اگر تنبلی کردن در کار و زندگی تبدیل به یک عادت شود، می تواند کیفیت زندگی شما را تحت شعاع قرار دهد و آسیب های بعضا جبران ناپذیری به زندگی شما وارد کند.
تنبلی (Laziness) یکی از عادت‌ها و دغدغه‌های اساسی انسان است. انسان همواره با این مسئله مهم و حیاتی در حال مبارزه بوده است. افراد تمام سعی خود را می‌کنند تا از چنگال این آفت مخرب و مضر رها شوند. نکته‌ی مهم در مورد تنبلی این است که همه افراد حتی افراد موفق هم از این مشکل رنج می‌برند اما این افراد مهارت از مدیریت و کاهش آن را دارند.
عوامل زیادی بر تنبلی مؤثر هستند و باعث عمیق‌تر شدن این عادت مخرب می‌شوند. در این مقاله به ارائه راهکارهایی برای جلوگیری و پرهیز از تنبلی می‌پردازیم که با به کار بستن آن‌ها قادر خواهید بود از خطرات و عواقب این عادت منفی در امان باشید. لطفاً تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
برای اینکه با راهکارهای جلوگیری و پرهیز از تنبلی آشنا شویم، در ابتدا باید مفهوم دقیق تنبلی را بدانیم و نسبت به جزییات این پدیده اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
به‌طور کلی و به زبان ساده، تنبلی به معنای عدم تمایل به انجام یک کار و به تعویق انداختن یا اهمال‌کاری یک عمل خاص است.
تنبلی زیربناها و ریشه‌های متنوعی دارد اما پراهمیت‌ترین مسئله‌ای که باعث بروز تنبلی در افراد می‌شود، عدم ترس از به خطر افتادن بقا است. افرادی که نسبت به خطر افتادن بقا، موقعیت اجتماعی، امنیت مالی خود بی‌تفاوت باشند، بیشتر از بقیه دچار بی‌انگیزگی و مستعد تنبلی هستند.
یک نکته‌ی جالب در مورد رابطه‌ی مستقیم میزان مرگ‌ومیر با تنبلی کردن وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد که یک رابطه‌ی معنادار بین کم‌تحرکی و مرگ وجود دارد. بدن انسان براثر بی‌تحرکی و منفعل بودن دچار کاهش فرکانس می‌شود و این امر موجب مستعد شدن انسان به بیماری‌های مختلف جسمی و روانی می‌شود.
علاوه بر این مورد تنبلی باعث چاقی می‌شود و این مورد یک بیماری محسوب می‌شود. پس با این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت که تنبلی یک بیماری است.
ریشه‌های پنهان تنبلی
حالا که معنی و مفهوم دقیق تنبلی را دانستیم و فهمیدیم که عادت تنبلی یک بیماری مزمن است، باید با علت‌ها و ریشه‌های بروز آن‌ها شویم و بدانیم چه عواملی باعث تنبلی کردن می‌شود. در ادامه مقاله به بررسی چند ریشه مهم تنبلی کردن می‌پردازیم.
۱- نداشتن انگیزه و هدف
از مهم‌ترین علل بروز تنبلی، بی‌انگیزگی است. اگر شما بدون انگیزه و بدون هدف باشید، قادر نخواهید بود مغز خود را تحریک کنید تا به بدنتان دستور بدهد که مشغول انجام کاری شود.
۲- انرژی پایین
اکثر اوقات به علت خستگی و یا تغذیه ناسالم، بدن ما فاقد انرژی کافی برای انجام دادن یک کار یا عمل مشخص می‌شود. در این شرایط ما بی‌حوصله و بی‌انگیزه هستیم و قادر به انجام دادن کاری نیستیم.
۳- عدم مسئولیت‌پذیری
یکی دیگر از علل افزایش تنبلی در انسان، عدم مسئولیت‌پذیری است. برخی اوقات ما به دلیل عدم آگاهی و مسلط نبودن بر یک مسئولیت یا وظیفه سعی می‌کنیم به‌نوعی از زیر آن کار شانه خالی کنیم، در همچنین مواقعی، مغز ما دستور تنبلی را صادر می‌کند.
۴- ترس از شکست
ترس از شکست عامل دیگر برای تنبلی کردن است. برخی اوقات ما یک هدف تعیین می‌کنیم اما احساس ما می‌گوید که این هدف قابل‌دستیابی نیست و منجر به شکست می‌شویم. وقتی‌که با این باور مخرب روبرو می‌شویم، می‌ترسیم که در مسیر آن اهداف دچار شکست شویم، بنابراین ترجیح می‌دهیم تا برای شکست نخوردن، آن کار را انجام ندهیم و بیهوده تلاش نکنیم!
۵- افسردگی
متخصصان و پزشکان نیز عوامل مؤثر زیادی را برای عادت تنبل عنوان می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین عوامل بیان‌شده توسط متخصصان و پزشکان، افسردگی است. افسردگی دشمن شماره یک انگیزه است. افسردگی همچنین انرژی‌های بدن را مصرف می‌کند و شهامت انجام دادن را در وجود انسان از بین می‌برد.
اگر فکر می‌کنید که تنبلی شما به دلیل افسردگی است بهتر است برای درمان به یک دکتر روان‌پزشک متخصص رجوع کنید.
۶- عدم تمرکز در انجام کارها
یکی دیگر از عوامل اهمال‌کاری و تنبلی در کارها عدم تمرکز و اختلال در کار است. امروزه با وجود شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام، افراد زمان زیادی از طول روز خود را در این شبکه‌های اجتماعی هدر می‌دهند و درنتیجه قادر نیستند که به‌صورت مستمر و مداوم بر وظیفه یا کار مشخصی تمرکز کنند. این امر باعث اهمال‌کاری و تنبلی در فرد می‌شود.
۷- عدم وجود نظم و انضباط در زندگی
زمانی که شما در زندگی خود نظم، انضباط و برنامه‌ریزی نداشته باشید، ناخودآگاه تمایل دارید تا به‌صورت مداوم کارها را به زمانی دیگر موکول کنید. شما می‌توانید کتاب‌هایی که برای ایجاد نظم و برنامه‌ریزی در زندگی تألیف شده‌اند را مطالعه کنید و از الگوهای آن‌ها الهام بگیرید.
۸- تمایل به عقب انداختن کارها
اهمال‌کاری به معنای به تعویق انداختن کارها است. برخی مواقع هیچ مانع یا مشکل خاصی برای انجام یک کار وجود ندارد اما فرد عادت کرده که کارها را به تعویق بیندازد. زمانی که این عادت مخرب در انسان رشد کند، مسیر پیشرفت و موفقیت برای فرد مملو از دست‌انداز و موانع مختلف می‌شود.
۹- وابسته بودن به افراد دیگر
وقتی‌که یک انسان زندگی و کارهای خود را وابسته به فرد یا افراد دیگر کند، زمانی که آن فرد یا افراد حضور نداشته باشند، فرایند کار و زندگی او دچار اختلال و مشکل می‌شود و درنتیجه تنبلی به سراغ او می‌آید.
۱۰- لذت‌جویی و راحت‌طلبی
برخی از متخصصان روانشناس معتقد هستند که یکی از دلایل بروز تنبلی در انسان تمایل انسان به لذت‌جویی و راحت‌طلبی است و نتیجه این است که فرد ترجیح می‌دهد به آسایش و استراحت بپردازد و یا اینکه کار موردعلاقه‌ی خود را انجام دهد و کارهای حیاتی و ضروری را به آینده موکول کند. یک تفکر اشتباه در ذهن این افراد وجود دارد که فکر می‌کنند امروز با فردا فرق دارد، بنابراین باید از امروز خود لذت ببرند و کارها را به فردا بیندازند.
۱۱- هم‌نشینی با افراد تنبل
یکی دیگر از موارد مهم مؤثر بر تنبلی، دوستان تنبل است. این دوستان به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به شما القا می‌کنند که کارهای خود را به آینده موکول کنید؛ زیرا خودشان همین رفتار را دارند. در نقطه‌ی مقابل افراد دارای برنامه‌ریزی و منظم برای تمامی اعمال و کارهای زندگی خود برنامه و راهکار دارند.
۱۲- عدم آینده‌نگری
همان‌طور که قبلاً به آن اشاره شد افراد تنبل کارهای مهم خود را به آینده موکول می‌کنند اما هیچ زمان توجه ندارند که امکان دارد در آینده شاید رویدادی اتفاق بیفتد که قادر نباشند کار ضروری خود را انجام دهند. پس می‌توان نتیجه گرفت که عدم توجه به آینده‌نگری نیز می‌تواند یک عامل مهم برای تنبلی کردن فرد باشد.
تنبلی کردن چه پیامدهایی در پی دارد؟
حالا که با مفهوم و علت‌های مهم تنبلی آشنا شدیم، باید بدانیم که تنبلی کردن چه آسیب‌ها و خسارتی را به کار و زندگی ما وارد می‌کند. در ادامه‌ی مقاله به شرح مهم‌ترین معایب و پیامدهای تنبلی کردن می‌پردازیم:
۱- آسیب به روابط فردی و کاری
یکی از مهم‌ترین پیامدها و معایب تنبلی کردن، آسیب دیدن روابط فردی و کاری انسان است. هنگامی‌که ما به دلیل تنبلی، به‌موقع به‌قرار ملاقات دوستانه خود نرسیم، دوستان ما تصور می‌کنند که نزد ما اهمیت و ارزش ندارند. از طرفی وقتی‌که شما به دلیل تنبلی نسبت به کارهای حرفه‌تان حساسیت خاصی نشان نمی‌دهید، این احساس را به کارفرمایتان منتقل می‌کنید که شما به‌اندازه‌ی کافی برای او و کارتان ارزش قائل نیستید و این امکان وجود دارد که کارفرما ترجیح بدهد همکاری با شما را قطع کند؛ بنابراین شما باید راهکارها و تکنیک‌های جلوگیری از تنبلی را یاد بگیرید تا بتوانید از روابط دوستانه، خانوادگی و کاری خود حفاظت کنید. این روابط گران‌قیمت‌ترین و ارزشمندترین سرمایه و دارایی یک انسان محسوب می‌شوند و باید از این دارایی‌ها با حساسیت و وسواس خاصی محافظت کرد.
۲- افزایش میزان اضطراب و افسردگی
وقتی‌که قادر به انجام تعهدات خود نباشید، کارهایی که قرار است انجام دهید، حالت اضطراری به خود می‌گیرند و این امر باعث حملات استرس به شما می‌شود. این استرس و اضطراب موجب ابتلای شما به بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی می‌شود. علاوه بر این، استرس و اضطراب موجب افسردگی می‌شود و می‌تواند روابط شما را مختل کند و مشکلات زیادی را برای شما تولید کند.
۳- ایجاد موانع در مسیر به اهداف بزرگ
معضل تنبلی یکی از موانع آینده‌نگری شماست. حتی اگر شما یک انسان آینده‌نگر باشید، تنبلی مانع از دنبال کردن اهداف شما می‌شود و به‌صورت خودکار شما را از مسیر اهداف دور می‌کند.
۴- کاهش قابل‌توجه اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس
وقتی‌که شما تنبلی می‌کنید به این معناست که به تعهدات خود عمل نمی‌کنید و همین امر باعث می‌شود تا دوستان، خانواده و کارفرما از شما رضایت نداشته باشند. درنتیجه امکان دارد که پس از مدتی شغل خود و دوستان خوب خود را از دست بدهید. در این شرایط اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس شما به‌شدت کاهش می‌یابد و موجب تخریب شخصیت شما می‌شود.
۵- بدقول شدن نزد دیگران
همان‌طور که قبلاً هم گفتیم، تنبلی کردن باعث خدشه‌دار شدن و تخریب روابط می‌شود. شما با تنبلی کردن در حال تخریب برند شخصی خود هستید و دیگران شما را به‌عنوان یک انسان بی‌تفاوت، بی تعهد و بدقول خواهند شناخت. اصل تعهد یک ستون اساسی در روابط انسانی است و اگر این ستون دچار ریزش شود، سقف روابط دچار فروپاشی خواهد شد و ترمیم این رابطه بسیار دشوار و در بسیاری موارد غیرممکن خواهد بود.
راه‌های جلوگیری از تنبلی
همان‌طور که در مقدمه‌ی مقاله به شما قول دادیم، در این بخش از مقاله، ۲۰ مورد از بهترین راهکارهای موجود در جهت جلوگیری و رفع تنبلی را به شما ارائه می‌دهیم. پس با ما همراه باشید:
۱- تقسیم اهداف بزرگ به اهداف کوچک
حتماً شما هم ضرب‌المثل «سنگ بزرگ، نشانه نزدن است.» را شنیده‌اید. سعی کنید به جای برداشتن یک سنگ بزرگ چند سنگ کوچک را بردارید. این موضوع در مورد اهداف بزرگ صادق است. برای اینکه بتوانید بر تنبلی پیروز شوید، اهداف بزرگ خود را به اهداف کوچک‌تری تقسیم‌بندی کنید و طوری این تقسیم را انجام دهید که رسیدن به آن اهداف کوچک برای شما آسان باشد.
۲- اهمیت به خواب و استراحت
کم‌خوابی و عدم استراحت کافی شما را به یک جنگ فرسایشی می‌برد، میزان انرژی و تمرکز شما را پایین می‌آورد و شما را به یک شخصیت کسل و کلافه مبدل می‌کند؛ بنابراین سعی کنید همیشه به اندازه کافی خواب و استراحت داشته باشید.
۳- زندگی هدفمند و آرزو محور
یکی از بهترین راهکارهای جلوگیری از تنبلی، ساخت یک زندگی هدفمند و آرزو محور است. زمانی که شما در زندگی خود هدف والایی نداشته باشید، کار کردن برایتان سخت و بی‌معنا می‌شود و شما را دچار تنبلی می‌کند. نکته مهم در این بخش این است که اهداف و رؤیاهای ما باید معنادار و واقع‌بینانه باشد. تعیین اهداف غیرواقع‌بینانه و دست نیافتی یکی از عوامل بروز تنبلی در انسان است.
۴- پرهیز از کمال‌گرایی
اگر می‌خواهید تنبلی خود را درمان کنید، باید کمال‌گرایی خود را هم درمان کنید. انتظار زیاد از خود موجب می‌شود تا به‌صورت وسواس گونه به انجام کار مشغول شوید و بخواهید که تمام‌کارها بدون کوچک‌ترین نقصی انجام شود. البته باید بدانید که بسیار خوب است که کاری بدون نقص انجام شود و این یک اصل موفقیت است اما اگر بخواهید همواره بهترین باشید بدون شک هیچ کاری را شروع نمی‌کنید و یا به‌صورت مداوم کارها را به آینده موکول می‌کنید.
۵- تدوین برنامه‌ریزی
یکی از موارد مهمی که مانع از تنبلی کردن می‌شود. برنامه‌ریزی است. البته باید این نکته مهم را مدنظر داشته باشید که در برنامه‌ریزی باید کاملاً واقع‌گرا باشید و از کمال طلبی دوری کنید، در غیر این صورت بخش زیادی از برنامه‌ریزی شما به مرحله اجرا نخواهد رسید و این امر موجب دلسردی شما می‌شود.
۶- کار بر افزایش اعتمادبه‌نفس
خودکم‌بینی یکی از عللی است که شما کارهای خود را به آینده موکول می‌کنید. شما باید به استعداد، توانمندی‌ها و قدرت خودتان باور و ایمان راسخ داشته باشید و به‌صورت مداوم در حال افزایش اعتمادبه‌نفس خود باشید. همین عمل می‌تواند تغییر و تحول چشم‌گیری در کارهای شما ایجاد کند.
۷- حذف عوامل حواس‌پرتی
در عصر جدید گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی یکی از بزرگ‌ترین عوامل حواس‌پرتی هستند، اگر واقعاً می‌خواهید تنبلی خود را درمان کنید، باید در هنگام کار کردن، از این موارد دوری کنید یا حداقل گوشی خود را در حالت بی‌صدا قرار دهید تا مانع از حواس‌پرتی شما شود.
۸- استفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان
یکی از بهترین تکنیک‌های مدیریت زمان و انجام کار و همچنین افزایش تمرکز و دوری از تنبلی، تکنیک پومودورو است. با استفاده از تکنیک پومودورو، ۲۵ دقیقه با تمرکز کامل و عمیق کار می‌کنید و ۵ دقیقه استراحت می‌کنید و این فرایند را تا به پایان رساندن کار خود تکرار می‌کنید. با بهره‌مندی از این تکنیک قادر خواهید بود از تنبلی و به تعویق انداختن کارها جلوگیری گنید.
۹- انجام مدیتیشن
یکی دیگر از راهکارهای غلبه بر تنبلی مدیتیشن یا مراقبه است. سعی کنید زمانی از شبانه‌روز را به انجام مدیتیشن و مراقبه اختصاص دهید. این تکنیک استرس، اضطراب و دیگر اختلالات درونی شما را از بین می‌برد و از طرفی باعث افزایش تمرکز و دقت شما و درنتیجه افزایش عملکرد کاری شما می‌شود.
۱۰- جایزه و پاداش برای خود
با اینکه انجام دادن کامل یک کار و دیدن نتایج خودش یک پاداش است اما بسیاری از ما به این پاداش راضی نیستیم و انتظار دریافت پاداش‌های دیگری داریم. برای خود پاداش‌هایی را بعد از رسیدن به هدف مشخص کنید و به‌واسطه‌ی این محرک قوی، سعی کنید تا به اهداف خود جامه عمل بپوشانید. این تکنیک برای تحریک قدرت انگیزه شما بسیار مؤثر است و شما را از تنبلی کردن مصون می‌دارد.
۱۱- مراجعه به مشاور و روان‌پزشک
همان‌طور که اشاره کردیم یکی از دلایل مهم تنبلی، افسردگی است و اگر احساس می‌کنید دچار این بیماری شده‌اید بایستی به یک مشاور یا روانشناس متخصص مراجعه نمایید.
۱۲- کمک از یک دوست
برای غلبه کردن بر تنهایی شما می‌توانید از دوستان یا اعضای خانواده خود کمک بگیرید. مثلاً از آن‌ها بخواهید تا به‌صورت مستمر اهداف و آرزوهای شما را یادآوری کنند. همین تکنیک ساده تأثیر بسزایی در افزایش عملکرد و مسئولیت‌پذیری شما دارد.
۱۳- اشتراک برنامه‌های خود با دوستان
این تکنیک از سخنان بزرگان است که می‌گویند سعی کنید در جمع خانواده و دوستان خود بیشتر از برنامه و اهداف خود صحبت کنید؛ با این کار تعهد شما برای انجام کارهای در راستای اهداف افزایش پیدا می‌کند. شایان‌ذکر است که این تکنیک برای پرهیز عادت‌های منفی، مخرب و همچنین ایجاد عادت‌های مثبت و خوب بسیار تأثیرگذار است.
۱۴- مراقبت از واگویه‌ها
واگویه‌ها همان جملاتی هستند که شما به خودتان می‌گویید. اگر شما نیز تنبلی می‌کنید، سعی کنید واگویه‌های منفی خود را متوقف کنید؛ زیرا با واگویه‌های منفی عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس شما از بین می‌برند و در مسیر رسیدن به اهداف موفق نخواهید شد.
۱۵- اعتراف به ناتوانی‌ها
برخی اوقات انسان تمایل دارد تا در رشته‌ای که به آن علاقه‌مند نیست و در آن توانایی ندارد، خود را توانمند و قدرتمند نمایش دهد. این کار نه‌تنها سودی ندارد بلکه موجب هدر رفتن انرژی و زمان شما می‌شود. بهتر است تمرکز و توجه خود را بر کارهای موردعلاقه خود معطوف کنید.
۱۶- عدم ترس از کمک خواستن
اگر در طول مسیر رسیدن به اهداف به مانعی برخورد کردید و احساس کردی که به کمک نیاز دارید، از کمک خواستن ترسی نداشته باشید. زمانی که قادر به انجام کاری به‌تنهایی نیستید، شاید دچار واهمه و ترس شوید و وسوسه شوید تا انجام آن کار را به تعویق بیندازید. سعی کنید در هنگام نیاز حتماً از افراد صاحب‌نظر کمک بخواهید.
۱۷- قانون دو دقیقه
وقتی از انجام کاری فراری هستید، سعی کنید به مدت دو دقیقه روی آن کار کنید. پس از مدتی متوجه خواهید شد که اشتیاق دارید که به کار خود ادامه دهید.
۱۸- قانون پنج ثانیه
یکی از کتاب‌های خوب برای غلبه بر تنبلی و به تعویق انداختن کارها، کتاب قانون ۵ ثانیه است. سعی کنید این کتاب را حتماً بخوانید و به راهکارهای آن عمل کنید.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
اگر یک ایده به ذهنتان آمد که با آن ایده می‌توانید به اهداف و رؤیاهای خود جامه عمل بپوشانید، تنها پنج ثانیه زمان دارید که به‌صورت فیزیکی کاری برای آن طرح انجام دهید. اگر پنج ثانیه گذشت و از نظر فیزیکی کاری برای آن ایده انجام ندادید، مغزتان به‌صورت اتوماتیک آن ایده را از بین خواهد برد.
بنابراین وقتی‌که قصد دارید کاری را انجام دهید. پنج ثانیه زمان بگذارید و یک عمل در راه رسیدن به آن کار انجام دهید. همین ۵ ثانیه موجب می‌شود تا اشتیاق و انگیزه برای تمام کردن آن کار برای شما چندین برابر قوت بگیرد.
۱۹- قورباغه خود را قورت دهید
یکی دیگر از کتاب‌های مهم در جهت جلوگیری از تنبلی و اهمال‌کاری، کتاب «قورباغه خود را قورت دهید» است. برایان تریسی در این کتاب می‌گوید:
«وقتی برنامه‌ریزی روزانه را انجام دادید، سخت‌ترین کار را انتخاب کنید و اول آن را انجام دهید. همین عمل موجب می‌شود که باانرژی و انگیزه بیشتری به بقیه کارها بپردازید و از انجام دادن آن‌ها فرار نکنید.»
۲۰- یادگیری قدرت نه گفتن
بیستمین و آخرین راهکار برای غلبه بر تنبلی و اهمال‌کاری قدرت «نه گفتن» است. اگر فکر می‌کنید که با انجام یک کار خاص قادر نخواهید بوذ به برنامه‌ریزی روزانه خود پایبند باشید، قاطعانه آن کار را انجام ندهید. برخی اوقات دوستانتان از شما درخواست انجام کاری را دارند و شما می‌دانید که انجام آن کار، شما را از انجام دادن کارهای خود باز می‌دارد، در همچنین مواقعی خیلی مودبانه و محترمانه به دوست خود «نه» بگویید.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی عارضه‌ی تنبلی پرداختیم. دلایل و ریشه‌های بروز تنبلی در انسان را شرح دادیم و معایب و پیامدهای تنبلی و به تعویق انداختن کارها را ذکر کردیم. در ادامه‌ی مقاله به ارائه ۲۰ راهکار عملی برای غلبه بر تنبلی و به تعویق انداختن کارها پرداختیم.
از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بوده‌اید از شما تشکر می‌کنم. لطفاً نظرات و تجربیات خود را در مورد مقاله با من به اشتراک بگذارید.
