شد . البته باید این نکته را مد نظر داشت که محدودیت‌های سنی و حرکتی بسیار در روند آموزش تأثیر گذار خواهد بود . برای مثال کودکان زیر شش سال به دلیل محدودیت‌های سنی و عدم تسلط عصب به عضله اغلب فرایند طولانی‌تری را برای آموزش این موارد نیاز دارند چراکه مراحل آشنایی با آب و رفع حساسیت‌ها در این رده سنی بسیار طولانی‌تر خواهد بود . در دوره مقدماتی معمولاً موارد زیر به ترتیب آموزش داده خواهد شد :
در نهایت مربی شنا سعی می کند با اجرای ترکیبی شنای کرال پشت و دوچرخه در قسمت عمیق استخر ، اعتماد به نفس شناآموز را بالا برده تا به‌راحتی امکان شنا در همه قسمت‌های استخر برای شناآموز فراهم آید . برای مثال شناآموز ابتدا وارد آب شده و استارت می زند ، مصافتی را با شنای کرال پشت طی نموده و در میانه راه ایستاده ، کمی دوچرخه زده و در نهایت دوباره با خوابیدن روی آب و اجرای شنای کرال پشت عرض استخر را تا انتها طی می‌نماید .
برای شرکت در این دوره ، شنا آموز باید با شنای کرال پشت و شنای دوچرخه آشنایی داشته و در قسمت عمیق براحتی شنا نماید .البته برخی از مربیان در دوره مقدماتی شنای کرال سینه را به جای شنای کرال پشت آموزش می دهند که باید گفت هیچ مشکلی نداشته و به انتخاب آن مربی بستگی دارد اما معمولا در دوره مقدماتی آشنایی با آب ، کرال پشت و دوچرخه آموزش داده می شود . همان طور که بیان شد در این دوره که اسم های دیگری هم ممکن است داشته باشد اما در اینجا به عنوان « دوره نیمه تکمیلی » از آن یاد می نمایم فرد به طور کامل شنای کرال سینه را آموزش می بیند . معمولاً در این دوره موارد زیر به ترتیب آموزش داده خواهد شد :
در آخرین مرحله مربی شنا سعی می‌نماید با دادن تمرین‌های مسافتی شنا به شنا آموز و اصلاح تکنیک‌های مرحله به مرحله در طی تمرین مشکلات فن شنا آموز را برطرف نموده تا اصطلاح استیل شنای کرال سینه کامل شده و شنا امروز به‌راحتی بتواند آن را اجرا نماید . در نهایت مربی با دادن تمرین‌های قدرتی و سرعتی میزان تسلط شنا آموز را افزایش می‌دهد .
در دوره تکمیلی شنای قورباغه را فرا خواهد گرفت . برای شرکت در این دوره معمولاً فرد باید به شنای کرال پشت و کرال سینه آشنایی داشته و توانایی شنا در قسمت عمیق استخر را به‌راحتی داشته باشد . شنای قورباغه معمولاً شنای استراحت نامیده میشود . محورهای حرکتی در این شنا کاملاً متفاوت از سه شنای دیگر می‌باشد و همه حرکات دست و پای شنای قورباغه به‌صورت دورانی اجرا میشود . به دلیل همین حرکت دورانی دست و پا ، آموزش شنای قورباغه کاملاً متفاوت از کرال سینه و کرال پشت می‌باشد . در این دوره آموزشی معمولاً تمارین زیر به ترتیب آموزش و اجرا خواهد شد :
در پایان مربی شنا با دادن دریل‌های آموزشی ، شنای قورباغه کامل را آموزش داده و به‌اصطلاح ، اصلاح تکنیک شنای قورباغه را انجام می‌دهد تا در نهایت شنا آموز با فراگیری تکنیک‌های مربوطه بتواند با استیل کامل به شنای قورباغه بپردازد . به‌صورت کلی اصلاح تکنیک در شنای قورباغه به دلیل تفاوت‌های حرکتی طولانی‌تر از اصلاح تکنیک در شناهای کرال پشت و کرال سینه می‌باشد و شنا آموزش به تمرین بیشتری برای تسلط به این شنا نیاز دارد . همچنین هماهنگی بین دستها و پاها و هواگیری در شنای قورباغه کمی زمان‌بر خواهد بود که البته با تمرین این مشکل نیز برطرف خواهد شد .
برای شرکت در این دوره معمولاً تسلط به شنای کرال سینه ، کرال پشت و دوچرخه پیش نیاز است . شنای پروانه می‌تواند به صلاح دید مربی به‌عنوان شنای سوم و یا به شنای چهارم آموزش داده شود . از شنای پروانه به‌عنوان سخت‌ترین شنا و همچنین فنی‌ترین شناها یاد میشود اما در عین حال قطعاً شما هم شنای پروانه‌ی یک فرد را در استخر دیده‌اید و این نظر را تائید می‌نماید که می‌توان گفت زیباترین شناها ، شنای پروانه می‌باشد . معمولاً شاخص شناگر بودن یک فرد تسلط وی به شنای پروانه و استیل وی در این شنا می‌باشد . شنای پروانه حرکت‌ها و دریل‌های آموزشی کمتری نسبت به سه شنای دیگر دارد اما برای تسلط به این شنا تمرین بسیار بیشتری لازم است چراکه در شنای پروانه دیگر خبری از حرکت‌های مرسوم و ساده در شناهای دیگر نیست و حرکت‌ها به‌صورت موجی شکل اجرا می‌گردد . معمولاً در دوره آموزش شنای پروانه موارد زیر به ترتیب آموزش داده خواهد شد :
در ادامه مربی شنا سعی می‌نماید با دادن تمرین‌های مختلف و متنوع و اجرای تمرین بسیار زیاد توسط شنا آموز ، شنای پروانه را تکمیل و در نهایت اصلاح تکنیک نماید . همان طور که بیان شد شنای پروانه برای تسلط نیاز به تمرین بسیار زیاد دارد و آموزش آن کمی سخت می‌باشد اما با فراگیری آن ، شنایی بسیار زیبا و آسان خواهد بود .
کلاس خصوصی اصلاح تکنیک چهار شنا ، همان‌طور که از نام این دوره پیداست ، دوره اصلاح تکنیک برای تکمیل شناهای فرا گرفته شده در دوره‌های قبلی می‌باشد . این دوره‌ها می‌توانند پس از هر دوره آموزشی و یا در حین همان دوره درصورتی‌که شنا آموز توانایی اجرای آن را داشته باشد انجام پذیرد . در دوره‌های اصلاح تکنیک آموزش‌های جدید وجود ندارد تنها همان شناهای فرا گرفته شده به‌وسیله دریل‌های آموزشی تکمیل می‌گردد تا شنای فرد کامل شده و به استیل قهرمانی شنا نزدیک گردد .
در دوره اصلاح تکنیک شنا تمرکز بیشتر بر روی اصلاح حرکت‌های شنا در جهت بهبود سرعت و کاهش رکورد شناهای فرا گرفته شده است . در این دوره تمرین‌های متنوع از قبیل تمرین‌های سرعتی ، هوازی و غیر هوازی نیز داده خواهد شد تا تسلط فرد برای شناها افزایش یافته و شنای وی کامل گردد .
برای آغاز آموزش شنا در ابتدا باید شناخت کاملی از وضعیت جسمانی و میزان آمادگی خود داشته باشیم و سپس اقدام به یادگیری با شرکت در کلاس های آموزشی نمائیم . در ادامه دو مورد از عواملی که آموزش شنا را کمی طولانی تر می نماید بررسی می نمائیم :
از مهمترین عواملی که برای آغاز شنا و شروع دوره مقدماتی بسیار حائز اهمیت است ، میزان ترس از آب در شنا آموز است . ترس از آب از عوامل مختلفی می تواند نشأت بگیرد ، عواملی مانند تجربه غرق شدگی در کودکی ، مشاهده غرق شدن فردی در آب ، ترسی که والدین گاهی با حساسیت بیش از حد و یا ترس خود از آب ؛ به فرزندان خویش القا می نمایند و یا هر دلیل دیگری که از دوران کودکی در ذهن فرد نهادینه شده است و این ترس تا پایان عمر همراه وی خواهد بود برای مثال شناآموزانی هستند که با سن حتی بالای ۶۰ سال به دلیل تجربه خفگی هرچند کوتاهی که در دوران کودکی خود تجربه نموده اند ترس شدید از آب دارند و این ترس به میزانی است که در ابتدای دوره حتی نمی توانند سر خود را روی آب قرار دهند و این کاملاً غیر عادی است چرا که با رفتن به زیر آب تجربه گذشته برای آنها تداعی شده و بدن آنها انقباض شدیدی را تجربه خواهد نمود .
افرادی که ترس از آب دارند ، مراحل آشنایی با آب و رفع حساسیت ها در آنها طولانی تر خواهد بود اما این عامل باعث عدم یادگیری شنا در آنها نخواهد بود بلکه مقداری این مسیر را طولانی‌تر خواهد نمود و این عامل ممکن است قیمت کلاس آموزش شنا را تحت تاثیر قرار دهد . در این موارد بهتر است فرد قبل از آغاز آموزش شنا چندین جلسه در استخر حضور یابد و با ورود به آب و انجام حرکاتی مانند راه رفتن در آب ، نشستن در آب ویا تخلیه تنفس زیر آب ؛ مقداری محیط استخر را تجربه نماید و حساسیت های خویش را از بین ببرد ؛ همچنین با آغاز دوره آموزشی ، مربی شنا بیشتر سعی می‌کند با حضور خود در آب ، به شناآموز دلگرمی داده و با اجرای حرکاتی مانند به زیر آب رفتن و تخلیه تنفس در زیر آب ، شناور شدن روی آب با کمک مربی و بلند کردن پاها از کف استخر و غیره به تدریج این ترس ها را از بین برده و به حالت نرمال بازگرداند .
قبل از ثبت نام کلاس آموزش خصوصی شنا کودکان باید بیاد داشته باشید ؛ برخی از کودکان نیز به صورت غیر ارادی به دلیل دوری از والدین ، ناآشنایی با محیط استخر ویا عدم تجربه شنا در گذشته ، ترس شدیدی از آب دارند . به صورت کلی در سنین پایین ، جهت پیشرفت سریع تر و آموزش آسان تر بهتر است کودکان چندین جلسه به همراه والدین خود در استخر حاضر شوند و به بازی در آب بپردازند تا با اعتمادی که به والدین خود دارند ، رفع ترس آنها از آب ، آشنایی با آب و رفع حساسیت ها ؛ در این مرحله انجام پذیرد .
افرادی که بدن آنها ساختاری به اصطلاح عضلانی دارد مانند افرادی که در گذشته ورزش های بدنسازی و یا رزمی انجام داده‌اند . این افراد بدن هایی به اصطلاح خشک دارند بدین معنی که با انجام حرکات قدرتی حجم عضلات آنها افزایش یافته و به تدریج دامنه حرکتی آنها کاهش می یابد . برای مثال افرادی که بدنسازی کار نموده اند ، به دلیل حرکاتی مانند دمبل یا سربازو که انجام می‌دهند عضلات بازویی و کتف آنها بزرگ شده و دامنه حرکتی برای چرخش دست کاهش می یابد و همین امر موجب می شود نتوانند حرکاتی مانند دست شنای کرال سینه و کرال پشت را به درستی اجرا نمایند و این در حالی است که حرکت را به خوبی فرا گرفته اند ولی توانایی اجرای آن را بدرستی ندارند . به همین ترتیب افرادی که ورزش های رزمی انجام داده‌اند ؛ بدن هایی بشدت عضلانی و محکم دارند در صورتی که برای شنا ، ما بدن هایی با قابلیت کشش و چرخش فراوان نیاز داریم .
این افراد بهتر است قبل از آغاز آموزش در استخر حضور یافته و حرکات کششی و راه رفتن در آب را تمرین نمایند . مشکل این افراد به تدریج و در طول تمرین برطرف می شود . این افراد نیاز به تمرین بیشتری دارند تا بتدریج حرکات شنا با بدن آنها به اصطلاح وفق پیدا نمایند .
پس از آنکه تصمیم به آغاز آموزش شنا گرفتید مهمترین مرحله انتخاب یک مربی خوب است . هنگامی که می‌خواهید مربی برای خود انتخاب نمایید بهتر است به سابقه ، نوع برخورد و شنا آموزانی که پرورش داده است توجه نمایید . در هنگام انتخاب مربی باید توجه نمایید که قهرمانی در شنا شرط لازم برای آموزش بهتر شنا نیست و داشتن تعداد مقام‌های بسیار زیاد اصلاً دلیل آموزش خوب و توانایی پرورش شنا آموز نمی‌باشد .
« قهرمان شنا می‌تواند بهترین مربی شنا باشد اما هر قهرمان شنا لزوماً یک مربی بسیار مجرب و یا بهتر از سایر مربیان شنا نخواهد بود . »
آموزش شنا تا حد بسیار زیادی نیاز به تجربه و علاقه فرد به آموزش دارد . همه ما مربیان شنا افرادی را دیده‌ایم که دارای مقام‌ها و رتبه‌های بسیار زیادی در شنا می‌باشند اما توانایی آموزشی بسیار پایینی دارند حال به دلیل عدم علاقه ویا عدم علم کافی در امر آموزش . مربیانی که در گذشته شنای قهرمانی انجام داده‌اند در صورتی که شرایط گفته شده برای مربیگری را داشته باشند مربیان بسیار خوب برای پرورش قهرمانان شنا می‌باشند چرا که تمام تمرین‌های قهرمانی را خود در گذشته انجام داده‌اند و شناخت خوبی از حرکت و اصلاح تکنیک های مربوط به آن دارند اما این امر دلیل بر آن نیست که تمام قهرمانان گذشته شنا ، مربیان بسیار مجربی هستند و این موضوع نه تنها در رشته شنا بلکه در تمام رشته‌های ورزشی نیز صادق است .
در هنگام انتخاب مربی توجه زیادی به شناگرانی که آن مربی پرورش داده است داشته باشید ، همچنین دقت نمایید برای هر دوره کلاس آموزش شنا ممکن است یک مربی بهتر باشد و در این صورت تعصب به یک مربی کار اشتباهی است . شاید یک مربی در آموزش شنای مقدماتی بسیار مجرب‌تر از مربی دیگر در دوره قهرمانی و اصلاح تکنیک باشد و این موضوع با سؤال از خود مربی و شناخت شنا آموزان وی کاملاً مشهود خواهد بود .
مانند همه ورزش‌ها در شنا هم استعداد بدنی تا حدودی تأثیر گذار است ولی استعداد بدنی همه چیز نیست بلکه تنها کمی میزان پیشرفت شما را بیشتر می‌کند . استعداد بدنی در شنا شامل دست‌های بلند و کشیده ، سایز پاهای بزرگ ، قد بلند ، فاصله بین دو کتف و نسبت ارتفاع بالاتنه به پایین تنه می‌باشد . این موارد می تواند روند پیشرفت شناآموز را افزایش دهد اما شرط لازم برای قهرمانی در شنا نیست .
چه بسا بسیاری از قهرمانان که هیچ کدام از استعدادهای بدنی در شنا را ندارند و تنها با تمرین و ممارست فراوان به نتایج امروز خود رسیده اند . پس نداشتن شرایط بدنی مناسب نباید شما را برای آغاز راه فراگیری شنا دلسرد نماید .
